Władze Bytomia podjęły rozmowy ze Spółką Restrukturyzacji Kopalń w sprawie przejęcia terenów, na których znajdują się szyb Witczak KWK Centrum oraz szyb Południowy KWK Miechowice. Docelowo mają być one wykorzystane w celach turystyczno-oświatowych.
Zainteresowanie miasta szybem Witczak łatwiej zrozumieć, gdyż posiada on czynną wieżę szybową i znajduje się tuż przy centrum Bytomia. Natomiast po szybie Południowym pozostała tylko płyta zabezpieczająca otwór w górotworze w zalesionym terenie bez żadnej infrastruktury i bez przyłączy wody czy energii elektrycznej.
- Tam nawet dziury w ziemi nie ma - stwierdza Wojciech Jaros, rzecznik prasowy Spółki Restrukturyzacji Kopalń w Bytomiu. - Tam są tylko działki, czyli grunt; jeśli ktoś wyraża zainteresowanie kupnem, SRK uruchamia procedurę, zwykle przetargową; jeśli gmina chce przejąć na podstawie ustawy o funkcjonowaniu górnictwa, zwraca się do nas i wszczynamy procedurę określenia, co chce przejąć, ile to jest warte w cenach bieżących, na jakich warunkach możemy przekazać. Zgodę musi wyrazić Rada Nadzorcza w ustaleniu z odpowiednim ministerstwem - dodaje.
Szyb Południowy leży na terenie figurującym co najmniej od 1918 r. w archiwalnej części ewidencji gruntów i budynków miasta Bytomia. Bliżej stąd jednak do zabudowań Zabrza - najbliższym budynkiem jest Kościół św. Barbary na zabrzańskim Osiedlu Młodego Górnika.
Nieczynny od dziesięcioleci szyb leży na gruncie Skarbu Państwa. SRK jest wieczystym użytkownikiem tego terenu. Stała się nim wraz z przejęciem zasobów po poprzednim dysponencie, którym była Bytomska Spółka Restrukturyzacji Kopalń. Wykreślono ją w 2009 r. z rejestru spółek.
Szyb został zgłębiony przez Niemców. Wchodził w skład kopalni Prusy, przemianowanej po drugiej wojnie światowej na Miechowice. Jak podaje bytomski historyk dr Arkadiusz Kuzio-Podrucki w opublikowanej w 2017 r. pracy Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, poszukiwania węgla kamiennego w Miechowicach rozpoczęto w 1899 r., a pięć lat później rozpoczęto jego eksploatację. Kopalnia za czasów niemeickich funkcjonowała jako Zjednoczone Kopalnie Miechowickie, później w strukturach Spółki Akcyjnej Kopalni Prusy, a z początkiem 1922 r. została wyłączona z Katowickiej Spółki Akcyjnej dla Górnictwa i Hutnictwa i przeszła na własność Towarzystwa Akcyjnego Kopalni Prusy.
W 1934 r. szyb Południowy zamknięto, gdyż zakończono w tym rejonie eksploatację węgla. Dziesięć lat później przeprowadzono tam ostatnie prace renowacyjne i remont maszyny wyciągowej. W 1945 r. kopalnię przejęli Polacy, jednak szyb Południowy nie był już po wojnie użytkowany.
- W zbiorach naszego Muzeum posiadamy jedynie przekrój rury szybowej szybu Południowego. Przez cały okres swojego istnienia był on częścią KWK Miechowice, czyli do 1945 r. kopalni Prusy. Szyb ten miał głębokość 288,9 m, przekrój okrągły średnicy 3,8 m. Był on połączony przekopami na poziomach: 210, 370 i 520 z szybem 2 KWK Miechowice. Szyb nie jest zasypany. Można go penetrować go do głębokości 212 m. W ostatnich latach prace górnicze w tym rejonie prowadziła Spółka Siltech z Zabrza - informuje dr Adam Frużyński, kierownik Działu Historii Górnictwa i Techniki Górniczej w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.
Gmina Bytom zainteresowana jest przejęciem działek znajdujących się w granicach miasta o numerach: 128/12, 129/12, 125/12, 127/12, jak również częścią działki nr 130/10, która stanowi drogę dojazdową do Szybu Południowego. Działki te nie mają prawdopodobnie żadnego uzbrojenia w prąd elektryczny, instalację gazową czy kanalizacyjną.
- W bazie GESUT prowadzonej przez Wydział Geodezji Urzędu Miejskiego w Bytomiu, między innymi na działkach o numerach 128/12 oraz 129/12 (miasto Bytom, obręb Miechowice) nie zostały zinwentaryzowane jakiekolwiek sieci uzbrojenia terenu. 10 lutego 2021 r. Wydział Geodezji pozyskał od Wydziału Geodezji Urzędu Miejskiego w Zabrzu archiwalną nakładkę sekcyjną z uzbrojeniem terenu, dla wskazanego obszaru na granicy miast. Brak jest na niej naniesionego przebiegu sieci uzbrojenia terenu - informuje Tomasz Sanecki z Biura Prasowego Urzędu Miejskiego w Bytomiu.
Chociaż szyb Południowy leży na terenie lasów miechowickich, nie będzie trzeba przejmować gruntów od Nadleśnictwa Brynek. Nie ma też potrzeby zwracać się do spółki PKP Nieruchomości, gdyż przebiegając tam w przeszłości rozebrana linia kolejowa nie należy do tej spółki.
- Szyb Południowy miał połączenie kolejowe tylko z rejonem szybów głównych linią kolejową wąskotorową o rozstawie 630 mm. Linia łącząca oba rejony kopalni przebiegała pod usypaną po II wojnie światowej hałdą. Linia SGKW [wąskotorowa - red.] łącząca Karb z Gliwicami biegła 120 m na południowy wschód od szybu Południowego. Bocznicy łączącej nigdy nie wybudowano. 400 m na wschód od szybu Południowego znajdowała się bocznica normalnotorowa łącząca stację Zabrze Biskupice - Kopalnia Miechowice - informuje Tomasz Sanecki z Biura Prasowego UM Bytom.
Dla wspomnianych wcześniej pięciu działek gmina Bytom nie posiada obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego. Nie przystąpiono też do sporządzania planu dla tego terenu. Natomiast w zgodnie z obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Bytom przyjętym 24 sierpnia 2011 r. działki te mogą być przeznaczona głównie na tereny innowacyjnych technologii i tereny zabudowy infrastruktury technicznej oraz składowisk odpadów. Studium dopuszcza też, by powstała tam zabudowa komercyjna lub usługowo-techniczna.
- Studium zakłada też możliwość zachowania istniejącego, faktycznego przeznaczenia terenu lub przeznaczenia terenów na cele zieleni urządzonej. Zatem z punktu widzenia dokumentów planistycznych, możliwe jest także przeznaczenie tego terenu na cele rekreacyjne - precyzuje Tomasz Sanecki z UM Bytom.
Biuro Prasowe bytomskiego magistratu nie odpowiedziało na pytania, czy przy szybie Południowym miasto zamierza postawić tylko tablicę pamiątkową, stoły i ławki, czy też zamierza np. pozyskać środki zewnętrzne na udostępnienie szybu do zwiedzania. To drugie wiązałoby się z kolosalnymi kosztami.
Wiadomo, że plany zagospodarowania terenu wokół szybu Południowego oraz udostępnienia samego szybu są obecnie przez gminę negocjowane. Będą one zależne nie tylko od pozyskanych na ten cel środków, lecz także oraz możliwości organizacyjnych, wynikających z wciąż trwającej epidemii COVID-19.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
