Sławomir Wochna, prezes Związku Pracodawców Porozumienie Producentów Węgla Brunatnego, przekonuje, że energetyka węgla brunatnego, jest i może być bardziej przyjazna środowisku. - Kopalnie węgla brunatnego to inny świat niż ten, tak niesłusznie postrzegany przez wielu. Skutecznie, choć kosztownie, oddaje ziemi to, co zapożyczyła. Często oddaje w lepszym stanie niż przed. Dla naszego bezpieczeństwa energetycznego - mówi w rozmowie z portalem netTG.pl. Oto pełna rozmowa:
Czy jest pan optymistą co do przyszłości węgla brunatnego w Polsce?
Jeśli mierzyć miarą słów, które padały z okazji niedawnych obchodów naszego górniczego święta, to nie powinienem być pesymistą. W tym roku Barbórkę w Kopalni Turów świętowaliśmy z prezydentem Andrzejem Dudą. Było też wielu polityków. Kopalnia Turów to miejsce nieprzypadkowe i szczególne. Swoją historię w pozyskiwaniu węgla brunatnego rozpoczyna bowiem już w 1740 r. Początek przemysłowej eksploatacji odkrywkowej kopalni datuje się od 1904 r. Potem jej losy były zmienne i zależały od politycznych zawirowań. Zawsze jednak była tu i jest po dziś dzień kopalnia z największym dobrem jakim jest Wspólnota ludzi - ich umiejętności i solidarności zawodowej. Takiej niezwyczajnej, która wiąże ludzi na dobre i złe. Górników i ich najbliższych. Na zawsze. Także, a może przede wszystkim, gdy jest ciężko. Wspólnota wierna zawodowej rzetelności i tradycji. Tak jak to jest w Koninie i największej kopalni w Bełchatowie. To ona stanowi o znacznej części naszego bezpieczeństwa energetycznego. Zawsze w partnerstwie, w lepszych i mniej dobrych czasach, z sąsiedzką elektrownią.
Prezydent Andrzej Duda przywiózł wiele dobrych słów. Nasi pozostali Goście też ich nie szczędzili. Dobrych słów, życzeń i podziekowań nigdy nie jest za dużo, nie tylko ze strony prezydenta. Te wypowiadane z okazji świętowania trzeba jednak odbierać z wdzięcznością, ale i ze świadomością, że są okazjonalne. Ale rzeczywistość kreślą jednak fakty. Te dla energetyki węgla brunatnego nie są dobre. Gdyby spróbować szacować energetykę w Polsce w wynikach za 2019 r. i mówić co dalej, to pokrótce warto zacząć od bilansu energii. Za 2019 r. (w oszacowaniu własnym po 10-ciu miesiącach):
- zużycie energii elektrycznej w kraju będzie mniejsze niż w roku ubiegłym o około 1,5 proc.,
- łącznie produkcja energii elektrycznej zamknie się wielkością nieco ponad 158 TWh, tj. o około 5 proc. mniej niż za 2018 r.,
- elektrownie zawodowe dadzą razem około 134,5 TWh, to mniej odpowiednio o 6 proc.,
- elektrownie na węglu kamiennym dadzą prawie 79 TWh, to o 4,5 proc. mniej,
- elektrownie na węglu brunatnym prawie 42 TWh, to jest mniej o nieco ponad 14 proc.,
- nadwyżka importu energii nad eksportem przekroczy 10 TWh.
Można by jeszcze trochę poszacować. Poczekajmy na dane po zamknięciu roku. Dziś jednak, w kontekście wielu dobrych świątecznych życzeń, warto pokazać jak w związku z takim bilansem energii wygląda wydobycie węgla brunatnego i jak się ono zmieniło zaledwie w kilku ostatnich latach.
Otóż w 2016 r. przy produkcji energii elektrycznej z węgla brunatnego 51,2 TWh „daliśmy” węgla 60,4 mln t. W 2017 r. odpowiednio 51,98 TWh energii elektrycznej 61,2 mln t. W 2018 r. przy generacji z węgla brunatnego równej 49,07 TWh węgla górnicy kopalń „brunatnych” podali 58,5 mln t. Szacując rok 2019 to przy produkcji energii elektrycznej z węgla brunatnego około 42 TWh węgla podamy 48,6 mln t.
Od kilku lat utrzymuje się tendencja pomniejszania produkcji energii elektrycznej z elektrowni węgla brunatnego. Z coraz większą dynamiką. Rośnie import. Z wielu powodów. Bo nasza energia jest droga. A w energetyce w Polsce jest coraz biedniej, także „na węglu kamiennym”. Duszą nas koszty polityki klimatycznej wspólnoty unijnej, a przede wszystkim uprawnień do emisji CO2. Będą coraz droższe. Z demagogii klimatycznej i naszej wobec niej - bezsilności. Tu najbardziej nam trzeba wielu słów wiarygodnych i działań.
Odsłona Projektu Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. z 8 listopada br. wskazuje ku czemu zmierzamy. Otóż - w 2040 r. mamy dać produkcji enerii elektrycznej z węgla brunatnego 17,3 TWh, co daje zapotrzebowanie na węgiel 20,2 mln, to jest mniej niż w szacowanym 2020 r. o 73 proc. Na węglu kamiennym generacja ma wynieść 45,7 TWh. To oznacza zapotrzebowanie na węgiel kamienny do produkcji energii elektrycznej (uśredniając) 17,82 mln t, co stanowi wobec przewidywań na rok 2020 mniej o 40,5 proc.
Dlatego więc nie ma tu miejsca na optymizm. Nawet jeśli zacytuję wypowiedź prezydenta Andrzeja Dudy ze wspomnianej akademii barbórkowej w Bogatyni: „Dzisiaj Państwa zakład, kopalnia i elektrownia zapewniają w ogromnym stopniu bezpieczeństwo energetyczne dla Polski. Ogromnie za to dziękuję i chcę podkreślić wagę tego wielkiego zadania i Państwa pracy w tym wszystkim i, tym samym, służby dla Rzeczypospolitej i nas wszystkich. Chcę powiedzieć, żebyście wykonywali swoją pracę spokojnie, a my będziemy inwestowali w miarę możliwości w badania, rozwój i poszukiwanie nowych technologii. Tak, aby to, nad czym Państwo pracujecie, mogło być wykorzystywane nadal i przez najbliższe dziesięciolecia z pożytkiem dla Rzeczypospolitej, także w jak największym stopniu chroniąc środowisko naturalne i klimat”. Wiele by trzeba pracy, wiarygodnych słów i decyzji strategicznych, które słowa Pana Prezydenta potwierdzą. Dla dobra Polski, dla Polski bezpiecznej energetycznie. Dziś więc jest czas tych decyzji!
Czy stać nas na to, aby energetyka odeszła od tego surowca? Jeśli tak, to w jakiej perspektywie czasowej może to się stać?
Zakres zmian i ich tempo kreśli polityka klimatyczno-energetyczna UE. Rok 2019 – to kolejny rok eskalacji celów z ambicji klimatycznych Unii Europejskiej i z nieustannie opresyjną demagogią antywęglową, która ma doprowadzić do neutralnej klimatycznie gospodarki w 2050 r. 13 grudnia br. zakończył się szczyt klimatyczny COP25 w Madrycie, podczas którego Państwa Unii Europejskiej doszły do porozumienia w sprawie neutralności klimatycznej. Polska uzyskała zwolnienie z tego zobowiązania. Jak podkreślił premier Mateusz Morawiecki - ustalono bardzo dobre rozwiązania dla Polski, zarówno ze strony finansowej, jak i legislacyjnej. Polska będzie w swoim tempie dochodzić do neutralności klimatycznej, zgodnie ze swoimi celami. Takie rozwiązanie pozwoli przeprowadzić transformację energetyczną w naszym kraju w sposób bezpieczny i korzystny gospodarczo. To dla nas dobra wiadomość, ale i motywacja do jeszcze większej pracy oraz działań nad innowacyjnym wykorzystaniem węgla brunatnego w naszej krajowej energetyce. Bez „natychmiastowego” zamykania kopalń i współpracujących z nimi elektrowni konwencjonalnych.
Polska polityka energetyczna winna pozostać w zgodzie z polityką europejską, ale musi realizować jednocześnie cele wzrostowe gospodarki krajowej. Wprawdzie węgiel sukcesywnie dopełniają źródła odnawialne i gazowe, ale wobec skali uzależnienia gospodarki od kopalnych surowców energetycznych, nie da się tego zrobić w tempie sugerowanym przez część polityków klimatycznych UE. Elektrownie węglowe coraz częściej będą sprawować funkcje regulacyjno-rezerwujące w systemie. Dla ubezpieczenia energetyki odnawialnej. Ich ostateczne odstawienia winne być nie tylko z rachunku ekonomii, ale i rachunku z uwarunkowań społecznych. Zawsze przy zachowaniu bezpieczeństwa energetycznego i realizacji optymalnego scenariusza dla gospodarki. Węgiel w gospodarce i energetyce winien być wykorzystywany w takiej ilości i tak długo, jak wynika to z ekonomii i interesów gospodarki.
Generacja z węgla brunatnego niezmiennie od lat jest najtańsza pośród podstawowych rodzajów wytwarzania energii elektrycznej. Wiele by można jeszcze mówić o kosztach. Wiele stosować porównań. Wszystkie wskażą atrakcyjność węgla brunatnego w produkcji energii elektrycznej. Bo mamy własne zasoby i niezależność od koniunkturalnych zmian zewnętrznych. To także istotna zaleta, jeśli chodzi o ceny energii elektrycznej sprzedanej. Mimo coraz wyższych kosztów uprawnień do emisji CO2 nadal z węgla brunatnego ceny są najniższe pośród generacji konwencjonalnej. Także w porównaniach z odnawialną też, gdyby odrobinę poczyścić z ukrytego i widocznego subsydiowania.
Jakie są obecnie największe problemy branży?
Coraz dramatyczniej wołamy o rozwagę i analizę wszystkich skutków, jakie niesie plan odejścia od energetyki węglowej w naszym kraju. W ostatnich latach obserwuje się przypadki niewłaściwego społecznie postrzegania energetyki paliw stałych. Nieprawdziwie komunikuje się, że to energetyka jest głównym winowajcą zanieczyszczenia powietrza w Polsce. Tymczasem w wielkich miastach naszego kraju problemem jest smog spowodowany przez samochody, zaś w mniejszych – także przez piece węglowe. Narosło wiele mitów – także ten, że jak zamkniemy elektrownie i kopalnie, to załatwimy problem zanieczyszczenia powietrza. Nie tędy droga! Gdyby jednak miało tak być, to niska emisja bez radykalnych decyzji i znacznych pieniędzy dalej będzie truć. Zagrozimy przy tym bezpieczeństwu energetycznemu kraju. Ale nie tylko. Elektrownie konwencjonalne i górnictwo z otoczeniem tylko w Polsce dają chleb kilkuset tysiącom ludzi. Dla nich w przypadku radykalnego odejścia od paliw stałych trzeba przygotować alternatywę. Dlatego też na szczycie COP25 w Madrycie państwa Unii Europejskiej ustaliły, że cały proces dochodzenia do neutralności klimatycznej będzie wspomagany przez Fundusz Sprawiedliwej Transformacji w wysokości 100 mld euro. Z uwagą będziemy oczekiwać na dalsze informacje z Komisji Europejskiej w sprawie wsparcia transformacji energetycznej, ale także innych propozycji w ramach Zielonego Ładu.
Największym problemem jest zmiana niesłusznego i nieracjonalnego wizerunku energetyki paliw stałych. Wieloletnia indoktrynacja medialna i aktywność wizjonerów klimatycznych zrobiła swoje. Dziś wystarczy wymalować się na zielono, wyuczyć kilku medialnych sloganów klimatycznych, aby „robić za zbawcę klimatu”. Dodajmy, że problemy dzisiejsze są także z nieskutecznej jak dotąd współpracy naszego państwa w tworzeniu wspólnotowej polityki klimatycznej UE z uwzględnieniem naszych racji. Potrzeba nam wiele więcej czasu i dużo więcej pieniędzy, aby mierzyć się z energetyką naszych sąsiadów. Tych szczególnie, którzy budowali ją w zupełnie innych uwarunkowaniach politycznych i innych realiach gospodarczych.
W stanie niepewności strategicznej naszej polityki energetycznej podejmowanie decyzji inwestycyjnych w energetyce, nie tylko brunatnej, jest w takiej skali ryzyka, że wiele z nich jest odkładanych. Te zaś podejmowane mimo wszystko, są w ogromnej skali utrudnień. Wymienię choćby problemy pozyskania koncesji.
Jakie znaczenie ma górnictwo węgla brunatnego dla gmin i powiatów, w których wydobycie jest prowadzone?
Tu nie trzeba słów. Wystarczy przyjrzeć się gminom z otoczenia naszych odkrywek. Wystarczy zobaczyć jak żyją tam ludzie. To nasi pracownicy i ich rodziny. Często podmioty z naszego otoczenia gospodarczego. A o wadze przychodów gmin i naszej skutecznej współpracy z nimi dla ich rozwoju niech świadczy ranking w wysokości budżetów tych gmin na tle innych. Po co słowa. To widać!
Czy węgiel brunatny może być proekologiczny?
Energetyka węgla brunatnego w Polsce (póki co najtańsza) stanowi bardzo istotną część niezbędnej niezależności energetycznej kraju. Bez niej w zużyciu energii pierwotnej przekroczymy uznawany za bezpieczny próg uzależnienia od dostaw zewnętrznych. Nie trzeba się wymądrzać, aby wiedzieć, iż nośniki energii są w geopolitycznej skali narzędziem politycznej gry. Widzimy to codziennie, także w naszym wspólnotowym otoczeniu. Czyż zatem wolno już dziś pogrzebać węgiel brunatny, gdy:
- jego zasoby ubezpieczają potrzeby produkcji energii elektrycznej wg tendencji z logiki bezpiecznej energetycznie Polski na wiele dziesiątków lat,
- złoża ZŁOCZEW, GUBIN, OŚCISŁOWO i DĘBY SZLACHECKIE to tylko cząstka TEGO, co w zasięgu i co bezwzględnie należy chronić,
- mamy dość wiedzy, aby sięgnąć do czystych technologii generacji opartych o technologię zgazowania węgla z emisją CO2 około 600 g/kWh w produkcji energii elektrycznej w pierwszej kolejności, a w późniejszym okresie, w oparciu o technologię ogniw węglowych, z emisją CO2 około 300 g/kWh, także w układach hybrydowych,
- polska nauka z doświadczeń wielu lat dowiodła, że potrafi, także z międzyuczelnianej współpracy, wskazać technologie przyszłości energetyki paliw stałych na miarę wyzwań środowiskowych,
- koncepcja utworzenia funduszu na rzecz modernizacji energetyki ze sprzedaży uprawnień do emisji może i winna sfinansować wdrożenia niskoemisyjnych technologii produkcji energii elektrycznej z zasobów własnych miast,
- dla wielu gałęzi gospodarki uboczne produkty spalania stanowią istotne źródło pozyskiwania wielu materiałów i minerałów zamiast ich wydobywania, bądź sprowadzania z zewnątrz,
- rozwój energetyki odnawialnej (niestabilnej z natury) musi, póki co, ubezpieczać energetyka wielkosystemowa i tę rolę pracy w podstawie określoną z istniejących i nowych technologii spełnić może energetyka brunatna bez ryzyka i nadmiernych kosztów atomowych „fantasmagorii”,
- dla wielu branż energochłonnych (nowoczesnych na miarę najnowszych technologii) gospodarki w Polsce groźba eliminacji najtańszej energii i sięgnięcia do droższej, to utrata marż, emigracja produkcji w strefy bez obciążeń emisyjnych z ogromnymi skutkami społecznymi.
W tym rozumieniu energetyka węgla brunatnego, jest i może być bardziej przyjazna środowisku. Kopalnie węgla brunatnego to inny świat niż ten, tak niesłusznie postrzegany przez wielu. Skutecznie, choć kosztownie, oddaje ziemi to, co zapożyczyła. Często oddaje w lepszym stanie niż przed. Dla naszego bezpieczeństwa energetycznego. Tu także nie trzeba słów. To widać. To są fakty! Bo choć zabiera, to oddaje. Licząc wszystkie pożytki - dużo więcej!
Jak branża radzi sobie z naciskami organizacji ekologicznych, w tym także z ekoterroryzmem?
Nie radzimy sobie. Jak dotąd ani państwo, ani politycy, ani media. Organizacje ekologiczne mogą być merytorycznym partenerem w wyborze optymalnych wyborów potrzeb gospodarki i szacunku dla środowiska. Nie potrafimy skutecznie oddzielić tych, którzy chodzą nogami po ziemi walcząc o środowisko od tych w obłokach nieracjonalnych emocji i oderwania od rzetelności i rzeczywistości. Bywa, że w służbie interesów odległych ochronie środowiska. Trzeba to wreszcie zauważyć. I to szybko. Państwo w swej odpowiedzialności za nasze byty i w polityce odpowiedzialności za słowa. Także te „cukrowane”. Szanując nasze prawo do życia w czystym powietrzu i otoczeniu. Przede wszystkim tu na miejscu. Nie jest tu winna energetyka. Zabija nas skutecznie niska emisja. To skutek ogrzewania i gęstniejącego trasportu.
Media wolą jednak nowinki z działań „ekoterrorystów”. To się dobrze „sprzedaje” na ekranie i nie tylko, trudniej niż prawdy z doknań naszych naukowców i praktyków inżynierskiej sztuki górniczej. To trzeba, można i należy zmienić.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
