W pobliżu szybu Grunwald IV w kopalni Halemba-Wirek znajdują się dwa całkowicie różniące się budynki. Pierwszy z nich, niepozorny, ze śladami upływu czasu na zniszczonej elewacji, to dawna stacja odmetanowania, służąca kopalni od lat 80. ubiegłego wieku. Drugi, oddalony o kilkadziesiąt metrów nowoczesny budynek, błyszczący chromowanymi elementami i okolony zadbanym trawnikiem, to nowa stacja, oddana do użytkowania kilka tygodni temu.
Nowoczesność, pewność ruchowa i niska energochłonność zdecydowały o tym, by inwestycja zastąpiła dwie stacje odmetanowania, pracujące do tej pory na rzecz kopalni Halemba-Wirek. Bez nowej stacji kopalnia, charakteryzująca się najwyższą kategorią zagrożenia metanowego, nie byłaby w stanie w przyszłości funkcjonować, a na pewno schodzić z eksploatacją na niższe poziomy.
Realizacja w ciągu roku
Decyzja o budowie nowej stacji odmetanowania zapadła 6 lat temu, a realizacja inwestycji rozpoczęła się przed rokiem. Zarówno projekt, jak i jego realizację (po przeprowadzeniu procedury przetargowej) powierzono Zakładowi Odmetanowania Kopalń z Jastrzębia. Całkowity koszt inwestycji wyniósł ok. 8,5 mln zł.
- Dążenia kopalni do wybudowania nowoczesnej stacji odmetanowania i skutecznego zwalczania zagrożenia metanowego nasiliły się po katastrofie w ścianie 506 z 2006 r., w wyniku której zginęło 23 górników. Obecnie prowadzone odmetanowanie eksploatowanych pokładów węgla i właściwe przewietrzanie wyrobisk znacznie zwiększą bezpieczeństwo pracy górników - ocenia Ireneusz Stanecki, dyrektor Biura Inwestycji Kompanii Węglowej.
Zgodnie z prognozą metanowości dla Halemby-Wirka problemy z metanem będą się nasilały. Tymczasem, jak wyjaśnia inż. Grzegorz Stalica, z-ca kierownika Działu Inwestycji i Przygotowania Produkcji kopalni Halemba-Wirek, koszty utrzymania istniejących stacji, ze względu na ich awaryjność i stan techniczny pomp, były bardzo wysokie. W grę nie wchodziła także modernizacja, bowiem funkcjonujące w instalacji systemy były przestarzałe. Nowa stacja spełnia wszystkie warunki bezpiecznego prowadzenia zakładu, a przede wszystkim gwarantuje pewność ruchową, wiążącą się po pierwsze z bezpieczeństwem pracy, a po drugie z zapewnieniem stabilnej produkcji.
Obiekt jest w pełni zautomatyzowany i skomputeryzowany. Zainstalowano w nim pełny monitoring, który umożliwia stały podgląd pracujących urządzeń nie tylko przez służby kopalni, ale także Centralę Kompanii Węglowej. Stacja, wśród licznych zalet, może się pochwalić zwiększoną automatyzacją (a przez to zmniejszoną liczbą osób obsługi) oraz skróconą długością rurociągów. W porównaniu ze starymi instalacjami ta nowa ma mniejszą energochłonność. Dyrektor Ireneusz Stanecki podkreśla, jak duże znaczenie dla kopalni ma bezawaryjne działanie stacji odmetanowania:
- Jeżeli stacja nie działa prawidłowo, to w wielu wypadkach roboty na dole muszą być zatrzymane, a ludzie wycofani - tłumaczy obrazowo.
Jedna za dwie
Do lipca br., aby ograniczyć zagrożenie metanowe w kopalni Halemba-Wirek, wykorzystywano dwie stacje odmetanowania. Jedna zlokalizowana była w pobliżu szybu Grunwald IV Halemby-Wirka, druga przy szybie Lech II kopalni Pokój. Dzięki połączeniom dołowym pomiędzy kopalniami stacja z Pokoju pracowała dla Halemby. Pierwsza z instalacji zabudowana została w latach 80., druga w latach 70. ubiegłego wieku. Rozwiązanie takie, choć sprawdzało się w praktyce, wymagało dużej wiedzy i doświadczenia.
- W sytuacji, gdy jakiś rejon odmetanowywany jest przez dwie stacje, wymagane jest, by w ich działaniu zachowana była równowaga, a parametry zasysania gazu były stabilne. Jeśli nagle jedna ze stacji ma awarię, a druga nadal pracuje, powstaje nierównowaga przyłożonych potencjałów i wytwarza się niekorzystna sytuacja umożliwiająca przenikanie tlenu do zrobów, co zwiększa zdolność węgla do samozapalenia - wyjaśnia dyrektor Stanecki.
Zastąpienie dwóch stacji o starych, niewydajnych i energochłonnych urządzeniach jedną nowoczesną, zlokalizowaną w kopalni Halemba-Wirek, nie tylko wpłynie na poprawę bezpieczeństwa pracy, ale także pozwoli kopalni na realizację planów wydobycia węgla, związanych z eksploatacją bardzo silnie metanowych ścian. Realne stają się również plany inwestycyjne związane z zejściem z eksploatacją do poziomu 1100, a w przyszłości 1300 m.
Metan zaprzężony do pracy
Stacja odmetanowania w Halembie-Wirku przygotowana jest na ujęcie 120 m sześc. metanu na minutę. Obecnie w obiekcie zabudowane są trzy dmuchawy, ale w miarę potrzeb istnieje możliwość zabudowania dwóch kolejnych. Ujmowany metan wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej poprzez spalanie w silniku gazowym. Zainstalowany w 2001 r. silnik był jedną z pierwszych tego typu instalacji w polskim górnictwie. Nadwyżka metanu, który nie jest spalony w silniku, przekazywana jest na palniki ogrzewające kotły Carbo-Energii, która produkuje ciepło dla kopalni i odbiorców zewnętrznych. Jak wyjaśnia inż. Stalica, jeżeli z prognozy metanowości będzie wynikało, że ilości ujmowanego gazu przekroczą możliwości pracy silnika, kopalnia jest technicznie przygotowana do zabudowy drugiego takiego urządzenia. W przyszłości ujmowany metan może także posłużyć do produkcji chłodu na potrzeby planowanej centralnej klimatyzacji.
W ub.r. kopalnie Kompanii Węglowej ujęły ok. 109 mln m sześc. metanu, z czego zagospodarowano prawie 71 mln m sześc. Łącznie do wytwarzania ciepła w Kompanii zużywa się rocznie 8,5 mln m sześc. metanu, a do produkcji prądu ponad 9 mln m sześc. Docelowo w 2020 r., w ramach programu zagospodarowania metanu, systemami odmetanowania ma być ujmowane ok. 150 mln m sześc. gazu rocznie, z czego ok. 122 mln m sześc. powinno być wykorzystane gospodarczo do produkcji energii elektrycznej i ciepła. Począwszy od 2007 r., Kompania Węglowa modernizuje lub buduje na nowo wszystkie instalacje odmetanowania, funkcjonujące w swoich kopalniach. W 2015 r. Kompania Węglowa zakończy realizację programu budowy i modernizacji wszystkich 8 powierzchniowych stacji odmetanowania.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
