Szklarska Poręba postrzegana bywa głównie jako miejscowość wypoczynkowa, nad którą górują Karkonosze i Góry Izerskie. Nie wszyscy turyści zdają sobie sprawę, że to miasto z długimi tradycjami górniczymi.
Dawne wyrobiska górnicze w rejonie Szklarskiej Poręby bywają odwiedzane przez turystów. Paradoksalnie jednak najbardziej kojarzone z tym miastem sztolnie znajdują się już poza jego granicami, na terenie gminy Stara Kamienica. Mowa o wyrobiskach po kopalni pirytu, położonych blisko szlaku turystycznego na wschód od Zakrętu Śmierci.
W XXI w. rangę nieoficjalnego punktu widokowego zyskała nieczynna kopalnia kwarcu Stanisław, położona u zbiegu granic trzech gmin: Szklarskiej Poręby, Starej Kamienicy i Mirska. To najwyżej w Polsce położony zakład górniczy, prowadzący wydobycie w XX w. i na początku XXI w. Ostatnio o kopalni Stanisław było głośno za sprawą lokalnego konfliktu interesów pomiędzy właścicielem kopalni, firmą Hedar w Łaziskach Górnych a przedstawicielami miejscowej społeczności. Właściciel kopalni chciał na jej terenie podjąć inwestycję budowlaną, co spotkało się ze sprzeciwem części mieszkańców.
W efekcie zwołane zostało spotkanie stron, na której zarówno inwestor, jak i druga strona mieli okazje przedstawić swoje racje. Potem 30 marca 2023 r. na sesji Rada Miejska Szklarskiej Poręby przegłosowała uchwałę o uchyleniu wcześniejszej uchwały o przystąpieniu do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru byłej kopalni.
- Nasze działania opierają się na dokumentach, które otrzymujemy drogą dostępu do informacji publicznej. W trakcie spotkania z inwestorem używaliśmy tylko udokumentowanych i rzetelnych argumentów. Właśnie dzięki temu udało nam się przekonać radnych, że podjęcie dalszych prac nad miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego powinno być na razie wstrzymane. Również ze względu na nieuzasadnioną przychylność urzędników do planów właściciela kopalni. Równocześnie prowadzimy rozmowy w sąsiednich gminach i staramy się aktywizować ich społeczności. Ideałem byłoby, gdyby ten teren został zagospodarowany jako geopark, ale takie inwestycje nie są opłacalne, inwestor liczył tu na dużą stopę zwrotu - informuje Beata Lepka ze Stacji Jakuszyce, zaangażowana w sprawę sprzeciwu wobec planów inwestycyjnych na terenie kopalni Stanisław.
Taki rozgłos, jakiego doczekała się kopalnia kwarcu Stanisław, nie towarzyszy drugiemu odkrywkowemu zakładowi górniczemu na terenie miasta, jakim jest kopalnia Izer Granit. Eksploatuje ona złoże granitu położone w pobliżu przystanku kolejowego Szklarska Poręba Huta. Kopalnia ta wytwarza kostkę brukową. W ostatnich latach kopalnia prowadziła działania w celu dalszego rozwoju.
Jak nas poinformowała Katarzyna Łapińska, rzecznik prasowy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu, w 2021 r. do RDOŚ wpłynął wniosek w sprawie eksploatacji i przeróbki złoża granitu Szklarska Poręba Huta. RDOŚ uznał, że w tym przypadku występuje konieczność wykonania oceny oddziaływania na środowisko. Sprawa została urzędowo zakończona w 2022 r. Natomiast w 2022 r. wpłynął do RDOŚ kolejny wniosek pod nazwą: Eksploatacja i przeróbka złoża granitu Szklarska Poręba Huta zlokalizowanego na działce ewidencyjnej nr 297/1, obręb 0008 w Szklarskiej Porębie.
Czy istnienie czynnej kopalni odkrywkowej w kurorcie, jakim jest Szklarska Poręba, to dobry pomysł?
- Kamieniołomy zawsze kolidują ze środowiskiem, ale tu nie wydaje mi się, żeby wydobycie wywołało jakieś spustoszenie. Bardziej będzie to kolidować z rozwojem funkcji turystycznej Szklarskiej Poręby. Bo jak zorganizować transport? Chyba, że przywrócono by bocznice na stacji Szklarska Poręba Huta i wywożono urobek koleją - uważa dr hab. Jacek Potocki z jeleniogórskiej filii Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Jako ciekawostkę można dodać, że urobek z kopalni Izer Granit posłużył do budowy wieży widokowej na szczycie góry Wysoki Kamień (1058 m n.p.m.), leżącej na pograniczu gmin Szklarska Poręba i Stara Kamienica. Budowę wieży rozpoczął w 2017 r. właściciel schroniska położonego na tym szczycie. Jest już prawie gotowa, jak dobrze pójdzie, to w 2023 r. ma być oddana do użytku.
Pomiędzy kopalnią Izer Granit a Jakuszycami, przy linii kolejowej znajdują się kamienne pozostałości zakładu przeróbczego działającego w przeszłości na rzecz kopalni Stanisław. To ładownia Czerwony Potok. Tutaj następowało kruszenie urobku i załadunek na wagony kolejowe. Jeszcze w 2005 r. zakład był pilnowany przez ochroniarza. Potem został opuszczony i rozkradziony.
Później znalazł się inwestor, chcący zbudować w tym miejscu klinikę piękności. To znana polska firma, produkująca kosmetyki. Negocjacje z władzami miasta nie zostały sfinalizowane. Nie doszło do porozumienia m.in. w sprawie doprowadzenia do działki wody i energii elektrycznej oraz w kwestii drogi dojazdowej.
Poza rudami metali wydobywanymi w Szklarskiej Porębie w dawnych wiekach oraz surowcami skalnymi, eksploatowanymi obecnie, na terenie miasta prowadzono jeszcze innego rodzaju działalność górniczą. W czasach Polski Ludowej wydobywany był torf na potrzeby uzdrowiskowe. Miejscem, gdzie prowadzono wydobycie, były Jakuszyce, czyli najwyżej położona część miasta.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
