Musimy uczestniczyć w realizacji polityki klimatyczno-energetycznej Unii

Były wicepremier i minister gospodarki Janusz Steinhoff w rozmowie z red. Aldoną Minorczyk-Cichy wyjaśnia m.in. dlaczego system handlu emisjami CO2 wymaga zmian. - Obrót prawami do emisji CO2 powinien być skutecznie i racjonalnie nadzorowany przez Komisję Europejską. Ingerencja w rynek praw do emisji CO2 ze strony KE w decydującym stopniu określa koszt emisji - wskazuje skpert. 

Czy planowane wydzielenie aktywów węglowych z elektroenergetyki to dobry pomysł? Dlaczego to jest takie ważne dla energetyki?
Wydzielenie aktywów węglowych jest podyktowane ekonomią. Spółki elektroenergetyczne nie mogą zaciągać kredytów na inwestycje konieczne do przeprowadzenia w zakresie wytwarzania czy dystrybucji energii elektrycznej. Myślę tutaj głównie o inwestycjach w odnawialne źródła energii. Dlatego też, ta część węglowa aktywów, jako nierentowna, m.in. ze względu na wysokie koszty uprawnień do emisji dwutlenku węgla, powinna być wydzielona. Trzeba będzie ją utrzymywać ze wsparciem środków publicznych ze względu na konieczność zapewnienia ciągłości dostaw energii elektrycznej. Nie można tych aktywów zlikwidować w krótkim czasie. Powinny być zgrupowane w jednej spółce. Byłoby to racjonalne, podobnie jak ich utrzymywanie aż do czasu, kiedy będziemy mieli odpowiednie moce w elektroenergetyce oparte na innych nośnikach energii. Chodzi o energię jądrową i OZE, co wynika zresztą z Polityki Energetycznej Polski do 2040 r., która została przyjęta przez rząd.

W Teksasie trwają prace nad prawem, które ma wyciągać konsekwencje wobec instytucji finansowych dyskryminujących takie paliwa kopalne jak węgiel i gaz. Czy takie regulacje mają szanse na pojawienie się za jakiś czas na terenie Unii Europejskiej?
Musimy uczestniczyć w realizacji polityki klimatyczno-energetycznej Unii, solidarnie zmierzamy w kierunku redukcji emisji CO2, czyli zdecydowanego zmniejszenia udziału elektroenergetyki i ciepłownictwa wytwarzających energię w oparciu o paliwa kopalne. Trwanie w przekonaniu, że można w dalszym ciągu rozwijać i utrzymywać moce wytwórcze w części węglowej, tak z węgla kamiennego, jak i brunatnego, w dłuższej perspektywie jest całkowicie nieuprawnione. Musimy mieć świadomość, że Polska przyjęła zasady obowiązujące w Unii. Będziemy więc podejmować wiele decyzji i działań, aby uzyskać jako wspólnota neutralność klimatyczną do 2050 r. To zaś się wiąże z koniecznością radykalnej zmiany miksu energetycznego, znaczącego ograniczenia paliw kopalnych i oczywiście wsparcia rozwoju innych nośników energii. W PEP 2040 zapisano rozwój OZE, czyli energię wodną, wiatrową, fotowoltaikę, biomasę i biogaz, a także energię z siłowni jądrowych. W konsekwencji nastąpi redukcja zużycia węgla kamiennego i brunatnego, zaś paliwem przejściowo wykorzystywanym będzie gaz ziemny.

Dlaczego system handlu uprawnieniami do emisji CO2 wymaga zmian? W jakim kierunku powinny one pójść?
Należy przemyśleć funkcjonowanie rynku uprawnień do emisji CO2. Nie oszukujmy się, cena energii elektrycznej w Polsce, obok kosztów nośników w znaczącym stopniu uzależniona jest właśnie od kosztów emisji dwutlenku węgla. Jedynym sposobem redukcji emisji tego gazu w elektrowniach węglowych jest podnoszenie sprawności, czyli modernizacja istniejących bloków. W tych nowoczesnych, jak w Bełchatowie, Opolu, Kozienicach czy Jaworznie, mamy zdecydowanie mniejszą emisję. Mniej więcej 1 pkt proc. przyrostu sprawności ogranicza emisję o 2 punkty. Obrót prawami do emisji CO2 powinien być skutecznie i racjonalnie nadzorowany przez Komisję Europejską. Ingerencja w rynek praw do emisji CO2 ze strony KE w decydującym stopniu określa koszt emisji. Obecnie to jest już powyżej 42 euro za tonę, a jeszcze 4-5 lat temu było to 5 euro/tonę. Przypominam, że w Polsce ponad 900 kg CO2 emitujemy na jedną wyprodukowaną MWh. Pod tym względem jesteśmy liderem w Europie. A jeśli chodzi o poziom emisji przypadającej na jednostkę produkowanej energii elektrycznej, to mamy niechlubne, drugie miejsce na świecie. Jesteśmy więc krajem mocno doświadczonym poziomem emisji w efekcie takiego, a nie innego miksu energetycznego. Nawiązując do aktualnie obowiązujących kosztów emisji CO2 konieczne jest precyzyjne monitorowanie i podejmowanie przez Komisję Europejską decyzji, aby cena uprawnień nie była - tak jak ma to miejsce obecnie - w znaczący stopniu uzależniona od spekulacji na tym rynku.

Wszystkie środki, które odprowadzają spółki elektroenergetyczne i ciepłownie za emisje CO2, trafiają do budżetu państwa.
Tak i środki te maja charakter celowy. Ich wykorzystanie powinno być zgodne z zasadami obowiązującymi w krajach unijnych. Należy je przeznaczyć na procesy modernizacyjne, ewolucję naszego miksu energetycznego i wsparcie procesu redukcji energochłonności.

Do końca zmierzają prace nad umową społeczną dla górnictwa. Czy na podstawie dostępnych informacji można stwierdzić, że to idzie w dobrym kierunku?
Jestem zwolennikiem zawarcia umowy społecznej, natomiast mam zastrzeżenia co do samej filozofii, którą przyjęto. Harmonogram likwidacji kopalń nie jest oparty na realistycznych poziomach zapotrzebowania na węgiel w części węglowej elektroenergetyki i ciepłownictwa. Tempo redukcji wydobycia, i z tym związanej likwidacji kopalń, powinno być do tego dostosowane. Zaś tempo w jakim będzie redukowane zatrudnienie i moce wydobywcze, musi wynikać z ekonomii. Przypominam też, że górnicy dołowi pracują do emerytury 25 lat. Biorąc pod uwagę czas planowanej transformacji do 2050 r., musielibyśmy sukcesywnie zatrudniać nowych pracowników. To byłby przecież absurd. Do tego trzeba podchodzić elastycznie. Mam świadomość jednak, iż głównym punktem porozumienia powinny być gwarancje zatrudnienia dla pracujących obecnie w branży górników. Ewentualna reedukacja zatrudnienia obok naturalnych odejść na emerytury mogłaby mieć miejsce na zasadzie dobrowolności z wykorzystaniem pakietów osłonowych.

Rząd i partnerzy społeczni powinni dojść do porozumienia, a górnicy powinni otrzymać gwarancje pracy, tak jak to miało miejsce w latach 90.?
Nigdy w górnictwie, wbrew temu, co często mówią politycy, nie było zwolnień grupowych. W czasach rządu Jerzego Buzka nie zwolniono przymusowo ani jednego górnika. To pracownicy kopalń decydowali – i tak powinno być również aktualnie – czy odejdą z pracy w kopalniach, czy skorzystają z urlopu górniczego lub innych mechanizmów osłonowych jak np. odprawy. To, tak jak ponad 20 lat temu, są racjonalne narzędzia. Górnicy powinni otrzymać gwarancje pracy, a harmonogram likwidacji kopalń powinien być więc funkcją ekonomii i zapotrzebowania na węgiel.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.