Inspektorzy znają specyfikę pracy w kopalniach

Inspektorzy pracy doskonale znają specyfikę zatrudnienia w kopalniach, jak również problemy tam występujące. Podczas kontroli stwierdzają liczne naruszenia przepisów o czasie pracy — w ostatnich dwóch latach w prawie każdej z 20 skontrolowanych kopalń - stwierdza w rozmowie z portalem górniczym nettg.pl Iwona Hickiewicz, Główny Inspektor Pracy.

Z inspekcją pracy zawodowo jest Pani związana od lat. Zapewne zna Pani świetnie urząd, ale czy objęcie w nim kierownictwa to duże wyzwanie?
Rzeczywiście, z inspekcją jestem związana od wielu lat, dokładnie od 19. Do pracy w Departamencie Prawnym GIP przyszłam bezpośrednio po studiach. Tu zdobywałam pierwsze szlify zawodowe na stanowisku referenta prawnego. W grudniu 1994 roku, po ukończeniu aplikacji inspektorskiej i złożeniu egzaminu państwowego, zostałam inspektorem pracy. W latach 1997-2002 byłam wicedyrektorem, a następnie, od 2002 roku — dyrektorem Departamentu Prawnego. Od 2007 r. do chwili powołania mnie na stanowisko głównego inspektora pracy pełniłam funkcję zastępcy Głównego Inspektora Pracy do spraw organizacji. Nabyte w tym okresie doświadczenie zawodowe oraz znajomość funkcjonowania urzędu uważam za bezcenne. Postaram się je jak najefektywniej wykorzystać dla dobra urzędu, którym mam zaszczyt kierować.

Niewątpliwie objęcie stanowiska Głównego Inspektora to duże wyzwanie, przede wszystkim ze względu na odpowiedzialność za realizację zadań ustawowych Państwowej Inspekcji Pracy. Przybywa ich z każdym rokiem, a skala i waga społeczna problemów, którymi zajmuje się inspekcja pracy, jest ogromna.

Może Pani przybliżyć co to za zadania?
Inspekcja pracy nadzoruje i kontroluje przestrzeganie przepisów prawa pracy, w szczególności dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych. Inspektorzy pracy sprawdzają legalność zatrudnienia, ewidencję pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Badają okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy, analizują przyczyny chorób zawodowych, kontrolują stosowanie środków zapobiegających wypadkom i chorobom zawodowym.

Są to również działania na rzecz harmonijnych stosunków w pracy, przeciwdziałanie dyskryminacji i mobbingowi. Prowadzimy poradnictwo prawne i techniczne oraz różnorodne przedsięwzięcia prewencyjne i promocyjne, zmierzające do zapewnienia przestrzegania prawa pracy.

Zwróciłam uwagę tylko na kilka aspektów działalności Państwowej Inspekcji Pracy, pokazują one jednak dobitnie, z jak skomplikowaną i wielokierunkową problematyką zmagamy się w naszej codziennej działalności.

Jakie najważniejsze cele chciałaby zrealizować w najbliższej i dalszej przyszłości jako główny inspektor pracy?
Cele te najlepiej definiuje pełniona przez Państwową Inspekcję Pracy misja. Jest nią skuteczne egzekwowanie przepisów prawa pracy poprzez efektywne i ukierunkowane kontrole oraz działania prewencyjne, zmierzające do ograniczenia zagrożeń wypadkowych i poszanowania prawa pracy.

W tym kontekście najważniejszym celem, który sobie stawiamy, jest osiągnięcie trwałej poprawy stanu przestrzegania prawa pracy, zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa pracy poprzez obniżenie wskaźnika wypadkowości. Przy jego realizacji korzystamy ze wsparcia partnerów społecznych inspekcji oraz organów administracji państwowej i samorządowej.

Jak Pani ocenia dotychczasową współpracę z organami nadzoru górniczego i jak wyobraża sobie Pani przyszłość tych relacji?
Sądzę, że nasza dotychczasowa współpraca — bliska i dobra od wielu lat — jest najlepszym prognostykiem dalszych wspólnych przedsięwzięć na rzecz poprawy prawnej ochrony pracy oraz stanu bezpieczeństwa pracy w górnictwie.

Z Wyższym Urzędem Górniczym łączy inspekcję pracy porozumienie w sprawie zasad współdziałania z 2007 roku. Obecnie, ze względu na konieczność jego aktualizacji, ale też poszerzenia o nowe formy współpracy, przygotowaliśmy projekt nowego porozumienia. Uściśla ono między innymi relacje współdziałania na szczeblu terenowym w kontekście nadzoru rynku. Kładzie nacisk na współpracę polegającą na propagowaniu dobrych praktyk w zakresie bhp oraz bezpiecznych zachowań w górnictwie.

A jak widzi Pani rolę PIP w rozwiązywaniu problemów w branży górniczej, zarówno tych związanych z bezpieczeństwem pracy, jak i przestrzeganiem prawa pracy?
Inspektorzy pracy doskonale znają specyfikę zatrudnienia w kopalniach, jak również problemy tam występujące. Podczas kontroli stwierdzają liczne naruszenia przepisów o czasie pracy — w ostatnich dwóch latach w prawie każdej z 20 skontrolowanych kopalń. Są to nieprawidłowości polegające głównie na niezapewnieniu dnia wolnego w zamian za pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, nieprzestrzeganie przepisów w zakresie skróconego czasu pracy, zatrudnianie powyżej dopuszczalnej liczby godzin nadliczbowych na stanowiskach, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Analiza naszych działań kontrolnych w tym zakresie wskazuje, że podstawową przyczyną naruszeń przepisów o czasie pracy jest zbyt małe zatrudnienie w stosunku do potrzeb, dotyczy to zwłaszcza pracowników o odpowiednim doświadczeniu i uprawnieniach do wykonywania specjalistycznych prac wynikających z przepisów Prawa geologicznego i górniczego.

Poważnym problemem pozostaje proceder podwójnego zatrudniania. Polega on na tym, że górnik, zamiast odpoczywać, zatrudnia się w dni wolne od pracy, często na tym samym stanowisku i pod nadzorem tych samych osób co w pozostałe dni tygodnia, na podstawie umowy o pracę z inną firmą.

Zagrożenie wynikające z takich praktyk jest oczywiste - zmęczenie spowodowane brakiem odpoczynku przyczynia się do powstania lub zwiększenia zagrożenia, a to z kolei może skutkować wypadkiem przy pracy.

Wyniki kontroli przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przeprowadzane przez naszych inspektorów, wskazują z kolei na liczne nieprawidłowości związane z zapewnieniem bezpieczeństwa na drogach komunikacyjnych i transportowych kopalń. Dochodzi tam do połowy wszystkich wypadków, które mają miejsce w zakładach górniczych. Wśród przyczyn tej sytuacji inspektorzy pracy zwracają uwagę na lekceważenie zagrożeń naturalnych, i to mimo wiedzy o ich występowaniu, stale pogarszające się warunki eksploatacji złóż, niewłaściwą organizację ręcznych prac transportowych, ale też niedostateczne kontrole stanu technicznego środków transportu, niewłaściwy nadzór nad pracownikami, wyeksploatowany park maszynowy.

W tej sytuacji inspekcja pracy będzie kontynuować swoje działania na rzecz eliminowania nieprawidłowości z zakresu prawnej ochrony pracy oraz ograniczania i eliminowania zagrożeń dla zdrowia i życia górników. Będziemy nadal kontrolować stan dróg komunikacyjnych, stan techniczny urządzeń transportowych, zwracając także uwagę na zachowanie procedur konserwacji i przeglądów oraz terminowości ich wykonania.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.