Foreign Politycy (FP) to wpływowy amerykański miesięcznik nieoficjalnie kształtujący politykę zagraniczną Stanów Zjednoczonych. Ostatni jego numer zawiera tekst mówiący o tym, że drobne rozwiązania, jakie podejmuje Europa, nie mają szans na pokonanie stale pogłębiającego się kryzysu energetycznego. Jego autorką jest prof. Brenda Shaffer, międzynarodowa specjalistka ds. energetyki i polityki zagranicznej, skupiającą się na wzajemnych zależnościach między handlem gazem ziemnym a polityką zagraniczną oraz polityką i energią (Europe's Tiny Steps Won't Solve Its Energy Emergency – 13.07.2022 r.). Tekst ten napisała, pełniąc obowiązki wykładowcy Szkoły Podyplomowej Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych.
Złoty standard polityki klimatycznej
Na wstępie zauważa ona, że Unia Europejska (i jej 27 państw członkowskich) zainwestowała więcej pieniędzy, wysiłku i kapitału politycznego w politykę energetyczną niż jakikolwiek inny region. Do tego roku Europa była podziwiana na całym świecie jako wzór stanowiący złoty standard polityki energetycznej oraz klimatycznej. Niemiecka Energiewende – czyli transformacja energetyczna – była szczególnie reklamowana jako wspaniały przykład tego, jak zazieleniać dostawy energii.
Największy kryzys energetyczny
Autorka ta pisze dalej, że nikt już dzisiaj nie chce naśladować Europejczyków. Niemcy i UE wpadły w spiralę największego kryzysu energetycznego na świecie od czasu arabskiego embarga na ropę w latach 70. i 80. XX w. Na całym kontynencie polityka energetyczna Europy doprowadziła do astronomicznych wzrostów cen, likwidacji przemysłu, potencjalnych niedoborów energii i izolacji geopolitycznej. W szczególności Niemcy są w stanie kryzysu i są na dobrej drodze do jeszcze gorszej sytuacji, ponieważ cały ich model gospodarczy oparty jest na energochłonnej produkcji, tanim rosyjskim gazie i samobójczej likwidacji energetyki jądrowej, do którego Berlin nadal nie chce powrócić. Jest on na skraju upadku bez planu B. Krótko mówiąc, Europa pogrążona jest w bałaganie, który sama stworzyła.
Działania ratunkowe
Ostatnio UE podjęła kilka kroków w nadziei na poprawę swojego bezpieczeństwa energetycznego i wyjście z obecnego kryzysu. Działania te obejmują zwrócenie się do producentów gazu ziemnego innych niż Rosja oraz starania o dostarczenie jego dodatkowych ilości. Jedną z tych inicjatyw jest niedawna decyzja Parlamentu Europejskiego o zakwalifikowaniu gazu ziemnego i energii jądrowej do inwestycji związanych z zieloną energią oraz nowe wymagania do magazynowanie gazu dla państw członkowskich. Te kroki jednak nie wystarczą, aby w nadchodzących miesiącach zapobiec poważnemu kryzysowi energetycznemu w Europie. Ta zaś musi działać lepiej i szybciej.
Jeśli UE zamierza znacząco poprawić swoje bezpieczeństwo energetyczne, będzie musiała wyjść poza poprawność polityczną. Zamiast tego wymagana jest znacznie szersza zmiana paradygmatu, która porzuci nieudaną politykę z ostatnich dekad. Europa zbudowała swoją energetykę według kilku głównych kierunków: zachęty i dotacje dla energii odnawialnej; ograniczenia krajowych i innych dostaw gazu ziemnego w celu zwiększenia popytu na odnawialne źródła energii; poleganie na mechanizmach rynkowych, takich jak centra handlowe sprzedaży energii; całkowite oddzielenie energii od względów bezpieczeństwa narodowego. Bruksela podjęła kroki w celu zerwania z polityką wspierania gazu ziemnego, aby zapewnić więcej miejsca na odnawialne źródła energii. Przedstawiciele UE skontaktowali się z producentami gazu ziemnego – w tym ze Stanami Zjednoczonymi, Izraelem, Egiptem, Azerbejdżanem i Katarem – prosząc ich o przesłanie dodatkowych ilości do Europy. Wysiłki te zaowocowały zwiększonym importem, w tym dostawami skroplonego gazu ziemnego (LNG) i skromnym wzrostem gazu rurociągowego z Azerbejdżanu. Import z Norwegii również ma wzrosnąć, a Holandia rozważa ponowne otwarcie dużego pola gazowego, zamkniętego z powodu obaw o środowisko.
Podsumowując, ekspertka ta uważa, że środki te nie wystarczą, aby w nadchodzących miesiącach zapobiec poważnemu kryzysowi energetycznemu w Europie; Europa musi działać lepiej i szybciej.
Ciągły kryzys
Amerykańska ekspertka dostrzega europejskie trudności w pokonaniu tego kryzysu, ponieważ, problem polega na tym, że Europa nadal odmawia dostawcom długiego horyzontu czasowego dla tych dostaw, co sztucznie je ogranicza. Ciągłe jej dążenie do nierealistycznego harmonogramu eliminacji wszystkich paliw kopalnych – w tym stosunkowo czystego gazu ziemnego – z dostaw energii oznacza, że Bruksela aktywnie zniechęca nabywców gazu do zawierania długoterminowych kontraktów z jego producentami. Jednak LNG i gaz rurociągowy są zwykle sprzedawane na podstawie długich kontraktów, ponieważ infrastruktura do produkcji i eksportu gazu wymaga znacznych inwestycji, które zwykle zwracają się przez wiele lat. Producenci nie mogą podejmować ryzyka dużego projektu bez zagwarantowanego rynku. To dlatego chińskie firmy pozyskują długoterminowe dostawy LNG ze Stanów Zjednoczonych, podczas gdy Europa związała mu ręce. Zamiast długoterminowych umów gazowych, kraje europejskie ponownie uruchamiają swoje elektrownie opalane węglem i olejem opałowym. Widzą gwałtownie wyższe zużycie najbrudniejszych paliw – i związane z tym rosnące emisje. Wydaje się, że Europa czuje się bardziej komfortowo ze zwiększonym zużyciem węgla niż z czystszym gazem ziemnym, ponieważ dostęp do dostaw węgla nie wiąże się z długoterminowymi zobowiązaniami. Chociaż każde rozwiązanie energetyczne pomaga pokonać ten kryzys, to narzucone przez Europę ograniczenia kontraktów gazowych skazują kontynent na ciągły kryzys.
Europejska polityka energetyczna kpi ze swoich zielonych celów
Kryzys energetyczny w Europie – który wbrew obiegowej narracji rozpoczął się na długo przed rosyjską inwazją na Ukrainę – pokazał, że gdy kraje europejskie nie mają wystarczającej ilości gazu, wracają do węgla i oleju opałowego. Ograniczając nowe kontrakty gazowe, Europa osiągnęła wyższe zużycie węgla i ropy, a tym samym wyższe zanieczyszczenie powietrza i emisje dwutlenku węgla.
UE musi zmienić swoją energetykę
Podstawowa rada amerykańskiej ekspertki jest taka, że nie wystarczy zabezpieczenie dodatkowych wolumenów gazu w celu zastąpienia rosyjskich dostaw. Bruksela musi zapewnić nie tylko wystarczającą podaż, ale także powinna zadbać o rozsądne jego ceny. Rosyjski gaz był tanim źródłem energii, z którego teraz Europa chce się wycofywać – o dwie trzecie do końca roku i całkowicie w ciągu dekady. Ograniczenie dostaw gazu przez Moskwę do kliku krajów zachęciło Europę do trzymania się tego celu. Bruksela musi jednak dopilnować, aby każdy nowy import był wyceniany tak, aby nie paraliżował europejskiej gospodarki. Kraje takie, jak Niemcy i Włochy polegają na produkcji, gdzie energia jest jednym z największych kosztów. Ich towary przemysłowe nie mogą być konkurencyjne, jeśli energia jest droga.
Bruksela potrzebuje zatem planu zwiększenia ilości dostarczanego rurociągiem gazu ziemnego, który jest generalnie tańszy niż LNG i ma mniej zmienne ceny. Nawet jeśli kryzys ukraiński przestanie oddziaływać na kraje europejskie, takie jak Niemcy, i powróci się do dużych wolumenów rosyjskiego importu, to będą one musiały zmienić priorytety bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację źródeł i rodzajów paliw, tworzenie rezerw w infrastrukturze i zapewnienie wystarczających magazynów energii.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
