Zabytkowa wieża wyciągowa szybu Krystyna, pozostała po Kopalni Węgla Kamiennego Szombierki w Bytomiu, od lat postrzegana jest jako nierozwiązany problem na terenie miasta. Prywatny właściciel nie dbał przez lata o stan techniczny obiektu, a różne urzędy słały tylko monity, ewentualnie nakładały kary niewspółmiernie niskie do rozmiaru szkód. Nie da się ukryć, że zrujnowana wieża niezbyt korzystnie wpływa na wizerunek miasta.
- W odpowiedzi na pytania dotyczące szybu Krystyna pragnę zauważyć, że obiekt jest własnością prywatną – obowiązek dbania o należyty stan techniczny obiektu spoczywa na właścicielu. Władze Bytomia w ostatnich latach podjęły szereg interwencji w sprawie pogarszającego się stanu technicznego szybu Krystyna byłej KWK Szombierki - stwierdza Tomasz Sanecki z Biura Prasowego Urzędu Miejskiego w Bytomiu.
Działania władz miasta Bytomia w latach 2013-2022 w sprawie szybu Krystyna tworzą już długą listę. W 2013 r. Miejski Konserwator Zabytków w odpowiedzi na wniosek właściciela potwierdził konieczność niezwłocznego przeprowadzenia prac konserwatorskich i restauratorskich przy wieży wyciągowej szybu Krystyna. Zasadność natychmiastowego wykonania prac związanych z zabezpieczeniem obiektu wynikało z Decyzji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków nr 1808/2012 z dnia 31 lipca 2012 r.
Trzy lata później, w 2016 r. w Gminnym Programie Rewitalizacji Bytom 2020+ zapisano na liście przedsięwzięć do realizacji „Utworzenie docelowo w budynku wieży wyciągowej szybu Krystyna Makerspace - FabLab Krystyna warsztatów typu otwartego o specjalnościach: stolarstwo, obróbka cyfrowa, elektronika i robotyka, mechanika, rękodzieło i inne dla osób wykluczonych społecznie”. Planowano remont i dostosowanie szybu Krystyna do pełnienia nowych funkcji. Na stworzonych tam stanowiskach miały powstać nowe miejsca pracy. Nic z tego nie wyszło poza papier.
Niedługo potem, 27 lutego 2017 r. Rada Miejska w Bytomiu podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Rewitalizacji Bytom 2020+. W załączniku nr 2 „Lista przedsięwzięć podstawowych do Gminnego Programu Rewitalizacji. Bytom 2020+ pod pozycją 127. została ujęta koncepcja przedsięwzięcia pod nazwą „Makerspace – FabLab Krystyna, którego zakres miał obejmować między innymi: przeprowadzenie prac budowlanych w szybie oraz zagospodarowanie otoczenia szybu. I tym razem sprawa nie została posunięta do przodu ani o milimetr.
W kolejnych latach władze Bytomia zaczęły wyrażać zaniepokojenie złym stanem technicznym wieży szybowej. I tak w marcu 2019 r. prezydent Bytomia skierował zapytanie do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o realizację zaleceń pokontrolnych w zakresie przestrzegania i stosowania przez jego właściciela przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Przyszedł czerwiec 2019 r. i wówczas Miejski Konserwator Zabytów współuczestniczył w kontroli wykonywanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Natomiast w listopadzie 2020 r. do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego wpłynęło zgłoszenie Straży Miejskiej w Bytomiu w sprawie braku zabezpieczeń szybu Krystyna, które zostało przekazane do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Miejskiego Konserwatora Zabytków.
W czerwcu 2021 r. prezydent Bytomia skierował do WKZ prośbę o pilną kontrolę obiektu o treści: „W nawiązaniu do licznych zgłoszeń mieszkańców miasta na temat złego stanu technicznego wieży wyciągowej szybu Krystyna dawnej KWK Szombierki, wpisanej do rejestru zabytków województwa śląskiego pod numerem A/135/04 z 30 grudnia 2004 r., zlokalizowanej przy ul. Zabrzańskiej 7 w Bytomiu, na mocy art. 38, 39 i 40 ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami (DzU z 2021 r., poz. 710, 954) proszę o zwołanie w trybie pilnym kontroli przedmiotowego obiektu oraz weryfikację realizacji wykonania poprzednich zaleceń pokontrolnych".
Kontrole takie odbyły się w sierpniu i wrześniu 2021 r., a w październiku kolejną przeprowadził Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego. W każdej z tych kontroli współuczestniczył Miejski Konserwator Zabytków. Niedługo potem skierowana została petycja w sprawie szybu Krystyna, która doczekała się odpowiedzi ze strony prezydenta.
W 2022 r. władze Bytomia oraz Miejski Konserwator Zabytków były w stałym kontakcie z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w sprawie stanu technicznego szybu Krystyna, jak również na bieżąco śledziły sytuację związane z kwestią licytacji tegoż obiektu i znajdujących się wokół niego terenu.
- W lutym 2022 r. przedstawiciele Urzędu Miejskiego wzięli udział w roli obserwatorów podczas licytacji obiektu szybu Krystyna i terenów wokół niej, z kolei w kwietniu Miejski Konserwator Zabytków współuczestniczył w kontroli szybu przeprowadzonej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Warto podkreślić, że władze miasta są zainteresowane przejęciem zarówno szybu Krystyna, jak również terenów wokół nich w drodze komunalizacji, jednak w tym przypadku ruch należy po stronie właściciela obiektu. Nadmieniam, że obiekt nadal jest wpisany w Gminny Program Rewitalizacji, co daje możliwości pozyskania środków zewnętrznych niezależnie, kto jest właścicielem obiektu - stwierdza Tomasz Sanecki z UM Bytom.
W pierwszym kwartale 2023 r. nie wpłynęły do Straży Miejskiej oraz Urzędu Miejskiego interwencje dotyczące szybu Krystyna. Co istotne, rejon wokół szybu jest objęty stałymi kontrolami patrolu rejonowego celem przeciwdziałania zaśmiecaniu terenu.
Epopeja wokół szybu Krystyna zdaje się nie mieć końca. Budowla stoi i niszczeje. Pozytywnych informacji jest niewiele. Pewną odmianą było widowisko dźwiękowo-świetlne zorganizowane 19 listopada 2022 r. w szybie Krystyna. Dokonali tego wspólnie Jan Wichrowski, Michał Sokołowski, Rafał Dziedzic i Przemysław Łukasik.
Szyb Krystyna zgłębiony został kilkaset metrów na południowy zachód od bytomskiego dworca kolejowego. Usytuowany jest na działce nr 1393/25 (karta mapy 2, obręb Szombierki) o powierzchni 0,6641 ha. Przez działkę nr 1393/25 przechodzą sieci uzbrojenia terenu.
Szyb funkcjonował do końca XX w., do czasu zlikwidowania w 1997 r. kopalni Szombierki, połączonej wówczas z KWK Centrum. W 2004 r. wieża szybowa wpisana została do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
