Dobiega końca program badawczy, mający wskazać, gdzie na terenie Polski występują rzadkie pierwiastki chemiczne. Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy podjął się analizy archiwalnych rdzeni z 17 otworów wiertniczych oraz badania próbek soli sodowo-potasowych, a także innego rodzaju badań mających to ustalić. Dzięki temu wiemy, że na terenie Polski występują pierwiastki z rodziny lantanowców, takie jak m.in.: cer, dysproz, erb, europ, gadolin, lantan, prazeodym, neodym, tul czy iterb.
Program badawczy zatytułowany został Ocena występowania REE i niektórych pierwiastków śladowych. Jego realizację przewidziano na lata 2017-2020, więc do zakończenia badań pozostało kilka tygodni. Pochodzący z języka angielskiego skrótowiec REE oznacza pierwiastki ziem rzadkich, czyli lantanowce. W ramach badań oznaczono jednak także w części próbek występowanie innych rzadko występujących pierwiastków chemicznych, takich jak na przykład: cez, ind, molibden, niob, rubid, ren, stront, tellur, tal, wanad czy cyrkon.
Analizy przeprowadzone zostały w Laboratorium Chemicznym PIG-PIB w Warszawie. Prace analityczne umożliwiły identyfikację ilościową pierwiastków określanych jako pierwiastki ziem rzadkich obejmujących grupę skandowców (skand i itr) oraz 16 izotopów pierwiastków z rodziny lantanowców. Naturalnie identyfikowano także występowanie składników głównych, takich jak np.: glin,potas, wapń, magnez czy siarka oraz częściej występujących pierwiastków metalicznych, takich jak np.: ołów, kobalt, miedź czy nikiel.
- Aktualnie praca badawcza obejmuje wybrane jednostki i formacje metalogeniczne występujące w obszarze Polski oraz kilka obiektów antropogenicznych. Na tym wstępnym etapie badań chcemy wyodrębnić te miejsca, które mają największy pod względem geologicznym potencjał dla wystąpień pierwiastków śladowych, głównie REE. Należy tu wspomnieć przede wszystkim różne obszary wystąpień magmowych skał alkalicznych, np. w obrębie Kompleksu Suwalskiego, czy w Sudetach, ale także znacznie młodsze osadowe formacje geologiczne takie jak np. kredowe formacje fosforytonośne czy kenozoiczne utwory zwietrzelinowe. Przedmiotem badań były również permskie sole K-Mg występujące w Polsce, a także bardzo różnego wieku osady klastyczne. Niestety prawie wszystkie zbadane próbki pochodzą z obszarów przykrytych młodszymi utworami, dlatego głównym przedmiotem badań są archiwalne rdzenie wiertnicze - informuje Anna Bagińska z Państwowego Instytutu Geologicznego.
Wszystkie rdzenie pochodziły z otworów wiertniczych, które były odwiercone w XX w., podczas prac poszukiwawczych za rudami metalicznymi. Jeżeli natomiast chodzi o przebadane obiekty antropogeniczne, to zbadano hałdy fosfogipsów, które powstały podczas przeróbki fosforytów lub apatytów przez zakłady chemiczne w Wiślince koło Gdańska oraz w Wizowie koło Bolesławca. Poza tym naukowcy z PIG-PIB pobrali także próbki osadów fosforytonośnych z hałd odpadów w dawnej kopalni w Chałupkach i w Annopolu.
Zdecydowana większość próbek była wstęp:nie zbadana za pomocą przenośnego spektrometru pXRF, a potem te najciekawsze były przekazane do dalszych analiz z wykorzystaniem różnych metod takich, jak ICP-MS (spektrometria mas z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej), ICP-OES (emisyjna spektrometria atomowa ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjnie sprzężonej), WD-XRF (metoda spektrometryczna z dyspersją falową na kryształach analizujących) czy też GFAAS (metoda absorpcyjna spektrometrii atomowej z atomizacją w piecu grafitowym).
Przeprowadzono także wstępną analizę wyników zawartości wybranych pierwiastków śladowych (290 próbek) oraz bromu i jodu (255 próbek) w przebadanych próbkach soli K-Mg. W celu lokalizacji planowanego wiercenia przeprowadzono analizę strukturalną obszaru perspektywicznego Au i innych pierwiastków śladowych w rejonie Klecza-Radomice w Górach Kaczawskich.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
