Pierwszy na świecie pływający atomowy blok energetyczny "Akademik Łomonosow" w piątek, 23 sierpnia, odpłynął z portu w Murmańsku do miejsca stałego działania - na Czukotkę. W zachodnich mediach statek nazywany jest "pływającym Czarnobylem" i "atomowym Titanikiem". Media rosyjskie rozpisują się o najważniejszym wydarzeniu w historii międzynarodowej energetyki jądrowej - informuje w piątek rosyjskojęzyczna edycja portalu BBC.
Rejs, wokół którego już dużo wcześniej narastały rozmaite obawy i protesty (m.in. ze strony ekologów oraz m.in. rządu Kanady, który niepokoi się o bezpieczeństwo środowiska w Arktyce, w pobliżu Alaski) doszedł do skutku zgodnie z planem i potrwa grubo ponad miesiąc.
Czy rzeczywiście pierwsza na świecie?
Statek o nazwie "Akademik Łomonosow" budowano 13 lat, najpierw w stoczni Sewmasz w Sewierodwińsku (gdzie w Rosji produkuje się m.in. okręty podwodne z napędem atomowym. W połowie sierpnia w pobliżu doszło do katastrofy jądrowej na poligonie wojennym przy starcie rakiety z silnikiem, którego podzespołem był mały reaktor jądrowy - przyp. netTG.pl). Potem zlecenie budowy przeniesiono do nadbałtyckiej stoczni w St. Petersburgu. Latem 2017 r. na budowanym statku wybuchł pożar z powodu zawarcia w akumulatorowni jednostki.
Плавучая АЭС отправляется на Чукотку. Что об этом надо знать? https://t.co/tFE7MtZLdv
Pływająca elektrownia nie ma własnego napędu. Platformę przepychać będą ze ślimaczą prędkością 5-7 km/h dwa holowniki (trzeci popłynie w rezerwie). Konwój ma do pokonania aż 4,7 tys. km do portu Pewek, gdzie planuje się zacumować "Akademika Łomonosowa" i przyłączyć do sieci energetycznej na półwyspie Czukotka.
Obsługa jednostki składa się z 86 osób. Dla pracowników zaprojektowano na 6 piętrach "Akademika Łomonosowa" nawet basen, łaźnię fińską i rosyjską, salę treningową do ćwiczeń, bar i salę, w której można będzie palić papierosy.
Po włączeniu w system będzie to położona najdalej na północy elektrownia atomowa na kuli ziemskiej. Teraz tytuł ten przysługuje wciąż Bilbińskiej Elektrowni Atomowej, która pracuje właśnie na Czukotce, i która zostanie stopniowo zlikwidowana po uruchomieniu "Łomonosowa". Zanim to się stanie Federacja Rosyjska posiadać będzie oficjalnie 11 elektrowni atomowych (dzisiaj 10).
Według danych spółki Rosatom udział energii elektrycznej wytwarzanej w reaktorach atomowych w Rosji wynosi 18,7 proc. i rośnie przez ostatnich kilka lat. W oficjalnych komunikatach Rosatom lubi powoływać się często na World Nuclear Association (Światowe Stowarzyszenie Nuklearne - globalna organizacja zrzeszająca firmy i instytucje związane z energetyką jądrową - przyp. netTG.pl). WNA głosi, że udział energii atomowej w miksie trzeba zwiększyć do 25 proc., aby rozwiązać problem defiytu energii.
Wiele wątpliwości istnieje co do unikalnego charakteru rosyjskiego projektu.
Na przykłąd fizyk jądrowy Andriej Ożarowskij, przeciwnik energetyki atomowej, ocenia:
- Niektórzy uwierzyli, że Akademik Łomonosow Rosatomu jest rzeczywiście pierwszą na świecie pływającą elektrownią atomową. Nieprawda. W USA podobną konstrukcję zbudowano jeszcze w latach 60. XX w. Po doświadczalnym uruchomieniu stwierdzono, że eksploatacja będzie kosztować zbyt drogo. Zatem Rosatom po prostu sięgnął po pomysł odrzucony wcześniej przez kogo innego.
Niebotyczny koszt energii - siedmiokrotnie drożej niż tradycyjnie
Warto zauważyć, że w Rosji krytykę wyzywają głónie skrajnie wysokie koszty projektu. W 2007 r. Herman Gref, ówczesny minister rozwoju gospodarczego i handlu oceniał:
- Koszt jednego kilowata mocy zainstalowanej na PATES (skrót od ros. ПАТЭС - плавучая атомная теплоэлектростанция - pływająca atomowa elektrociepłownia) wynosi 7,2 tys. dol. USA. To nigdy nie będzie opłacalne. To siedmiokrotnie drożej, niż w generacji konwencjonalnych elektrowni cieplnych - szacował rosyjski minister.
W ciągu 12 lat stosunek kosztów uległ jeszcze pogorszeniu dla rosyjskiej pływającej elektrowni PATES.
Podkreśla się, że producent zastrzega konieczność przeprowadzenia przeglądu technicznego raz na 12 lat z odholowaniem do stoczni macierzystej na okres jednego roku. W tym czasie należy zabezpieczyć dostawy energii dla regionu pozbawionego zasilania. Oznacza to konieczność zbudowania przy miejscu cumowania pływającej elektrowni oddzielnej drugiej elektrowni konwencjonalnej. Np. w porcie Czukotki - Pewek - planuje się już teraz budowę elektrowni cieplnej o mocy 48 MW kosztem 18,9 mld rubli (1,12 mld zł).
Ponieważ odległość od Peweku do działającej obecnie Bilbińskiej Elektrowni na Czukotce jest zbyt wielka, nie da się kompletnie pokryć dostawami - zwłaszcza energii cieplnej - rejonu zasilanego z przeznaczonej do likwidacji dotychczasowej siłowni. W związku z tym zaprojektowano już również budowę koło miasta Bilbino nowej elektrociepłowni rezerwowej z silnikami Diesla o mocy 24 MW. Będzie kosztować 13,1 mld rubli (779 mln zł). Nowe linie elektroenergetyczne z Peweku w głąb półwyspu pochłoną 30,2 mld rubli. Konieczne inwestycje znacznie podnoszą końcowy koszt pływającej elektrowni "Akademik Łomonosow".
Elektrownia jest "niezniszczalna"?
W międzynarodowych mediach przezwano już pływającą rosyjską elektrownię "Czarnobylem na lodzie". Wypłynięcie "Akademika Łomonosowa" z Murmańska - pisza portal wydawnictwa Vice Media - wprawiło wielu obserwatoró w drżenie o bezpieczeństwo, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę niedawną awarię z ofiarami śmiertelnymi na wodach północnych Federacji Rosyjskiej.
While the world watches forests on fire, this "floating Chernobyl" is making its way to the Arctic to support drilling for more oil we don't need.https://t.co/IEV5woaMdN
"Pływająca elektrownia atomowa Akademik Łomonosow zmierza na jedne z najdalszych i najbardziej nieobliczalnych mórz świata - pełne masywnych gór lodowych i burz lodowych" - pisze portal Vice.
"W Arktyce występują obecnie korzystne warunki lodowe" - zapewnia państwowy kanał Rossiya 24 - "Spoistość pokrywy lodowej ma 1-3 punkty (ilość dryfującej kry w polu widzenia statku w 10-punktowej skali, gdzie 0 oznacza czystą wodę, a 10 litą pokrywę lodową - przyp. netTG.pl) tylko w Cieśninie Wilkickiego (cieśnina 104 km na 55 km, między Morzem Łaptiewów i Karskim na Oceanie Arktycznym - przyp. netTG.pl). Jednakże dla grupy lodołamaczy, które zabezpieczają trasę pływającej elektrowni, taki lód nie stanowi problemu, dlatego też w sumie warunki ocenia się jako lekkie" - przekonuje Rossiya 24.
Spółka Rosatom zapewnia z kolei, że pływająca elektrownia atomowa zbudowana została z dużą rezerwą wytrzymałości, która przewyższa wszelkie możliwe niebezpieczeństwa i sprawia, że reaktory jądrowe na platformie są niezniszczalne dla tsunami i innych katastrof naturalnych.
Niestety Greenpeace nie zgadza się z powyższą oceną. Jeszcze w 2017 r., gdy "Łomonosow" cumował w Sankt Petersburgu, aktywiści protestowali w stoczni, rozpinając banery z hasłem "Nie dla pływającego Czarnobyla!".
Ekologów poparli wówczas niektórzy z tzw. likwidatorów Czarnobyla (specjalistów uczestniczących w wieloletnim procesie likwidacji skutków katastrofy z 1986 r. - przyp. netTG.pl). Obawiali się oni, że reaktory "Akademika Łomonosowa" uruchomione zostaną bezpośrednio w petersburskiej stoczni.
- Jesteśmy kategorycznie przeciwko pływającej elektrowni atomowej w centrum miasta, dlatego że wszystko może się przydarzyć. Wystarczy, że mamy tu już jedną Leningradzką Elektrownię Atomową w Sosnowym Borze, analogiczną zresztą do czarnobylskiej - mówił przed dwoma laty Wasilij Najda, przewodniczący wszechrosyjskiej społecznej organizacji inwalidów "Związek Czarnobyl" (w Sankt Petersburgu od lat 70-80. XX w. wciąż pracują 4 niebezpieczne bloki RBMK o łącznej mocy 4 GW - przyp. netTG.pl).
Rosatom, który planował próbnie uruchomić pływającą elektrownię atomową już w Stoczni Bałtyckiej w Petersburgu, ostatecznie postanowił przenieść załadunek reaktorów paliwem uranowym i uruchomienie testowe do Murmańska.
Protestujących z Greenpeace uspokoiło to jednak tylko częściowo:
- Odsunięcie miejsca uruchomienia tego "atomowego Titanika" poza zasięg wzroku społeczeństwa nie czyni tej elektrowni mniej groźną - móił Holender Jan Haverkamp, ekspert jądrowy Greenpeace na Europę Środkowo-Wschodnią.
- Pływające elektrownie atomowe w zasadzie planuje się eksploatować w pobliżu linii brzegowych i na płyciznach. Ta elektrownia atomowa nie może się samodzielnie przemieszczać i posiada płaskodenny kadłub. Dlatego też, wbrew zapewnieniom o jej bezpieczeństwie, elektrownia uległaby zniszczeniu w wyniku fali typu tsunami, a przecież istnieją też inne poważne zagrożenia: surowe warunki lodowe, groźba terroryzmu, kwestia odpadów radioaktywnych - wylicza Haverkamp.
Wicedyrektor Instytutu Fizyki Rosyjskiej Akademii Nauk Władimir Bałakin jest przekonany, że nie ma powodów do niepokoju.
- Budowniczowie myślą przede wszystkim o bezpieczeństwie, dlatego Ziemi więcej grozi od erupcji wulkanu, niż to, o czym mówicie. Nie powinno być jakiegokolwiek zaniepokojenia w tym przypadku - powiedział portalowi Euronews.
Czy Łomonosow to "egzemplarz pokazowy"?
"Łomonosow" na Czukotce stanie się eksponatem pokazowym - przyszli nabywcy zagraniczni będą mogli ocenić jego potencjał i zainteresować się pływającą elektrownią atomową - nie kryją w spółce Rosatom.
"Jednym ze strategicznych celów Rosatomu jest opracowanie i wprowadzenie na rynek nowych produktów, przynoszących korporacji korzyści komercyjne. Dostrzegamy możliwość wykorzystania pływających bloków energetycznych trudno dostępnych rejonach, nie tylko w Rosji, ale i w krajach Afryki i Azji - powiedział szef dyrekcji ds. wyposażenia i eksploatacji pływających elektrowni atomowych w spółce zależnej Rosenergoatom Witalij Trutniew.
Pływająca atomowa elektrownia cieplna posiada dwa reaktory i w ocenie producenta może zabezpieczyć dostawy elektryczności na potrzeby 100 tys. mieszkańców. Na terytorium Czukotki mieszka obecnie mniej niż 50 tys. osób.
W oparciu o takie dane kierownik programu energetycznego Greenpeace Raszyd Alimow twierdzi:
- Pojawienie się pływającej elektrowni atomowej bynajmniej nie wynika z realnych potrzeb Czukotki.
Szef Rosatomu Aleksiej Lichaczow ujawnił już, że państwowa korporacja otrzymała propozycję współpracy przy budowie pływających bloków energetycznych w Ameryce Łacińskiej, a także prowadzi rozmowy na temat projektu pływającej elektrowni atomowej z krajami południowo-wschodniej Azji i Zatoki Perskiej.
Chociaż reaktory pierwszej pływającej elektrowni atomowej nie produkują jeszcze prądu, Rosatom już pracuje nad drugą generacją takich elektorwni. Według zapewnień ma być "bardziej kompaktowa" od poprzedniczki.
"Akademik Łomonosow" ma długość 144,4 m, szerokość 30 m, zanużenie 5,6 m i wyporność 21,5 tys. t wody. Wyposażony w 2 reaktory PWR/WWER (wodno-ciśnieniowe) typu KLT-40S o mocy 70 MW elektryczności i ok. 150 MW ciepła. Zbliżone jednostki pracują w napędzie lodołamaczy typu Tajmyr. Planowana żywotność to ok. 40 lat z wymianą prętów paliwowych co 3 lata. Co 12 lat elektrownia wymagać będzie odholowania do stoczni macierzystej i przeprowadzenia przeglądu technicznego.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
