Z okazji ostatniej (30.06)) wizyty brytyjskiego premiera Davida Camerona w Kazachstanie oddano do eksploatacji kolejne gigantyczne złoże ropy naftowej i gazu ziemnego Kaszgar nad Morzem Kaspijskim. Jego dzienne wydobycie to 450 tys. baryłek ropy dziennie. Stanowi to wartość blisko 5 mln dolarów na dobę! Dochodzi do tego około 9 mln m sześc. gazu ziemnego o wartości około 4 mln USD! To istny skarb, jak na kraj ludnościowo prawie dwa razy mniejszy od Polski, a powierzchniowo dziewięć razy większy.
Kazachstan jest wymarzonym rejonem dla wszelkich inwestycji górniczych. Na 105 pierwiastków z tablicy Mendelejewa aż 95 występuje na jego terenie. Z tego 80 z nich wykorzystywanych jest w przemyśle. Znajdują się one prawie w 500 złożach zawierających ok. 1225 rodzajów różnego rodzaju rud, surowców i minerałów.*
Bogactwa naturalne występujące na terenie tego kraju są pochodną nie tylko jego wielkości, ale przede wszystkim budowy geologicznej. Część jego terytorium budują jednostki geologiczne stanowiące kontynuację struktur z Syberii Zachodniej i Wschodniej, gdzie występują liczne złoża o światowym znaczeniu. Tu mimo bardzo podobnych warunków klimatycznych, jakie panują na Syberii, surowce te mają znacznie większe szanse na ich zagospodarowanie. Przemawia za tym przede wszystkim bliskość podstawowego rynku zbytu którym są Chiny. Jednym z wydobywanych tu na masową skalę surowców jest węgiel kamienny. W blisko 400 odkrywkowych kopalniach eksploatuje się go w ilości ok. 84 mln t (9. miejsce na świecie), skąd eksportowany jest on również do Polski. W związku z planami budowy elektrowni atomowej w kraju, Kazachstan brany jest pod uwagę, jako ewentualne źródło pozyskania do niej paliwa jądrowego. Kazachstan pod tym względem posiada jedne z jego największych zasobów na świecie (25 proc.). Obok eksportu wydobywany tam uran miałby zaspokoić zapotrzebowanie polskich elektrowni atomowych na paliwo jądrowe.
Złoża rud miedzi
Kazachstan ma bardzo duży potencjał, jeżeli chodzi o złoża rud miedzi. Należą one do różnych typów genetycznych, są to m.in. złoża porfirowe, stratyfikowane w skałach osadowych, masywne siarczki, skarnowe i inne. Pozyskaniem złóż na tym obszarze interesuje się KGHM w Lubinie. Występujące na terenie Kazachstanu złoża porfirowe miedzi tworzą jedną wielką prowincję, obejmującą część Mongolii, Kazachstanu i Chin. Eksploatowanych złóż porfirowych rud miedzi jest tu kilkanaście. Są one bardzo podobne do tych, które występują w Chile. Są to złoża zawierające miedź w ilościach poniżej 1 proc. Posiadają one liczne domieszki srebra i złota. Ich eksploatacja ma charakter odkrywkowy, wcinając się coraz głębiej w porfirowy komin.
Wiodącym producentem miedzi jest tu brytyjska spółka Kazakhmys swoją wielkością zbliżona do KGHM. Eksploatuje ona rudę z ok. 16 odkrywkowych kopalń jednocześnie. Posiada kilka hut i rafinerii. Jej roczna produkcja wynosi około 300 tys. t miedzi, 320 t srebra i około 3 t złota. Firma działa z dużym rozmachem i w najbliższym czasie zamierza wydać około 6 mld dolarów na nowe inwestycje, poszukiwania i eksploatację rud miedzi na terenie Kazachstanu.
Gaz ziemny i ropa naftowa
Podstawowymi surowcami, których eksploatacja decyduje o dochodach kraju jest ropa naftowa i gaz ziemny. Ten ostatni dwoma rurociągami, omijając Rosję, doprowadzany jest do Chin. Główne zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego znajdują się na zachodzie kraju. Przeprowadzone ostatnio badania pozwalają przypuszczać, że złoża ropy naftowej leżące na wybrzeżu Morza Kaspijskiego, takie jak Tengiz, Prorva, Kalamkaz i Karażanbas, stanowią jedynie przedpole dużo większych złóż, położonych w północnej części tego zbiornika wodnego. Zdaniem ekspertów zasoby ropy naftowej, łącznie z odkrytymi i potencjalnymi złożami na stałym lądzie, stanowią około 9 - 18 mld baryłek (1,4 mld ton; około 1,2 - 2,5 proc. zasobów światowych). Potencjał ten jest powodem rosnącego zainteresowania międzynarodowych koncernów naftowych, które postrzegają Kazachstan jako istotne źródło ropy naftowej dla potrzeb światowej energetyki.
Kluczową rolę w przemyśle naftowym odgrywają amerykańskie koncerny, takie jak Chevron oraz Exxon Mobil, które mają odpowiednio 50 proc. i 25 proc. udziałów w tej branży. Kazachski państwowy KazMunaiGas ma 20 proc., a 5% Lukarco kontrolowany przez rosyjski Łukoil. O dostęp do złóż ropy w Kazachstanie trwa ostra walka. Koncern naftowy Conocno Philips postanowił sprzedać za 5 mld dolarów 8,4 proc. udziałów w projekcie Kaszgan indyjskiemu koncernowi Oil&Natura Gaz Corp. Rząd Kazachstanu rozważa wykupienie tych udziałów. W przyszłości miałyby one trafić do jednego z chińskich koncernów naftowych w zamian za inwestycje w gospodarkę tego kraju. Zdjęcia z ostatnich lat zrobione z kosmosu, jak i naziemne badania pozwalają przypuszczać, że położone w zachodnim Kazachstanie złoża ropy naftowej przy brzegu Morza Kaspijskiego - Tengiz, Prorva, Kalamkaz i Karażanbas - stanowią jedynie przedpole dużo większych złóż znajdujących się w północnej części Morza Kaspijskiego.
Ich zasoby ropy naftowej na stałym lądzie szacuje się w wielkości 6,1 mld t ropy naftowej i gazu ziemnego na około 6 trylionów m sześc.! Obecne ich wydobycie wynosi około 30 mln t ropy naftowej i około 11 mld m sześc. gazu ziemnego. Potrzeby własne wynoszą 20 mln t ropy naftowej i 18 mld metrów sześc. gazu ziemnego.
Polskie górnictwo w Kazachstanie
W przemyśle naftowym działa tam spółka Petrolinvest, która wobec trudności finansowych była zmuszona sprzedać 79 proc. swoich udziałów w kazachskiej spółce Emba Yuf Nieft. Swoją działalność w Kazachstanie skupia na poszukiwaniach ropy i gazu wspólnie z francuskim koncernem TOTAL. Kompleksy ścianowe eksportuje grupa budowy maszyn górniczych Famur z Katowic. To zasadniczo wszystko. Czy mogłoby być więcej podobnych inicjatyw?
Mogłoby! Polsko-kazachskie spotkania biznesowe na szczeblu rządowym wymieniają całe litanie branż, kierunków i pomysłów na wspólne przedsięwzięcia. Jest to o tyle dziwne, że nie dostrzegają one pierwszoplanowej informacji ambasady tego kraju w naszej stolicy. Mówi ona o niezwykłych zasobach surowcowych tego kraju. O możliwościach ich wydobycia i eksploatacji. Z naszej strony na wszystkie te sugestie są deklaracje zainteresowania i w konsekwencji brak konkretnych działań. Owszem, cieszy nas to bogactwo, ale my mamy pod tym względem inne priorytety. Są nimi produkty spożywcze, tekstylia, chemia, wyroby maszynowe, hutnicze i inne. Górnictwa nie ma. Dzieje się tak mimo, że Polska nadal jeszcze na świecie postrzegana jest jako kraj górniczy. Czy górnictwo polskie chce uczestniczyć w najbardziej opłacalnym na świecie biznesie, który istnieje w tej chwili w Kazachstanie?
Na pewno nie brakuje kontaktów i ofert, pieniądze też nie powinny być problemem, poszukiwania geologiczne na wstępnych etapach prospekcji nie są bardzo kosztowne, liczy się wiedza i doświadczenie. Można interesować się złożami odkrytymi, tzw. gotowymi projektami górniczymi, można poszukiwać złóż samodzielnie, lub z partnerem kazachskim, możliwości uczestnictwa w biznesie górniczym jest wiele. Zarządy spółek, które mogą prowadzić w Kazachstanie działalność związaną z realizacją różnych projektów z zakresu eksploracji geologicznej czy górnictwa, działają w ramach strategii przyjętych przez organy nadzoru właścicielskiego, dlatego wydaje się, że w tych gremiach jest siła sprawcza intensyfikacji ich aktywności w Kazachstanie. Wiele firm zachodnich podchodzi bardzo dynamicznie do poszukiwań geologicznych.
Bez poszukiwań geologicznych (eksploracji) nie będzie przybywało zasobów, każda udokumentowana tona zasobów surowca mineralnego obarczona jest kosztami poszukiwań, im wyższe nakłady tym więcej złóż jest odkrywanych i dokumentowanych. Nas na tym górniczym rynku w Azji brakuje. Dlaczego? Podstawowe polskie górnictwo jest w rękach państwa, które deklaruje chęć współpracy z Kazachstanem w każdej dziedzinie, w tym również w górnictwie i poszukiwaniach geologicznych. Na rynku górniczym Kazachstanu są tylko spółki prywatne. W epoce globalizacji polskie górnictwo nie może dusić się tylko na własnym podwórku, złoża są tam, gdzie stworzyła je natura i jeżeli chcemy, aby w kraju istniały firmy górnicze, szkolnictwo branżowe, jednostki badawcze zajmujące się problematyka surowcową, musimy tych złóż szukać tam gdzie najłatwiej je znaleźć, czyli w krajach o dużym potencjale surowcowym.
W materiale wykorzystano:
• informacje Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Astanie, z siedzibą w Ałmaty - Zasoby naturalne i surowce energetyczne;
• Kazachstan - Przewodnik dla przedsiębiorców. Polska Agencja Przedsiębiorczości. Warszawa 2005;
• PAP 26.07.2012, www.kazkhmys.com;
• Marek Wroński - Kazachstan jest drugim po Rosji producentem ropy wśród krajów byłego ZSRS. EBE - Europa, Bezpieczeństwo, Energia. 29.01.213. Warszawa;
• Tomasz Furman - Petrolinvest ma umowę z Totalem. Rzeczpospolita 25.05.2012.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
