Rachunki za śmierć i bolące kolano

Miliona złotych odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu po wypadku przy pracy żąda były górnik od Katowickiego Holdingu Węglowego. To jak dotychczas rekord, ale roszczeń zaczynających się od stu tysięcy złotych wzwyż jest dużo więcej…

Po katastrofie w ruchu Wesoła z października 2014 r. KHW wypłaciła już 5 mln zł odszkodowań, a drugie tyle musi zarezerwować na rozpatrywane pozwy (od stu tysięcy do miliona złotych każdy). Spółka apeluje i z reguły druga instancja zmniejsza przyznane kwoty.

- Ludzkiego życia nie wolno przeliczać na pieniądze – zastrzega Iwona Szychowska, zastępca dyrektora ds. ekonomiczno-pracowniczych w kopalni Mysłowice-Wesoła w KHW. Przyznaje jednak, że w górnictwie każdą złotówkę ogląda się ostatnio dwa razy.

Ciągle działa górniczy etos. Zgodnie z tradycją wdowom i sierotom załatwia się pracę w kopalniach.

- Tuż po wypadku do każdej z rodzin delegujemy pomocnika, który zabiera z kasy gotówkę, zwykle 10 tys. zł, na wszelkie wydatki. Bo trzeba kupić buty dla syna na pogrzeb albo garnitur. Często rodzina nie ma auta, więc opiekun wozi ich służbowym – opisuje dyrektor Szychowska.

Kopalnia płaci oczywiście za mszę, stypę, grób, nawet pomnik. Za pięć pogrzebów po Wesołej rachunek wyniósł 106 tys zł (21 tys. zł za jeden, pięciokrotnie więcej od standardowego zasiłku pogrzebowego w Polsce).

Zimne z pianką do łóżka!
W szpitalach, dokąd trafiają ranni, kopalnia stara się zapewnić wszystko: od pomocy psychologicznej i lekarstw po specjalne badania i dietę (np. wysokiej jakości białko). Dochodzą rachunki za taksówki dla rodzin czy dotacje dla organizacji, stowarzyszeń i fundacji pomocowych.

- Potrzeby pacjentów mogą budzić uśmiech – wspomina Iwona Szychowska. Tak było z… piwem, które lekarze zalecili oparzonym w Siemianowicach Śl. Kopalniane służby woziły więc piwo, aż górnicy tak się w nim rozsmakowali, że trzeba było dozować!

Stałym punktem pomocy dla przykutych do łóżek są paczki - za 300 i więcej złotych. Standardem są też zasiłki z funduszu socjalnego, rzędu 2 tys. zł dla pacjenta. Wbrew pozorom ta „drobnica” sumuje się do pokaźnych sum: przez miesiąc po jednej z katastrof KHW wydał w ten sposób 243 tys. zł.

Pomoc kopalni trwa nieraz wiele lat. Leczeni górnicy potrzebują np. przeszczepów skóry. A płaci się za zabiegi, ale też za paliwo na dojazd, opłaty za autostradę, podróż osób towarzyszących. W 2016 r. za sześciu poparzonych 2 lata wcześniej takie wydatki wyniosły prawie 100 tys. zł.

Popularne wypadki
Nawet drobne wypadki kosztują niemało. Do stłuczeń, skręceń, złamań w kopalni dochodzi średnio co dwa-trzy dni. Wiele z nich budzi wątpliwości u kopalnianych służb. Młody zdrowy mężczyzna po 3 latach pracy mówi, że kręgosłup go boli po wyjeździe z dołu, ale okazuje się, że po szychcie „dokłada” sobie sportem: ściga się na rowerze, wspina, gra w piłkę, boksuje...

- Bywa, że wzywamy na rozmowę ostrzegawczą kogoś z wyjątkową absencją. Uprzedzamy, że następne zwolnienie lekarskie może grozić wypowiedzeniem. I nagle, nazajutrz, ulega on… niegroźnemu wypadkowi. Co za pech! - opisują w kadrach jednej z kopalń.

Od 1991 r. ZUS każe górnikom odpracować wszystkie zwolnienia lekarskie przed przejściem na emeryturę. Wszystkie, oprócz tych, które wypisano po wypadkach przy pracy. Poza tym na takim L4 pracownik dostaje 100 proc. wynagrodzenia. Wypadku pod ziemią nie trzeba też zgłaszać od razu, można po czasie napisać odpowiednie podanie.

- Jeden z pracowników po ponad 3 latach złożył pozew sądowy. Byliśmy zdziwieni, bo roszczenia o odszkodowanie zdążyły się przedawnić. A górnikowi chodziło o to, aby zwolnienia lekarskie zaliczono mu do stażu pracy pod ziemią właśnie jako powypadkowe - tłumaczy mecenas Maria Wojnar, radca prawna KHW.

Psychika też w cenie
Czasem wyraźnie widać, że chodzi o wyłudzenie świadczeń. Górnik po wypadku przez pół roku był na zwolnieniu, potem przez rok na rehabilitacji. Potem wykorzystuje cały zaległy urlop. W końcu wraca i znowu pracuje. Dokładnie dwa miesiące, bo tyle trzeba, by zgodnie z przepisami mógł „rozchorować się” znowu. Oczywiście w związku z wcześniejszym wypadkiem...

Nowością są tacy poszkodowani, którzy nie mają praktycznie fizycznych obrażeń. W miarę jak koledzy wygrywają spore odszkodowania, oni zaczynają koszmarnie śnić, napada ich lęk przed zjazdem, idą do psychiatry...

Na „popularność” wypadków wpływają też renty wyrównawcze, bo górnik utraciwszy możliwość zarobkowania dostaje od kopalni różnicę między rentą z ZUS a hipotetycznym wynagrodzeniem (często 2-3 tys. zł przez wiele lat lub bezterminowo). Renty te górnik dostaje na podstawie regulaminu pracy, nie musi wydzierać ich sądownie.

Panowie pilnują pacjenta
Po tragedii w Wesołej KHW zaproponowała poszkodowanym dwukrotnie więcej niż po wypadku w Śląsku – czyli od 2,5 do 3 tys. zł za każdy procent utraty zdrowia oraz po 140 tys. zł za śmierć męża dla żony i każdego z dzieci. Ugodę podpisały tylko 4 z kilkudziesięciu rodzin. Potem okazało się, że sądy przyznawały więcej. Dlaczego? Normalnie obliczana utrata zdrowia nie może być większa niż 100 proc., lecz w sądzie biegłym wolno bez limitu sumować uszczerbki na zdrowiu. Efekt? Rekordzista domaga się orzeczenia 226 proc. utraty zdrowia. Żyje i chodzi o własnych siłach, chociaż był ciężko ranny.

Taka wygrana wymaga jednak profesjonalnej pomocy adwokata, a ten pracuje za wysoką prowizję od zasądzonej sumy. Uświadomił to sobie ojciec jednej z ofiar, kiedy przyszedł ze skargą do kopalni.

- Na oczy nie zobaczyłem tych pieniędzy, które stoją w wyroku - wyjawił.

Kancelarie prawnicze reagują tuż po katastrofie, wysyłając asystentów do szpitali. Bywa, że panowie w garniturach zabraniają przedstawicielom kopalni dostępu do łóżka pacjenta lub rozmowy z lekarzem. Do akt z pozwami dołączają wymowne fotografie ze szpitala.

- Nikt z rodziny nie robiłby takich zdjęć w pierwszych minutach! A nawet jeśli, to tylko na czyjeś polecenie - mówią holdingowi prawnicy.

Właśnie na sali sądowej wyraźnie widać, jak zmienia się świat. Nie tak znów dawno wzorcem był egalitaryzm i „zasady sprawiedliwości społecznej”, a sędziowie miarkowali roszczenia dbając, by odszkodowanie nie było wygórowane. To przeszłość.

- Ulegamy pewnego rodzaju amerykanizacji, kto więcej wyszarpie, ten lepszy. Spryt zaczął być w cenie. Dominują postawy roszczeniowe, a nawet odwetowe – zastanawia się mecenas Wojnar.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.