Jakkolwiek dotkliwie odczuwamy kryzys energetyczny, to warto pamiętać, że nie jest on ani pierwszym, ani zapewne ostatnim. Forum Energii w analizie pt. „Ile płacimy za uzależnienie od importu paliw kopalnych?” przypomina, że podobne załamania rynku surowców miały miejsce w latach 70. XX w. Wtedy jednak chodziło głównie o ropę naftową. Dziś to też gaz i węgiel.
Na szczęście mamy alternatywy, które mogą łagodzić skutki kryzysu, pod warunkiem, że zostaną odpowiednio wykorzystane. Niestety dziś jednocześnie borykamy się z niespotykaną zmiennością cen surowców. Tak drogo jeszcze nie było, co mocno odciska się na portfelu każdego z nas. A może być jeszcze drożej.
Drogi import
Według danych Forum Energii, od stycznia do października 2022 r. import paliw kopalnych kosztował nas 162 mld zł, a to 136 proc. więcej niż średnie wydatki w latach 2000-2021 (69 mld zł). Złożyły się na to: import gazu ziemnego – 13,1 mld m sześc., koszt – 80 mld zł, import ropy naftowej – 20,7 mln ton, koszt – 64 mld zł oraz import węgla – 14 mln ton, koszt – 19 mld zł.
– 2022 rok to pierwszy raz w historii, kiedy import gazu ziemnego do Polski był droższy niż import ropy naftowej. Od stycznia do października 2022 r. wydatki na gaz osiągnęły poziom 79,6 mld zł. Tymczasem do 2021 roczny koszt importu tego surowca nigdy nie przekroczył 30 mld zł. Porównując tegoroczną kwotę za 10 miesięcy z dotychczasowym rekordem notowanym w całym 2021 r. (45,4 mld zł), widzimy, że koszt zwiększył się aż o 76 proc. Względem średniej z lat 2000-2021 (17,8 mld zł) koszty wzrosły blisko 3,5-krotnie (o 346 proc.) – czytamy w analizie przygotowanej przez Piotra Kleinschmidta i dr Joannę Maćkowiak-Panderę.
Koszt sprowadzanego do Polski węgla w 2022 r. notował rekordowe wartości. Do października to 18,6 mld zł, czyli 80 proc. więcej niż w całym 2021 r. (wówczas 6,6 mld zł). Wzrost kosztów względem średniej z lat 2000-2021 także jest ponad trzykrotny (333 proc.).
– Koszt importu ropy naftowej w okresie styczeń-październik 2022 r. wyniósł 64,2 mld zł. To o 38 proc. więcej niż wynosi średnia roczna z ostatnich 20 lat (46,6 mld zł). W ostatnich latach były jednak okresy, kiedy za ropę Polska płaciła jeszcze więcej – rekordowy był rok 2012 – wyliczają eksperci. Dodają, że import paliw kopalnych w ciągu ostatnich dwóch lat kosztował nas ponad ćwierć biliona zł (265 mld zł).
Zmiana kierunku dostaw
W okresie styczeń-kwiecień 2022 r. największym dostawcą gazu ziemnego do Polski była Rosja. Później, co miało związek z atakiem wojsk Putina na Ukrainę, Rosja przestała być bezpośrednim dostawcą gazu do naszego kraju. Od maja wzrósł import gazu z Niemiec. Jednak głównym źródłem dostaw stały się kontrakty na LNG: USA (0,5 mld m sześc.), Litwa (0,1 mld m sześc. dzięki nowemu połączeniu) oraz Katar (0,1 mld m sześc.). Od października, dzięki uruchomieniu gazociągu Baltic Pipe, po raz pierwszy zanotowaliśmy dostawy surowca z Danii (0,2 mld m sześc.).
Do października do Polski sprowadzono 14 mln t węgla. Z początkiem maja zastopowano import z Rosji. W lipcu rząd zobligował państwowe firmy do zakupu węgla.
Kryzys bodźcem
– W trzecim kwartale import wyraźnie przyspieszył (1,8-2,6 mln t). Większe ilości sprowadzaliśmy z Kazachstanu, RPA, Australii, Kolumbii czy Indonezji. Do Polski zaczął napływać również węgiel z nowych kierunków, m.in. z Tanzanii czy Kirgistanu – czytamy w analizie Forum Energii.
Od stycznia do października 2022 roku import ropy naftowej wyniósł 20,7 mln t. Główni dostawcy to: Rosja (51 proc.), Arabia Saudyjska (28 proc.), Norwegia (8 proc.), Wlk. Brytania (5 proc.), USA (4 proc.), Kazachstan (3 proc.).
– Nie mamy wpływu na to, gdzie ulokowane są światowe zasoby ropy naftowej, gazu ziemnego czy taniego węgla z kopalni odkrywkowych. Ucieczka od rosyjskich surowców, która dzisiaj jest priorytetem, oznacza obecnie większą zależność od surowców z innych części świata. Obserwując nowe szlaki dostaw z ostatnich miesięcy widzimy, że w głównej mierze nie są to kraje demokratyczne. To jeden z powodów, dla których trwający kryzys powinien być bodźcem do jak najszybszego odejścia od paliw kopalnych, a nie tylko zmiany szlaków dostaw. To działanie, które zwiększy nasze bezpieczeństwo energetyczne – podkreślają Piotr Kleinschmidt i dr Joanna Maćkowiak-Pandera z Forum Energii.
Przypominają, że wydatki na import surowców kopalnych osiągają niespotykaną skalę.
– Gaz jest problemem numer jeden i będzie nim przez dłuższy czas. W przyszłym roku możemy się spodziewać, że koszty gazu będą również bardzo wysokie. Cała Europa musi zmierzyć się ze zbilansowaniem dostaw z ominięciem kierunku rosyjskiego, w warunkach konkurencji o dostawy LNG. Dodatkowo, ze względu na embargo na dostawy rosyjskiej ropy drogą morską, w Europie zwiększy się rywalizacja o dostawy tego surowca z innych kierunków – dodają.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
