„Rolniku! Daj krowie, krowa da tobie”, „Alkohol to wróg twój i twoich najbliższych” czy też „Własna ostrożność najlepiej chroni od wypadków” - to tylko niektóre przykłady tabliczek zgromadzonych w dawnej sztolni transportowej byłej kopalni rud arsenu i złota w Złotym Stoku. Kolekcja, zatytułowana Muzeum Przestróg, Uwag i Apeli już dwie dekady zwraca uwagę turystów odwiedzających starą kopalnię.
- Początkowo mieliśmy tabliczki z okolicznych zakładów, jak z Mąkolna z fabryki czarnego prochu czy z zakładów z Walimia. Sporo też z lokalnych PGR-ów. Później ludzie zaczęli nam przynosić w prezencie z różnych miejsc - mówi Maciej Dziczkowski, prezes zarządu Przedsiębiorstwa Usług Turystycznych Kopalnia Złota w Złotym Stoku.
Oficjalne otwarcie kolekcji miało miejsce 25 sierpnia 2000 r. Obecnie znajduje się ona w sztolni Gertruda, około stu pięćdziesięciu metrów od jednego z jej dwu wylotów, przy rozwidleniu bocznej odnogi sztolni. Miejsce to przez przewodników kopalni określane jest też przedsionkiem labiryntu, bowiem zaraz obok znajduje się przejście do powojennych wyrobisk, używanych dawniej jako kopalniany skład materiałów wybuchowych.
Tabliczki umieszczono w miejscu, gdzie odcinek sztolni Gertruda posiada obudowę ceglaną, przypominającą prosty mur. Zbiór liczy około 230 egzemplarzy. Kilka sztuk zostało zdjętych z ekspozycji ze względów estetycznych. Jest też jeszcze pewna liczba tabliczek trzymanych w zapasie. Na razie nie ma gdzie ich powiesić.
Dominującym tematem tabliczek jest bezpieczeństwo i higiena pracy, jak na przykład: „Oszczędzaj zdrowie, pracuj w masce”, „Dbaj o stan zapór pyłowych” czy też „Butli z gazem nie kładź, a stawiaj z dala od ognia i nie na słońcu”. Niektóre hasła stanowią prawdziwy majstersztyk twórczości PRL-owskich behapowców: „Nieuwaga, nieostrożność, lekkomyślność, niedbalstwo, rozmowa podczas pracy i alkohol są przyczyną wielu wypadków. Dlatego unikaj ich w pracy”. Inne mają wydźwięk agitacyjny: „Co zrobiłeś dzisiaj dla obniżki kosztów własnych?”.
Są też tabliczki z zakazami, jak np. „Wyrobisko górnicze, wstęp wzbroniony” czy „Uprawy leśne, wstęp wzbroniony” albo „Strefa ochrony sanitarnej ujęcia wody, wstęp wzbroniony W.P.W.I.K Bielsko-Biała”. Większość tabliczek pochodzi z Polski, choć są także nieliczne tabliczki w języku niemieckim, w tym kilkanaście niemieckich nazw ulic w Złotym Stoku.
Jak wspomina prezes PUT Kopalnia Złota, zdarzały się próby przywłaszczenia sobie pojedynczych tabliczek przez osoby postronne.
- To znaczy, że ktoś chciał mieć kawałek kopalni u siebie - uśmiecha się Maciej Dziczkowski.
Formalnie rzecz biorąc, Muzeum Przestróg, Uwag i Apeli nie jest placówką muzealną, lecz elementem wystroju podziemnej trasy turystycznej. Starszym osobom może przypomnieć realia organizacji pracy w Polsce Ludowej. Dla młodszych stanowić może lekcję historii najnowszej.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
