Eksploatacja surowców naturalnych wpływa na środowisko. Nie oznacza to jednak, że górnicy są barbarzyńcami i nie szanują środowiska, z którego czerpią cenne zasoby. Prowadzone działania sprawiają, że pogórnicze tereny często stają się nowym domem dla wielu gatunków zwierząt i roślin.
Szczególne zmiany krajobrazowe możemy zaobserwować w przypadku eksploatacji odkrywkowej. W Polsce w ten sposób na największą skalę wydobywa się węgiel brunatny. Liderem w tym względzie jest PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna, do której należą m.in. kopalnie Bełchatów i Turów. Spółka wydobywa, ale także dba o środowisko, czego przykładem mogą być zrekultywowane tereny pogórnicze.
– W trosce o zachowanie równowagi naturalnej PGE GiEK wykorzystuje wiele rozwiązań, które pozwalają ograniczyć negatywny wpływ na przyrodę, zapewniając zrównoważony rozwój społeczeństwa i gospodarki. Za przykład niech posłużą choćby nasze kopalnie, które zrekultywowały już blisko 6 tys. ha terenów pogórniczych, na których łącznie posadziły blisko 47 mln drzew – wylicza prezes PGE GiEK Wioletta Czemiel-Grzybowska.
Zobowiązania wobec środowiska
Tereny poeksploatacyjne podlegają bieżącej rekultywacji w całym okresie działalności górniczej, zgodnie z warunkami decyzji administracyjnych. Rekultywacja wykonywana na tych obszarach polega na przywracaniu im wartości użytkowych i przyrodniczych. Takie działania przyczyniły się do powstania nowych kompleksów leśnych i wodnych, w których żyje wiele gatunków zwierząt i roślin. Dzięki zwiększaniu zdolności do gromadzenia zasobów wodnych i przetrzymywaniu ich przez dłuższy czas (retencji), uregulowaniu spływu wód deszczowych, ograniczeniu spływu powierzchniowego i erozji skarp poprawiła się jakość wód odprowadzanych do odbiorników powierzchniowych, a fauna i flora zyskały życiodajne siedliska.
– Odpowiedzialnie zarządzamy naszym wpływem na otoczenie, a duża skala produkcji przekłada się na zobowiązania wobec środowiska naturalnego. Jesteśmy w gronie spółek, które spełniają wysokie standardy środowiskowe – podkreśla prezes Czemiel-Grzybowska.
Najgłębsze jezioro w Polsce
Przykładem działań podejmowanych przez kopalnię Bełchatów są trzy „górniczo-energetyczne” wzgórza. Najbardziej imponującym efektem rekultywacji jest tzw. Góra Kamieńsk. To zalesiony teren zwałowiska zewnętrznego, w którym swój dom znalazły m.in. ptaki drapieżne oraz wiele ssaków. Największe obecnie w centralnej Polsce wzgórze (maksymalna wysokość ponad 407 m n.p.m.) jest turystyczną atrakcją regionu. Zimą staje się centrum sportów narciarskich, a w cieplejszych porach roku miejscem turystyki rowerowej i pieszej. W przyszłości stanie się elementem największego w centralnej Polsce kompleksu wypoczynkowego, który ma powstać na terenach pogórniczych. Po 2050 r. nastąpi likwidacja wyrobisk górniczych, a po napełnieniu ich wodą powstaną jeziora, których lustro wody będzie miało łączną powierzchnię ok. 4000 ha, co oznacza, że na powierzchni jezior zmieściłoby się 3200 boisk piłkarskich wielkości murawy na stadionie PGE Narodowy. Maksymalna głębokość sięgnie ok. 170 m. Jeziora będą dwa razy głębsze od Hańczy, najgłębszego jeziora w Polsce.
Kopalnia Bełchatów zagospodarowała także zwałowisko zewnętrzne Pola Szczerców. Jest to tzw. bliźniacza Góra Kamieńsk. Jego formowanie zajęło górnikom 17 lat. Góra zajmuje powierzchnię ok. 1130 ha, przy wysokości względnej ok. 140 m. Na razie rosną na niej młode drzewa, a powierzchnię pokrywa sporo terenów trawiastych. Wśród zwierząt żyjących na zwałowisku można spotkać liczne stada saren, dzików oraz zające. Stałymi mieszkańcami są także lisy. Z ptaków przeważają gatunki odkrytych terenów polnych i łąkowych, a wśród nich m.in. skowronek. Oprócz niego na górze można spotkać świergotka polnego i drzewnego, kuropatwę czy bażanta. Teren patrolują także kruki, myszołowy i pustułki. Sporą niespodzianką jest stale żerująca i przemieszczająca się po skarpach para żurawi.
Rekultywacji poddawane są także tereny zwałowiska wewnętrznego Pola Bełchatów. Już dzisiaj na jego zboczach możemy spotkać nowych lokatorów, czyli sarny, zające, lisy, jenoty, dziki czy borsuki. Tu także teren jest patrolowany przez drapieżne ptaki. Nowe, zrekultywowane siedliska są także przyjazne dla gadów i płazów. Można tu spotkać jaszczurki zwinki, a w zarybionych dwóch oczkach wodnych na wierzchowinie – ropuchy zielone i szare. W ciągu ostatnich lat pojawiły się także wydry i bobry.
Wskaźnik lesistości w górę
Nie mniejszą bioróżnorodnością mogą poszczycić się poprzemysłowe tereny kopalni Turów, która prowadzi rekultywację wszystkich terenów pogórniczych od końca lat 50. ubiegłego wieku. Dotychczas zrekultywowała blisko 2900 ha, z czego 2400 przekazała m.in. Nadleśnictwu Pieńsk oraz Starostwu Powiatowemu w Zgorzelcu. Przykładem doskonałej harmonii z przyrodą jest zwarty kompleks leśny o powierzchni ponad 2000 ha, na którym zasadzono ok. 20 mln drzew. Obecnie zwałowiska pokrywają kilkudziesięcioletnie drzewostany, a także zupełnie nowe uprawy zakładane w ostatnich latach. Prowadzona sukcesywnie rekultywacja przynosi zamierzone efekty w postaci coraz bogatszych ekosystemów i wzrostu wskaźnika lesistości. W gminie Bogatynia wzrósł on z 27 do niemal 30 proc. Górzysty teren Dolnego Śląska spowodował, że całość sprawia wrażenie naturalnego lasu, a antropogeniczna góra doskonale wpisuje się w krajobraz. Turoszowskie tereny są atrakcyjnym miejscem dla uprawiania turystyki i poznawania przyrody.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
