Podniesienie do 3 proc. PKB nakładów na badania i rozwój, zmiana w systemie edukacyjnym, m.in. wydłużenie do 4 lat nauki w gimnazjum, zmniejszenie podatków bezpośrednich (np. PIT), ale zwiększenie podatków pośrednich (np. VAT) - to niektóre z pomysłów z nowego raportu "Polska 2030".
Dokument "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności" przygotował zespół kierowany przez byłego szefa doradców strategicznych premiera, obecnie szefa resortu administracji i cyfryzacji Michała Boniego.
W grudniu 2011 r. przekazany został do konsultacji społecznych i resortowych. Obecnie trwają nad nim prace analityczne i wprowadzane są zmiany. Pod koniec stycznia odbędzie się tzw. konferencja uzgodnieniowa dotycząca ostatecznego kształtu raportu.
"Celem projektu cywilizacyjnego - Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności - jest poprawa jakości życia Polaków" - tłumaczą autorzy dokumentu. Główną dźwignią osiągnięcia tego celu ma być jest stabilny i wysoki wzrost gospodarczy - do 2020 roku średniorocznie na poziomie 3,7 proc.
Według przewidywań zespołu Boniego przy utrzymaniu obecnego potencjału rozwojowego Polski PKB per capita w 2020 roku będzie wynosił 70 proc. przeciętnego w UE (dzisiaj - 61 proc.).
Najważniejszym zadaniem w perspektywie 2030 r. jest pomniejszenie skali zróżnicowań (w jakości życia i potencjale wzrostu) występujących między poszczególnymi częściami kraju.
Demografia
W raporcie zwrócono uwagę, że zmiany demograficzne i starzenie się społeczeństwa stworzą konieczność ponoszenia wyższych nakładów na system ochrony zdrowia - wydatki pacjentów na leki, dodatkowe wykupywanie usług medycznych, a także środki wydawane przez NFZ będą sięgać ok. 100 mld zł rocznie.
Jednak z drugiej strony - jak czytamy w dokumencie - procesy demograficzne, które będą zachodziły w najbliższych dekadach, pozwolą zwiększać nakłady na edukację per capita. Wynikać będzie to z tego, że o 30 proc. zmniejszy się liczba odbiorców tych usług.
Ponadto autorzy raportu postulują podnoszenie jakości kształcenia wyższego poprzez wprowadzenie konkurencji między szkołami wyższymi, a także połączenie nauki z biznesem.
Edukacja
Jednym z kluczowych projektów rządu jest stworzenie powszechnie dostępnej oferty wczesnej edukacji i opieki wysokiej jakości. Zdaniem autorów dokumentu należy przyjąć zintegrowane podejście obejmujące całe spektrum wieku od 0 do 5 lat. Należy zatem odejść od "sztucznego podziału" na opiekę nad dziećmi do lat 3 (czym zajmują się żłobki) oraz edukację przedszkolną dla 3-5-latków.
Planowane jest też kontynuowanie tworzenia nowych miejsc wczesnej edukacji oraz opieki przede wszystkim na terenach wiejskich i w małych miasteczkach (tam gdzie uczestnictwo małych dzieci w różnych formach edukacji i opieki jest niższe niż w dużych miastach).
Rząd chce też, aby zawód nauczyciela wykonywali najlepsi. Zmiany mają doprowadzić do zniknięcia zjawiska "negatywnego wyboru" studiów nauczycielskich. Kontynuowany ma być proces podwyżek wynagrodzeń dla nauczycieli; jednak przyszłe podwyżki powinny być uzależnione od gotowości podjęcia przez nauczycieli nowych zadań.
Rząd zamierza też przejść z systemu 3 lata gimnazjum + 3-4 lata szkoły ponadgimnazjalnej, na model 4 lata gimnazjum + 2-3 lata szkoły ponadgimnazjalnej.
W dokumencie mowa jest też m.in. o położeniu nacisku na poprawę jakości edukacji szkolnej w zakresie matematyki, przedmiotów przyrodniczych oraz jęz. angielskiego a także o zwiększeniu nacisku na kształcenie ogólnych kompetencji społecznych i zawodowych takich jak odpowiedzialność, rzetelność, dokładność.
Rząd zamierza też poprawić jakość i zróżnicowanie edukacji na poziomie wyższym; podnieść rangę na rynku pracy dyplomu licencjackiego i upowszechnić uczenie się dorosłych w sposób odpowiadający potrzebom rynku pracy.
Autorzy raportu postulują zwiększenie konkurencji w nauce: chcą m.in. powiązać wysokość finansowania uczelni z osiąganymi przez nią wynikami.
Podatki i wydatki publiczne
Autorzy raportu postulują przesunięcie ciężaru opodatkowania z podatków bezpośrednich (CIT, PIT, składki na ubezpieczenia społeczne) na pośrednie (VAT, akcyza, podatki i opłaty ekologiczne). "Polska w mniejszym stopniu niż inne kraje regionu wykorzystuje politykę podatkową jako narzędzie modernizacji zachęcające do akumulacji kapitału i pracy" - czytamy w raporcie.
Dokument zakłada też stopniowe zwiększanie publicznych wydatków na zdrowie - z 5,1 proc. PKB w roku 2010 do 6,1 proc. PKB w roku 2030). Chodzi o to - podkreślono w raporcie - aby sprostać rosnącemu popytowi na usługi zdrowotne starzejącej się ludności Polski przy jednoczesnej poprawie standardu usług medycznych.
Raport przewiduje też stworzenie kompleksowego systemu wspierania usamodzielniania się młodych ludzi. W tym celu podkreślono m.in. potrzebę zwiększenia środków publicznych na politykę mieszkaniową, a także rozwój mieszkalnictwa pod wynajem.
W raporcie wskazano też na konieczność zmian struktury wydatków publicznych. Celem ma być wzrost inwestycji publicznych, nakładów na naukę, badania, kulturę, zdrowie - przy zmniejszeniu skali transferów społecznych, co będzie mogło wynikać z większej samodzielności gospodarstw domowych, dzięki wzrostowi zatrudnienia.
Wymiar sprawiedliwości, wybory
Dokument postuluje też kompleksową reformę wymiaru sprawiedliwości i edukacji prawniczej, w tym zmianę sposobu zarządzania sądami, wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów i elektronicznych akt spraw, czy zapewnienie dostępu online do treści wszelkich rejestrów prowadzonych przez sądy.
Autorzy raportu postulują zmianę roli Państwowej Komisji Wyborczej, która miałaby nie tylko organizować wybory i czuwać nad ich prawidłowym przebiegiem, ale też zajmować się działalnością informacyjną i edukacyjną dotyczącą wyborów.
Autorzy raportu opowiadają się za wprowadzeniem (wzorem Niemiec) dla partii finansowanych z budżetu państwa systemu prawyborów dla kandydatów na listy wyborcze, w których głosują członkowie partii. "Wskazane jest wprowadzenie do prawa wyborczego mechanizmów zwiększających bezpośredni kontakt komitetów wyborczych i kandydatów z wyborcami, np. poprzez ograniczenie wydatków na reklamę z 80 proc. do 50 proc. budżetu kampanii" - czytamy w raporcie.
Energetyka
Raport opisuje też wyzwania dotyczące energetyki - wydatki związane z rozbudową i modernizacją sektora energetycznego oraz dostosowaniem go do wymogów środowiskowych wyniosą między 300 a 400 mld zł w perspektywie 2030 r.
Raport zawiera m.in. ramowy harmonogram realizacji programu energetyki jądrowej: wybór lokalizacji i inwestora do 2013 r., wykonanie projektu technicznego do 2015 r., budowę pierwszego bloku do 2022 r. oraz ukończenie do 2030 r. budowy kolejnych bloków, które łącznie zapewnią 16 proc. udziału energii jądrowej w bilansie elektroenergetycznym w 2030 r. Z kolei udział węgla kamiennego i brunatnego, w ogólnym bilansie energetycznym Polski będzie się stopniowo zmniejszał do ok. 50-60 proc. w 2030 r.
W raporcie mowa jest też o uruchomieniu do 2030 r. dwóch elektrowni jądrowych o łącznej mocy 6000 MW netto, co oznacza wydatek inwestycyjny do ok. 80 mld zł.
Raport zakłada ponadto rozbudowę połączeń gazociągowych z systemami niemieckimi, a na osi północ-południe m.in. połączenie z planowanym gazociągiem Nabucco oraz terminalem LNG nad Morzem Adriatyckim i Morzem Czarnym.
Raport zakłada ponadto uzyskanie powszechności dostępu i korzystania z szerokopasmowego Internetu w 2015 r., wzrost nakładów na B+R do 3 proc. PKB w 2030 r.
Infrastruktura
Autorzy raportu postulują utrzymanie do roku 2020 inwestycji infrastrukturalnych w tym zwłaszcza transportowych na poziomie ponad 5 proc. PKB rocznie. W kolejnej dekadzie (2021-2030) - według dokumentu - miałaby nastąpić stopniowa redukcja wydatków infrastrukturalnych docelowo do poziomu 3,5 proc. PKB rocznie.
Zespół Boniego zapowiada poprawę dostępności komunikacyjnej miast wojewódzkich: do 2030r. maksymalny czas dojazdu do najbliższego miasta wojewódzkiego dla każdego mieszkańca Polski ma wynosić maksymalnie 60 min.
Do 2030 ma powstać szkieletowa sieć połączeń o standardzie dróg szybkiego ruchu pomiędzy Warszawą, Gdańskiem, Szczecinem, Poznaniem, Bydgoszczą i Toruniem, Łodzią, Wrocławiem, konurbacją górnośląską, Krakowem, Rzeszowem i Lublinem. Ruch w dużych miejscowościach ma zostać odciążony przez obwodnice (w tym np. autostradową obwodnicę Warszawy)
Zmodernizowane mają zostać połączenia krajowe obszarów Pomorza Środkowego, Mazur, Polski Wschodniej i Kotliny Kłodzkiej (wraz z dodatkowymi połączeniami transgranicznymi ze wszystkimi sąsiadami).
Docelowo autorzy raportu postulują wprowadzenie modelu samofinansowania systemu transportowego poprzez łączenie opłat użytkowników i podatków ogólnych. Do 2020 ma powstać podstawowa sieć autostradowa i dróg łączących regiony, a także poprawiona jakość dróg lokalnych.
W raporcie mowa jest też o systemie poboru opłat za wjazd do miasta (tak jak ma to miejsce w Londynie i Sztokholmie), które - podkreślają autorzy - mogą znacznie poprawić płynność ruchu.
Innym z priorytetów ma być poprawa bezpieczeństwo na drogach - do 2020 liczba śmiertelnych ofiar wypadków ma się zmniejszyć o połowę.
W opracowaniu jest też mowa o budowie na obszarach wiejskich i w małych miasteczkach infrastrukturę cywilizacyjnej "pozwalającej na wyrównanie szans zawodowych i społecznych ich mieszkańców" i silniejsze powiązanie ich z lokalnymi, regionalnymi i krajowymi centrami rozwoju.
Cyfryzacja
W opracowaniu sporo miejsca poświęcono kwestii upowszechniania dostępu do internetu. W opracowaniu czytamy, że do 2015 r. podstawowym zadaniem państwa powinno być wspieranie procesu tworzenia infrastruktury cyfrowej: zmodernizowania obecnej infrastruktury, zapewnienia powszechnego dostępu do usług szerokopasmowych oraz stworzenie podwalin infrastruktury wydajnej w perspektywie dalszych 20 lat.
Ważnym elementem ma być też rozwój e-administracji i systemu e-PUAP, digitalizacja zbiorów dziedzictwa, cyfryzacja telewizji czy wreszcie otwieranie zasobów publicznych.
Szkoły i inne instytucje realizujące zadania edukacji cyfrowej, a także osoby uczące się mają mieć zapewniony dostęp do infrastruktury sieciowej oraz sprzętu
Rząd obiecuje też stworzenie specjalizacji studiów związanych z edukacją cyfrową i medialną, tak aby wykształcić kadry zdolne przekazywać kompetencje cyfrowe w ramach systemu edukacji.
Kultura
W raporcie mowa jest też o wprowadzanie nowoczesnych metod obcowania z kulturą i sztuką do przestrzeni publicznej (prezentacje multimedialne, wideo-walls, audiobooki w komunikacji miejskiej, itd.).Podstawowym zadaniem związanym z rozwojem kultury cyfrowej będzie pełna digitalizacja zasobów dziedzictwa narodowego, w tym mediów publicznych, do roku 2020.
Długookresową Strategią Rozwoju Kraju ma przyjąć Rada Ministrów, później kompetencje dotyczące nadzoru nad Strategią zostaną przekazane do ministra rozwoju regionalnego.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
