Najnowszy raport amerykańskiego think-tanku CSIS (Center for Strategic and International Studies) zaleca zwiększenie konkurencyjności USA w obszarze energii jądrowej m.in. poprzez usunięcie obecnych ograniczeń dla finansowania przez rząd amerykański projektów budowy elektrowni jądrowych za granicą.
Pozwoliłoby to Stanom Zjednoczonym stać się głównym graczem w sektorze energetyki jądrowej, co jest szczególnie istotnie z geopolitycznego punktu widzenia w sytuacji, gdy zarówno Rosja, jak i Chiny zaczynają kształtować przyszłość światowego przemysłu jądrowego, podczas gdy konkurencyjność USA w tej dziedzinie spada. Wśród administracji amerykańskiej istnieje świadomość, że taka zmiana jest konieczna i korzystna dla USA. Amerykanie oprócz dobrej technologii jądrowej chcą oferować w pakiecie także tani pieniądz na finansowanie inwestycji. W ten sposób będą mogły konkurować globalnie z Rosją i Chinami, które wspierają finansowo swoje państwowe przedsiębiorstwa w jądrowej ekspansji zagranicznej, co wpływa na geopolityczny układ sił.
Autorzy raportu "The Changing Geopolitics of Nuclear Energy: A Look at the United States, Russia, and China" opublikowanego 12 marca 2020 r. podkreślają, że w USA potrzebny jest większy konsensus polityczny, aby zwiększyć konkurencyjność amerykańskiego przemysłu jądrowego na arenie międzynarodowej. Chociaż strategia bezpieczeństwa narodowego z 2017 r. wskazała energię jądrową jako jedno z głównych źródeł "centralnej pozycji Ameryki w globalnym systemie energetycznym, jako wiodącego producenta, konsumenta i innowatora", to jednak istniejące ograniczenia w finansowaniu eksportu elektrowni jądrowych przez USA, a także brak opcji kapitałowej dla jądrowych projektów eksportowych w praktyce znacznie zmniejszają jego konkurencyjność.
Przemysł jądrowy w rozwiniętych uprzemysłowionych krajach znajduje się dziś pod ogromną presją. Większości nowych projektów jądrowych należy spodziewać się w krajach, w których względy rynkowe mają drugorzędne znaczenie w stosunku do innych priorytetów politycznych, gospodarczych czy środowiskowych. Stany Zjednoczone, Europa i Japonia od dawna są liderami w tradycyjnej energetyce jądrowej, ale pozycja i ekonomiczna konkurencyjność przemysłu w tych krajach maleje.
Względny spadek eksportu technologii jądrowych w USA następuje w momencie, gdy Rosja zwiększa swoją dominację w tym sektorze i przewodzi grupie globalnych dostawców, odpowiadając za dwie trzecie eksportowanych projektów elektrowni jądrowych w budowie. Chiny również podwajają wysiłki, aby stać się liderem na światowym rynku jądrowym, aktywnie realizując umowy eksportowe w Argentynie i Wielkiej Brytanii. Oba kraje oferują kompleksowe wsparcie dla państw-klientów, które nabywają ich technologie jądrowe wraz z pakietem finansowym (poza restrykcjami OECD) w formie kredytów na wysokie sumy, nisko oprocentowanych i z długim okresem spłaty, w grę wchodzi także bezpośrednie wsparcie kapitałowe. Rosja dodatkowo oferuje także odbiór wypalonego paliwa od klienta w celu jego przetworzenia i przechowuje u siebie powstałe w ten sposób odpady promieniotwórcze. W pakiecie kraj-nabywca rosyjskiej technologii otrzymuje też szkolenia personelu, a także usługi w zakresie utrzymania i remontów, likwidacji elektrowni czy nawet jej eksploatacji.
Obecnie w Chinach pracuje 48 energetycznych reaktorów jądrowych a 11 jest w budowie. Kraj ten wyeksportował swoją technologie jądrową do Pakistanu, gdzie powstają 2 bloki. Rosja posiada flotę 38 działających reaktorów w elektrowniach i 4 kolejne w budowie. Za granicą powstaje 7 bloków w technologii rosyjskiej. Z kolei w USA pracuje 96 reaktorów energetycznych, w budowie są jedynie 2 nowe bloki w kraju, ale żaden za granicą.
Współpraca handlowa w energetyce jądrowej obejmuje nie tylko wieloletnie działania w trakcie budowy reaktora, ale wymaga także ciągłych relacji między krajem dostawcą a krajem odbiorcą w zakresie dostaw paliwa i eksploatacji reaktora. Handel jądrowy służy do tworzenia lub utrzymywania stosunków dyplomatycznych, handlowych i instytucjonalnych, a zatem związek między handlem technologiami jądrowymi a geopolityką istnieje na wielu poziomach. W ostatnich latach wzrost znaczenia Rosji i Chin, jako konkurentów Stanów Zjednoczonych w tym sektorze musi zostać zauważony. Powinno to poskutkować zwiększeniem wpływu stosunków handlowych w obszarze technologii jądrowych na politykę zagraniczną.
Autorzy raportu CSIS podkreślają, że projekty energetyki jądrowej w Stanach Zjednoczonych nigdy nie były przedsięwzięciami czysto komercyjnymi, a cywilny eksport jądrowy jest trudny do zrealizowania jako przedsięwzięcie czysto handlowe. W całej historii energii jądrowej w Stanach Zjednoczonych przedsięwzięcia związane z energetyką jądrową wymagały wsparcia politycznego i zachęt ekonomicznych. Uznanie konieczności rozwoju i eksportu energii jądrowej jest niezbędnym krokiem w kierunku bardziej świadomej publicznej debaty na temat roli rządu USA w dziedzinie innowacji i konkurencyjności.
W raporcie CSIS czytamy, że pomimo tego, iż innowacje w dziedzinie energii jądrowej są kwestią krajowej konkurencyjności, nie powinno to wykluczać współpracy USA z innymi krajami, które przestrzegają podobnego zestawu standardów w kwestiach regulacyjnych, prawnych i dotyczących zarządzania. Na przykład Kanada podjęła znaczący wysiłek, aby stać się światowym liderem w dziedzinie zaawansowanych reaktorów. Również Korea Południowa ma silny łańcuch dostaw sprzętu i komponentów jądrowych oraz przemysł, który jest chętny do zawierania kontraktów zagranicznych. Japońscy producenci sprzętu i komponentów są wykwalifikowani, ale również słabo wykorzystywani. Takie partnerstwo zwiększyłoby zdolności USA do elastycznego reagowania na różne potrzeby krajów będących klientami, przy jednoczesnym stosowaniu najlepszych praktyk w zakresie bezpieczeństwa.
Kluczowym postulatem autorów raportu CSIS - który pozwoliłby Stanom Zjednoczonym stać się głównym graczem w sektorze energetyki jądrowej - jest usunięcie obecnych ograniczeń dla finansowania przez rząd USA projektów budowy elektrowni jądrowych za granicą. Wśród administracji amerykańskiej istnieje świadomość, że taka zmiana jest konieczna i korzystna dla Stanów Zjednoczonych. Otoczenie regulacyjne już zmienia się w tym zakresie, aby zwiększyć konkurencyjność USA w tym obszarze. Amerykanie oprócz dobrej technologii jądrowej chcą oferować w pakiecie tani pieniądz na finansowanie inwestycji w elektrownie jądrowe (zarówno w formie długu, jak i kapitału). W ten sposób będą mogły konkurować globalnie z Rosją i Chinami, które wspierają finansowo swoje państwowe przedsiębiorstwa w jądrowej ekspansji zagranicznej, wpływając także na geopolitykę.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Mądry amerykanin po szkodzie....