Górnictwo: w kopalni Nowa Ruda przez lata dominowało wydobycie łupku ogniotrwałego

Czterdzieści lat temu kopalnia węgla kamiennego Nowa Ruda zakończyła planowe wydobycie łupku ogniotrwałego. Łupek, który gdzie indziej traktowano jako bezużyteczny odpad lądujący na hałdach, w Nowej Rudzie przez dziesięciolecia był surowcem cenniejszym od węgla.

Występowanie łupku ogniotrwałego w 1877 r. odkrył nadsztygar Józef Wölhel. Już trzy lata później obok noworudzkiej kopalni zbudowano piece prażalnicze szybowe i komorowe. Dopiero po wyprażeniu łupek ilasty nabierał pożądanych właściwości. Stosowano go do produkcji ogniotrwałych płyt szamotowych, potrzebnych w wysokotemperaturowych piecach w koksowniach. Łupek miał też zastosowanie w fabrykach porcelany czy cegielniach. Jego produkcja była całkiem pokaźna, w 1891 r. noworudzcy górnicy wydobyli 80 721 t węgla kamiennego oraz 35 000 t łupku.

W latach 1929-1932 zbudowano w Nowej Rudzie piece obrotowe. Dzięki temu od 1930 r. można było wprowadzić dwuetapowy proces prażenia łupku. Po takiej obróbce łupek nabierał odpowiednich cech, przede wszystkim zawartość żelaza spadała poniżej 1 proc.

Wiosną 1945 r. zagłębie noworudzkie przeszło pod polską administrację. W pierwszych miesiącach kopalnia wydobywała wyłącznie węgiel, z powodu braku zbytu na łupek. Szybko jednak się to zmieniło. Już od marca 1946 r. noworudzki łupek ogniotrwały zaczął trafiać do do zakładów podległych Zjednoczeniu Materiałów Ogniotrwałych w Gliwicach.

Kopalnia wydobywała łupku więcej od węgla i miała niego większy zysk. W 1947 r. wydobywano dziennie 250 t węgla oraz około 470 t łupku. Ten ostatni surowiec sprzedawano nawet po 2000 zł za t, podczas gdy za tonę węgla otrzymywano 310 zł. Ponad połowę wydobycia kierowana była na potrzeby krajowe. Pył łupkowy używano w górnictwie węglowym jako środek zabezpieczający przez eksplozjami pyłu węglowego. Poza tym łupek ładowano do wagonów kolejowych i wysyłano na eksport, m. in. do Jugosławii, Szwajcarii czy Szwecji.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.