Żwir i piasek należą do atrakcyjnych towarów rynkowych. Jeszcze bardziej lukratywnym produktem stają się wówczas, kiedy są eksploatowane „po cichu”, a więc bez oglądania się na koncesyjne rygory. Nic dziwnego, że odradza się proceder ich nielegalnego pozyskiwania.
Prawo geologiczne i górnicze zabrania wydobywania kopalin, w tym tych tzw. pospolitych, czyli żwiru i piasku, inaczej niż w ramach koncesjonowanej działalności gospodarczej. Kary za jego ignorowanie wydają się drakońskie:
80-krotna stawka opłaty eksploatacyjnej dla konkretnego rodzaju kopaliny pomnożona przez ilość nielegalnie uzyskanej. Jednak nałożenie kary wcale nie jest łatwe...
W przypadku kopalin pospolitych, wydobywanych w niewielkich ilościach, koncesjonariuszem jest nie minister środowiska, lecz starostowie, działający przy pomocy powiatowych geologów. Do nich należy więc zarazem ujawnianie nielegalnego wydobycia i nakładanie karnych opłat. Ale tylko mniej więcej co czwarty taki przypadek odkrywają inspektorzy okręgowych urzędów górniczych. Dzieje się to niejako przy okazji wykonywania rutynowych zadań w terenie, ponieważ ich rolą jest nadzorowanie tylko tych firm, które mieszczą się w definicji zakładu górniczego.
Trudno dociec pełnej skali zjawiska. W latach 2002–2009 urzędy górnicze odnotowały 998 takich przypadków. Przy tym od roku 2005 obserwuje się niewielki, acz systematyczny spadek nielegalnej eksploatacji, co może sugerować ukrócenie tego procederu. Mimo to, tylko w roku ubiegłym zarejestrowano 111 takich przypadków. W zdecydowanej większości rzecz dotyczy pozyskiwania żwiru i piasku. W ośmiu ostatnich latach najczęściej do takiego nielegalnego wydobycia dochodziło w województwach wielkopolskim, pomorskim i mazowieckim. Ale zdaniem Marcina Baradzieja, głównego specjalisty ds. geologii w Wyższym Urzędzie Górniczym, rozpoznane przypadki nielegalnej eksploatacji są zapewne jedynie wierzchołkiem góry lodowej.
– Wydobycie bez koncesji powoduje straty w bilansie zasobów naturalnych kraju, przyczynia się do niekontrolowanego użytkowania i degradacji gruntów, sprzyja nielegalnemu składowaniu odpadów oraz lekceważeniu obowiązku rekultywacji z jego możliwą konsekwencją w postaci nieodwracalnych przekształceń środowiskowych. Co szczególnie ważne: wskutek lekceważenia rygorów bezpieczeństwa, stwarza potencjalne zagrożenie dla zaangażowanych do tego rodzaju robót pracowników oraz osób postronnych. No, i wreszcie uszczupla przychody państwa oraz powoduje powiększanie tzw. szarej strefy zatrudnienia – wymienia główne z tych okoliczności Marcin Baradziej.
Nieprzypadkowo zatem sygnały o nielegalnej eksploatacji – obok służb starostów, policji oraz sąsiadów kłopotliwych „przedsiębiorców” – napływają do urzędów górniczych od zdesperowanych konkurentów. Ci bowiem, prowadząc legalną, koncesjonowaną działalność, respektując przepisy o zatrudnieniu i zasady bhp oraz rzetelnie płacąc podatki, nie wytrzymują nieuczciwej cenowej konkurencji z tymi, którzy bezprawnie wydobywają żwir lub piasek, nieraz w zasięgu wzroku.
Spostrzeżenia inspektorów urzędów górniczych o nielegalnej eksploatacji koniec końców i tak wracają do starostw powiatowych jako właściwych do wstrzymywania takiej działalności i nakładania kar. Sami nie posiadają narzędzi, by reagować. Są natomiast coraz skuteczniejsi w rozpoznawaniu i ujawnianiu takich przypadków. W ubiegłym roku część inspektorów OUG-u została wyposażona w odbiorniki GPS oraz laserowe dalmierze, niebywale przydatne w lokalizowaniu miejsc nielegalnej eksploatacji.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Po ostatnich powodziach właśnie wyszło do kogo należą rzeki! Gdy wylała jedna z rzek na południu polski to ani gmina nie przynała się do rzki ani RZGWu ani WUG! To ja się pytam Skoro wszyscy wiedzą ze trzeba pogłębiać i czyścić koryta rzek i z tego materiału można robić różne podbudowy dla dróg autostrad to gdzie jest jakaś mocna głowa która się za to weźmie? Firmy kradną żwir który jest państwowy dostają przy tym kary na które jest je stać (zapłacą kradną dalej) noi? gdzie WUG ! A i jeszcze jedno pytanie Gmina zleca firmie wyczyszczenie zbiornika retencyjnego a firma nie wystawia Gminie faktury tylko bierze wszystko to co znajduje się pod Lustrem Wody (żwir muł, piaski itp, itd) jak do tego dostosuje się WUG! CZY MOżNA COś TAKIEGOROBIć?
Zainteresowana strona to strona PAŃSTWA, nielegalna eksploatacja PO PIERWSZE nie powoduje przychodów, a dopiero potem ta cała reszta innych skutków, przede wszystkim chodzi o pieniądze które przedsiębiorca musi oddać. Dobry art.