Z dr. inż. JERZYM KICKIM, przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego XXXII Szkoły Eksploatacji Podziemnej w Krakowie, portal netTG.pl rozmawiał o aspektach transformacji polskiego górnictwa i zbliżającej się Szkole, która startuje już w najbliższy poniedziałek, 27 lutego.
- Jak to się dzieje, że w sytuacji, kiedy wiele tego typu wydarzeń przeżywa ogromny kryzys, to kolejna edycja Szkoły Eksploatacji Podziemnej zapowiada się z tak dużą frekwencją?
- Faktycznie mamy kolejny raz do czynienia z wysoką frekwencją. To nas niezwykle cieszy i pozwala reagować na zmiany, do jakich dochodzi w przechodzącym szybką transformację przemyśle wydobywczym. Transformacja polskiego górnictwa ma wiele aspektów. W górnictwie węgla kamiennego to przede wszystkim działania restrukturyzacyjne, w górnictwie rud to na wskroś nowoczesna kopalnia odkrywkowa, jaką jest Sierra Gorda i kopalnie Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego borykające się z ogromnymi problemami. Cechy wspólne górnictwa węgla kamiennego i górnictwa rud to liczne zagrożenia naturalne i walka o obniżenie kosztów wydobycia. Wydobywamy urobek z coraz większych głębokości i dotyczy to zarówno węgla, jak i górnictwa rud. Ponadto mamy do czynienia z urobkiem o coraz mniejszej zawartości miedzi, co rodzi kolejny problem szybko rosnącej ilości odpadów.
- Co nowego znalazło się w programie tegorocznej Szkoły?
- Od ubiegłego roku organizujemy sesję poświęconą problematyce cyberbezpieczeństwa. Tym razem postawiliśmy na nową, nietypową formułę, mającą bardziej charakter szkoleniowy. Zgodnie z danymi raportu Digital Defence Microsoft z 2022 r., dzięki przestrzeganiu procedur i zasad odpowiedniego zachowania w cyberprzestrzeni można zapobiec 98 proc. prób ataków. Właśnie m.in. te procedury i zasady będą przedmiotem referatów i wystąpień w tej sesji. Po raz pierwszy organizujemy też tzw. wykład mistrzowski. Wygłosi go prof. Nikodem Szlązak – wybitny specjalista w zakresie aerologii górniczej, autor ponad 450 publikacji, licznych podręczników i książek na temat metanu, gazu, który od lat jest jedną z głównych przyczyn katastrof. Jak pamiętamy, metan w ubiegłym roku był przyczyną tragedii w kopalni Pniówek, w której śmierć poniosło 16 górników.
- Szkoła tradycyjnie zdominowana jest przez referaty, których autorami jest przede wszystkim kadra inżynierska kopalń i przedsiębiorstw.
- Tak, duży udział referatów kadry inżynierskiej świadczy o chęci dyskusji i spotkania. Natomiast mniejsza liczba wystąpień ze strony pracowników naukowych jest „chorobą”, z którą zmaga się większość organizatorów konferencji. Ta „choroba” to, „punktoza”, która dotknęła nas i wielu innych już przed kilkoma laty. Dziś praca w uczelni i nauka zostały sprowadzone do zdobywania punktów. Naukowiec ma przede wszystkim dostarczać punkty, a te daje publikacja w czasopiśmie, i to najlepiej wysoko punktowanym. Zdobywane punkty są zapisywane na konto jednostki i wydziału, a w konsekwencji uczelni – instytutu i określają ich miejsce w rankingu. W tym wszystkim zginęły gdzieś naukowa współpraca i dyskusje oraz zanikła konfrontacja wyników badań. Różnymi działaniami staramy się zachęcić środowisko naszych kolegów do zmiany myślenia, ale dotychczasowe efekty są mizerne.
- Sesja plenarna jest poświęcona nowemu obliczu energetyki?
- Wysłuchamy na niej referatów wybitnych specjalistów w zakresie energetyki. Herbert Gabryś przedstawi obraz energetyki w Polsce w 2022 r. i podejmie próbę określenia jej kształtu w kolejnych latach. Prof. Wojciech Nowak przedstawi problem wychwytu, magazynowania i składowania dwutlenku węgla jako istotnego elementu dekarbonizacji gospodarki. Natomiast dr inż. Stanisław Tokarski omówi problem suwerenności energetycznej w wymiarze krajowym i europejskim w świetle skutków inwazji Rosji na Ukrainę. Myślę, że z ogromnym zainteresowaniem wysłuchamy wystąpienia prezesa Polskiej Grupy Górniczej dr. Tomasza Rogali na temat wyzwań i regulacji prawnych Unii Europejskiej, w których przyszło działać polskiemu górnictwu węgla kamiennego. Ciekawych wystąpień wysłuchamy też ze strony prezesa – przeżywającej ciężkie chwile LW Bogdanka – Kasjana Wyligały i prezesa Jastrzębskiej Spółki Węglowej Tomasza Cudnego.
- Co zatem można powiedzieć obecnie na temat nowego oblicza energetyki?
- Jesteśmy na początku drogi zmian w bilansie energetycznym. Do tych zmian będzie nawiązywało wystąpienie prof. Marcina Lackowskiego z Instytutu Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk, który przedstawi rolę energetyki rozproszonej w realizacji zapotrzebowania na energię w latach 2030-2040 poprzez przykłady rozwiązań technologicznych. To nowe oblicze wyłania się z mroku zaniedbań, których jest wiele. Ot, chociażby mocno „przespana” energetyka wiatrowa. Tylko niewielkie grono specjalistów wie, że 1 lutego 2023 r. padł w Polsce rekord wykorzystania energii wiatrowej w zużyciu energii . Wiatr dostarczał do sieci w tym dniu w godzinach rannych ponad 35 proc. prądu w całym kraju. Odnotujmy jednak mały krok do przodu, bo w procedowanej właśnie ustawie wniesiona została poprawka, która zmienia słynne 10H (możliwość budowy elektrowni wiatrowej w odległości nie mniejszej niż dziesięciokrotna wysokość wiatraka – red.) od zabudowań mieszkalnych na 700 m. Warto zauważyć, że poprzedni zapis pozwalał na wykorzystanie dla potrzeb energetyki wiatrowej tylko ułamka procenta powierzchni Polski. W zakresie wykorzystywania tego naturalnego źródła energii jesteśmy na szarym końcu państw UE. Nie ma co ukrywać, że postęp jest. Pewnym pocieszeniem może być fakt, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozpoczęło prace nad wprowadzeniem tzw. cable poolingu, czyli rozwiązania, które daje możliwość współdzielenia infrastruktury energetycznej pomiędzy farmami wiatrowymi a słonecznymi. Będą one mogły się świetnie uzupełniać w różnych porach roku. Przed rozwojem polskiej energetyki odnawialnej jest jednak jeszcze wiele takich „kretowisk”. Jak mawiał chiński filozof Konfucjusz: „Ludzie potykają się nie o góry, a o kretowiska”.
- W jakim miejscu, jeśli chodzi o cyfryzację procesów produkcyjnych, jest górnictwo na świecie?
- Światowe górnictwo w ostatnich latach przyśpieszył proces cyfryzacji. W raporcie firmy KPMG z 2022 r., 99 proc. ankietowanych przyznało, że odnotowało pozytywny wpływ transformacji cyfrowej na rentowność i wydajność w ciągu ostatnich 2 lat. Według Boston Consulting Group przemysł wydobywczy jest około 30-40 proc. mniej dojrzały cyfrowo niż inne branże, takie jak przemysł samochodowy czy chemiczny, a więc jest kogo gonić. Cyfrowa rewolucja przynosi konkretne efekty w zakresie poprawy wydajności efektywności procesów. Powstałe w KGHM Polska Miedź i JSW centra analizy danych to pierwszy krok na drodze do szerszej cyfryzacji procesów produkcyjnych. Sensacją ostatnich miesięcy jest rozwiązanie będące ogromnym krokiem na drodze rozwoju sztucznej inteligencji – robot rozmówca, czyli ChatGPT. To nowy sposób komunikowania się z komputerem. Będziemy się z nim komunikować głosem, ale też możemy liczyć na szerszą odpowiedź, bądź zlecić wykonanie określonego zadania.
- Czy to może zmienić sposób komunikowania w górnictwie?
- ChatGPT, rozwijany środkami Microsoftu, już wkrótce będzie miał kolejną wersję sygnowaną jako ChatGPT-4. Trzeba zauważyć, że to rozwiązanie jest przede wszystkim zagrożeniem dla przemysłów kreatywnych. Ten chatbot przecież pisze wiersze, powieści, prace czy tworzy muzykę. W górnictwie sztuczna inteligencja rozwija się intensywnie od kilku lat, przede wszystkim siłami największych i najbogatszych firm na świecie. Warto wymienić kilka najbardziej spektakularnych działań. Pierwsze to autonomiczny system transportu kopalnianego z kopalń rud żelaza należących do Rio Tinto do portu Pilbara, gdzie transportuje się miliony ton rudy na trasie liczącej 8000 km przy automatycznym załadunku i rozładunku. Kolejne rozwiązanie to praca ponad 900 autonomicznych ciężarówek w kopalniach Fortescue Metals Group, które są zintegrowane z autonomiczną flotą. Ostatni przykład to stworzenie przez Anglo American zintegrowanego centrum zdalnej obsługi, które wykorzystuje obrazy wideo, sztuczną inteligencję i rozszerzoną rzeczywistość do zarządzania operacjami w kopalni Los Bronces położonej w Andach na wysokości 3500 m n.p.m. Aktualnie Anglo American wdraża w tej kopalni nowy projekt VOXEL wykorzystujący uczenie maszynowe i sztuczną inteligencję.
- Szkoła to nie tylko sesje, ale także atrakcje kulturalne. Co zaplanowano w tym roku?
- Na pewno trzeba tu wymienić występ konstruktora instrumentu zaprojektowanego przez Leonarda da Vinci. To projekt, który nie doczekał się realizacji przez mistrza renesansu. Viola organista to jeden z najbardziej tajemniczych instrumentów w historii muzyki. O jego konstrukcji i budowie opowie – ale też na nim zagra – Sławomir Zubrzycki. To krakowski artysta pianista, kompozytor i konstruktor. Na jego koncie jest m.in. odtworzenie klawikordu z pracowni Johanna Sielbermana – legendarnego budowniczego organów w czasach Mozarta. Musimy też pamiętać o wspaniałych młodych muzykach z Fundacji Pro Musica Bona, którzy wystąpią w Teatrze im. Juliusza Słowackiego.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
