Przez lata jego brzmienie informowało górników o początku i końcu szychty. W piątek, 4 grudnia, w samo południe ponownie zabrzmiał z okazji Barbórki. Sygnał dali burmistrz Tarnowskich Gór Arkadiusz Czech, szef Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej Zbigniew Pawlak oraz sponsorzy, dzieki którym możliwe było wykonanie nowego odlewu dzwonu, czyli Henryk Jokiel i Kristian Kidala. Trzeci z nich czyli Robert Franz niestety nie mógł się pojawić na uroczystości.
Dzwonnica Gwarków w Tarnowskich Górach jest repliką drewnianego obiektu, którego pochodzenie szacuje się na XVI w. Jest ona wpisana do rejestru zabytków nieruchomych woj. śląskiego.
Pierwotnie znajdowała się ona na terenie kopalni Fryderyk w Bobrownikach. Po likwidacji zakładu została przeniesiona na kopalnię dolomitu Blachówka w Bobrownikach-Blachówce.
Oryginalny dzwon górniczy, zawieszony na wieży pod hałdą popłuczkową, został skradziony prawdopodobnie podczas II Wojny Światowej. W związku z tym mieszkańcy postanowili zawiesić w niej współczesny, staliwny dzwon znajdujący się dotąd na budynku tamtejszej szkoły. W 1954 r. członkowie Stowarzyszenia Miłośników Historii i Zabytków Ziemi Tarnogórskiej wykonali dokładną inwentaryzację dzwonnicy, a w lutym 1955 r. ich staraniem zabytek został przeniesiony do Tarnowskich Gór na plac Gwarków.
Oryginalną konstrukcję drewnianą naprawiono, wymieniając na nowe cztery rozpory z okrąglaków oraz gonty i uzupełniając część odeskowania, a następnie całość zakonserwowano. Wieżę posadowiono na nowym, betonowym fundamencie ze schodkami, obmurowanym kamieniem dolomitowym. W nowej lokalizacji dzwonnicę uroczyście odsłonięto 22 lipca 1955 r., a 15 kwietnia 1966 r. wpisano ją do rejestru zabytków nieruchomych województwa katowickiego. Oficjalnym opiekunem społecznym zabytku został jeszcze w 1964 r. Stanisław Wyciszczak, członek Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.
Opieka nad zabytkiem polegała na obserwowaniu i referowaniu w jakim stanie aktualnie obiekt się znajduje, aby można było podjąć kroki naprawcze. Przez 60 lat członkowie Stowarzyszenia dbali o dzwonnicę konserwując ją i reperując. Potem okazało się, że robili to nielegalnie, ponieważ formalnie obiekt nie należał do nich. Po przebyciu odpowiednich procedur prawnych dzwonnica stała się własnością Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej w 2019 r. i została przekazana aktem darowizny Gminie Tarnowskie Góry. W tym samym roku Jan Renka, członek zarządu SMZT, wpadł na pomysł ożywienia Dzwonnicy Gwarków poprzez zastąpienie starego żeliwnego pękniętego dzwonu nowym. Kocepcja ta narodziła się w trakcie spotkania z Kristianem Kidalą i Henrykiem Jokielem, którzy interesowali się działalnością Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Właściciele firmy Biogeneza, wyrazili gotowość sfinansowania tego przedsięwzięcia dla SMZT proponując jednocześnie trzeciego darczyńcę Roberta Franza ich partnera biznesowego. Wszyscy oni wspierają także silnie związanego z górnictwem boksera Damiana Jonaka.
Projekt nowego dzwonu zawierał herb Tarnowskich Gór, logo SMZT oraz napis Montes Tarnowicenses Anno Domini 2020. Równolegle z projektowaniem elementów dzwonu zaprojektowano spiżową tablicę z nazwiskami darczyńców oraz wizerunkiem św. Barbary wraz elementami maszyny parowej i postaciami gwarków przy pracy. Scena ta została zapożyczona z obrazu będącego w posiadaniu Muzeum w Tarnowskich Górach. Tablica pamiątkowa została zamontowana wewnątrz dzwonnicy na kamiennej płycie pochodzącej z Zabytkowej Kopalni Srebra.
Stara tradycja ludwisarska głosi, że fundator dzwonu podczas jego odlewania powinien wrzucić do pieca srebrny lub złoty kruszec, dlatego przewodniczący SMZT Zbigniew Pawlak i członek zarządu Jan Renka zostali zaproszeni 2 października 2020 r. do ludwisarni w Taciszowie na swoistą ceremonię odlewania dzwonu. Prace odbywały się w nocy w czasie pełni księżyca, aby dzwon uzyskał jak najlepszy, najczystszy dźwięk. Ponieważ dzwonnica wzywała do pracy gwarków - górników kruszcowych - w piecu szybowym w stopie miedzi i cyny przed spustem surówki Zbigniew Pawlak umieścił odrobinę tarnogórskiego srebra.
W dniu 5 października dzwon został wydobyty ze skorupy i w obecności przedstawicieli stowarzyszenia wydał pierwsze dźwięki. Po wyczyszczeniu, patynowaniu i nastrojeniu, ponieważ dzwon jak każdy instrument wymaga strojenia, 6 listopada dzwon przekazano pracownikom renomowanej firmy Szydlak z Krotoszynia, w celu wykonania serca i zawiesia.
Niecały miesiąc później w Barbórkę dzwon zabrzmiał w Tarnowskich Górach.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
