Eksploatacja węgla kamiennego wymaga stałego odwadniania wyrobisk. Wody górnicze, zlokalizowane 500 m pod ziemią lub głębiej, zawierają duże ilości soli, niczym wody Bałtyku. Zanim trafią na powierzchnię, są oczyszczane z zawiesiny, jonów baru oraz radu. W trosce o środowisko naturalne w pawłowickim Pniówku działa pompownia głównego odwadniania odprowadzająca wody z poziomów 1000 i 830 na poziom 705.
Kopalnia Pniówek to już zakład w pełni ekologiczny. Nie można mieć co do tego żadnych wątpliwości, obserwując pracę pomp tłoczących na powierzchnię czystą wodę poeksploatacyjną. Po wydłużeniu górniczego wyciągu szybowego do poziomu 1000 zaszła konieczność wybudowania na nowo powstałym poziomie pompowni głównego odwadniania wraz z chodnikami pojemnościowymi, w których zmieścić się może łącznie 2130 m sześc. wody.
Dlaczego chodniki pojemnościowe są dwa? Odpowiedź jest prosta.
– Gdy jeden chodnik pojemnościowy napełniany jest wodą poeksploatacyjną, z którego odpompowywana woda trafia do chodnika pojemnościowego na poz. 705, następnie rurociągami tłoczona jest na powierzchnię do osadników wód dołowych, z drugiego wybierany jest nagromadzony urobek za pomocą zespołu klasyfikacyjno-odwadniającego, oddzielającego wodę od nagromadzonego osadu. Osad ten za pomocą przenośnika zgrzebłowego i taśmowego transportowany jest do zbiorników węglowych, a odzyskana woda ponownie zużywana do rozwadniania urobku czyszczonego chodnika pojemnościowego – wyjaśnia Piotr Kuś, główny mechanik ds. urządzeń wyciągowych i ruchu powierzchni w pawłowickim Pniówku.
Przodowy brygady Oddziału MSZ Andrzej Kijonka (z lewej) oraz ślusarz oddziału Szymon Boruta na posterunku pracy w podziemnej pompowni. Fot. ARC/Pniówek
Zanim kopalnia oddała do użytku zmodernizowany system odwadniania, chodniki pojemnościowe czyszczone były za pomocą wybierania urobku na wozy.
Wody poeksploatacyjne z Pniówka trafiają do Odry poprzez kolektor Olza. Warto wiedzieć, że system Olza ochrania około 150 km małych rzek, zbiornik Rybnik na rzece Rudzie oraz zbiornik Łąka na rzece Pszczynce. Funkcje retencyjno-dozujące oparte na precyzyjnym monitoringu pozwalają zmniejszyć maksymalne stężenia soli w Odrze o ponad 60 proc. Pojemność retencyjna systemu Olza wynosi około 985 tys. m sześc., co pozwala na dwumiesięczny okres gromadzenia wód słonych w czasie susz.
Do Odry trafiają wody nie tylko z pawłowickiej kopalni, ale także z zakładów górniczych Borynia-Zofiówka i Jastrzębie-Bzie, kopalni zespolonej ROW należącej do Polskiej Grupy Górniczej oraz dwóch kopalń likwidowanych przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń Krupiński i Jas-Mos. Do systemu włączone są ponadto zasolone wody z odwodnienia składowisk odpadów górniczych w Jastrzębiu-Zdroju i Pawłowicach. Pozostałe wody są dozowane do Odry z kopalnianych zbiorników retencyjno-dozujących w miejscowości Olza. Natężenia przepływu Odry i Olzy są odczytywane z czeskich stacji monitoringowych w Bohuminie i Vernovicach. Natomiast stężenie jonów chlorkowych i siarczanowych przed dozowaniem wód kopalnianych jest obliczane w oparciu o pomiary dokonywane w Godowie na Olzie i w Chałupkach na Odrze. Kontrola zasolenia Odry po dozowaniu wód górniczych odbywa się poprzez stację monitoringową w Krzyżanowicach.
Transgraniczny projekt, dotyczący monitorowania skażenia chemicznego i radiacyjnego wód powierzchniowych przez wody kopalniane, prowadzą wspólnie Główny Instytut Górnictwa w Katowicach i Uniwersytet Techniczny VSB w Ostrawie. W lutym br. naukowcy zakończyli pierwszą część badań rzek na polsko-czeskim pograniczu, gdzie od wielu lat działa system Olza.
Zdaniem dr. Leszka Drobka, kierownika projektu w GIG, dotychczasowe wyniki polsko-czeskich badań w rejonie oddziaływania wód kopalnianych wprowadzanych do Odry jednoznacznie wskazują na pozytywny efekt pracy systemu retencyjno-dozującego Olza w skali regionalnej.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
