Trudna sytuacja na rynku paliw nie jest winą kopalń, lecz kryzysu energetycznego, i to niewywołanego przez górnictwo

Zabraknie węgla tej zimy? Czy system dopłat będzie realną pomocą dla kupujących? Czy warto znów inwestować w górnictwo węgla kamiennego? – to pytania, na które próbują odpowiedzieć politycy, przedstawiciele branży węglowej i związkowcy. W tej kwestii zgody jednak nie ma.

Jeszcze kilka miesięcy temu wydawało się, że przyszłość węgla jest już przesądzona, ale reguły gry diametralnie zmieniła agresja Rosji na Ukrainę. Okazało się, że w obliczu narastającego kryzysu energetycznego, spowodowanego zakręceniem kurka z rosyjskim gazem, wiele krajów bardziej przychylnym okiem musiało spojrzeć na węgiel. Szybko okazało się jednak, że i węgla zaczęło brakować, jego ceny zaczęły gwałtownie rosnąć, a kryzys pogłębiło dodatkowo embargo na ten surowiec sprowadzany z Rosji.

Dziś pytanie, czy tej zimy zabraknie nam węgla – to jedno z najczęściej zadawanych pytań przez polityków, związkowców, a przede wszystkim odbiorców, którzy ogrzewają nim swoje domy i mieszkania.

Zapełnianie luki
W minionym tygodniu na to pytanie próbowała odpowiedzieć minister klimatu i środowiska Anna Moskwa, na posiedzeniu sejmowej Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych, podczas pierwszego czytania rządowego projektu ustawy dotyczącej dopłat do sprzedaży węgla.

– Według danych GUS w ubiegłym roku zużycie węgla w gospodarstwach domowych wyniosło 7,4 mln t. Z Rosji płynęło, w zależności od roku, około 8 mln ton. Niecały surowiec rosyjski trafił do gospodarstw domowych. Część trafiała też do małych ciepłowni – wyliczała Moskwa cytowana przez PAP.

Jak wskazała, tę lukę w części zapełnią polskie spółki wydobywcze, zapewniając 2,5 mln ton węgla, który trafi do odbiorców indywidualnych. Poinformowała, że oprócz tego do 16 kwietnia br. z kierunku rosyjskiego wpłynęło do Polski 3 mln ton węgla.

– Co oznacza, że ta luka na rynku nie jest wcale tak duża. Nie jesteśmy w stanie policzyć, ile surowca w składach, których jest bardzo dużo, jeszcze się znajduje. Szacujemy ryzyko, żeby zabezpieczyć go odbiorcom. Stąd też ta ustawa – mówiła szefowa resortu klimatu i środowiska.

Przypomniała też, że obecnie rosyjski import jest zastępowany przez transporty drogą morską z innych kierunków, m.in. z Indonezji i Kolumbii. Jak poinformowała, do Polski drogą morską od początku roku wpłynęło 2,8 mln ton węgla.

Nie panika, a liczby
O uspokojenie nastrojów zaapelował prezes Polskiej Grupy Górniczej Tomasz Rogala. W rozmowie z Radiem eM zaznaczył, że wywoływanie paniki służy windowaniu cen i przypomniał, że kopalnie stale produkują węgiel i będzie on trafiał na rynek każdego miesiąca, także pod koniec bieżącego i na początku 2023 roku.

Opisując skalę rzeczywistego popytu, Tomasz Rogala podał przykład aukcji, które przeprowadzono dla nowych ciepłowni, korzystających dotąd z węgla rosyjskiego. Gdy szacunki alarmowały, że będą one potrzebować 1,5-2 mln t, firmy te zgłosiły zapotrzebowanie tylko na 260 tys. t. Obsłużenie takiego zamówienia nie stanowi dla PGG problemu.
– Szukałbym nie emocji, a liczb, które potwierdzają się w realnych zamówieniach – zaznaczył szef PGG.

Działania rządu nie przekonują Dominika Kolorza, przewodniczącego śląsko-dąbrowskiej Solidarności, który kolejny raz przestrzegł, że węgla po prostu zabraknie. – Rząd pochwalił się, że przyjął projekt ustawy (to wypowiedź sprzed uchwalenia ustawy – przyp. red.) zapewniający odbiorcom cenę tony węgla w wysokości 996 zł brutto, czyli tyle, ile wyniosła według GUS średnia cena surowca w zeszłym roku. Brzmi dobrze, ale na tym koniec. To tylko piarowo robi dobre wrażenie. W realnym życiu, w realnej gospodarce liczą się fakty. Pierwszy i najważniejszy jest taki, że od projektu rekompensat węgla nie przybędzie. Trzeba mieć świadomość, że w nadchodzącym sezonie grzewczym węgla opałowego w Polsce zabraknie. Zabraknie groszku, ekogroszku, węgla grubego, to niestety w zasadzie jest już pewne. Musimy twardo stąpać po ziemi – wskazał Kolorz.

– Rządzący, a szczególnie resort klimatu, nie wykazali się pragmatyzmem gospodarczym przy przygotowaniu się do nałożenia jak najbardziej słusznych sankcji na Rosję. Otóż nikt wtedy nie policzył dokładnie, ile węgla potrzebujemy, ilu ludzi korzysta z węgla do ogrzewania swoich domów i ile go spala w przydomowych kotłach c.o., jakie będzie zapotrzebowanie na nadchodzący sezon zimowy, ile jesteśmy w stanie wyprodukować własnymi siłami, a ile i skąd trzeba będzie sprowadzić węgla, aby zastąpić ten importowany ze Wschodu. Teraz, kiedy mleko się rozlało, wymyśla się kuriozalną ustawę po to, aby móc jesienią i zimą powiedzieć Polakom, iż winę za to, że węgla nie ma, ponosi górnictwo – dodał związkowiec.

Postawić na czyste spalanie
Zdaniem Bogusława Hutka, przewodniczącego Krajowej Sekcji Węgla Kamiennego NSZZ Solidarność i szefa organizacji zakładowej NSZZ Solidarność w Polskiej Grupie Górniczej, czas wojny powinien skłonić rządzących do inwestycji w kopalnie oraz czyste technologie węglowe.

– Mamy stan wojny, jesteśmy bezpośrednio zagrożeni atakiem Rosji, więc może czas podjąć wojenne decyzje, takie, które nas zabezpieczą przed brakiem prądu. To nie Timmermans będzie tu żył i ponosił konsekwencje swej polityki. Czas, żeby rząd podjął odważne decyzje, nie patrząc na urzędników unijnych – powiedział na antenie TV Trwam Hutek.

Przypomniał, że to właśnie umowa społeczna dla górnictwa zobowiązuje do inwestycji w czyste technologie węglowe, które pokażą, że węgiel można spalać praktycznie bezemisyjnie. – Japończycy 60-70 proc. energii pozyskują z czystych źródeł węglowych, więc postawmy choć jedną taką inwestycję w Polsce. Zainwestujmy w wytwarzanie błękitnego, bezdymnego węgla. Rozpocznijmy produkcję wodoru z węgla, będzie to paliwo przyszłości, ale niestety już teraz UE dzieli wodór na „dobry zielony” oraz „zły szary” czy „czarny”. Wdrożenie pomysłów na czyste technologie węglowe nie zależy ode mnie, tylko od determinacji rządzących. Niestety mam przeczucie, że ktoś pana premiera i decydentów przekonał, że trzeba odejść od węgla. Popełniają duży błąd – ocenił związkowiec.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.