Były obawy i niepokój, jak to będzie, a jednocześnie z nadzieją i zaciekawieniem patrzyliśmy w przyszłość – wspominają rok 1992 pracownicy Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego. A raczej Centralnego Laboratorium Badawczego w Lędzinach, które w 1992 roku przekształciło się w samodzielne przedsiębiorstwo i zarejestrowane zostało właśnie pod nazwą Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego.
Przypomnijmy, początek CLB, a potem CBiDGP to rok 1962, kiedy decyzją dyrektora śląskiego oddziału Urzędu Dozoru Technicznego został powołany do życia Inspektorat do spraw Lin i Zawiesi górniczych urządzeń wyciągowych z siedzibą w Katowicach. Z czasem jednostka została przekształcona w Ośrodek Laboratoryjno-Badawczy i przeniesiona do Mysłowic-Brzezinki. Niemal równocześnie, bo tylko rok później, na mocy zarządzenia dyrektora Jaworznicko-Mikołowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego powstało Centralne Laboratorium Badawcze przy KWK Wesoła, czternaście lat później przeniesione do KWK Ziemowit.
W 1983 roku nastąpiła integracja OL-B i CLB, tworząc Centralne Laboratorium Badawcze przy kopalni Ziemowit.
Przełom nastąpił w 1992 roku. W poprzedzającym roku wszczęte zostało postępowanie przygotowawcze „w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Kopalnia Węgla Kamiennego Ziemowit w Lędzinach”. Celem podziału było wydzielenie ze struktury kopalni Centralnego Laboratorium Badawczego i utworzenie na jego bazie nowej, całkowicie samodzielnej jednostki organizacyjnej. Podjęte przez obie strony zabiegi uzasadniono następującymi argumentami, zawartymi w Postanowieniu Ministra Przemysłu i Handlu z 16 września 1991 roku: „Zadania realizowane przez CLB są całkowicie odmienne od zasadniczego przedmiotu działania kopalni. Działalność CLB ukierunkowana jest na świadczenie usług dla potrzeb całego górnictwa węglowego. W tej sytuacji, uwzględniając konieczność restrukturyzacji, a w następnym etapie przekształceń własnościowych w przemyśle węglowym, dyrektor i rada pracownicza Kopalni Węgla Kamiennego Ziemowit wystąpili z wnioskiem o podział przedsiębiorstwa poprzez wyłączenie i usamodzielnienie Centralnego Laboratorium Badawczego”. O celowości wydzielenia CLB decydowały dodatkowo takie fakty, jak zaliczenie jednostki przez Okręgowy Urząd Górniczy w poczet samodzielnych zakładów górnictwa podziemnego, zgodnie z przepisami Prawa Górniczego, oraz uzyskanie przez jej pracowników uprawnień rzeczoznawcy WUG „umożliwiających wydawanie orzeczeń o charakterze urzędowym (decyzyjnym) w stosunku do użytkowników badanych urządzeń technicznych”. W tym kontekście działalność CLB jako samodzielnej jednostki miała zagwarantować niezależność i obiektywność decyzji rzeczoznawczych zgodnych z zasadami konkurencyjności.
Wydzielenie CLB ze struktur kopalni rozpatrywane było jako szansa rozwoju i możliwość niezależnego stymulowania funkcjonowania na rynku gospodarczym, co sprowadzało się do wyboru „racjonalnej drogi przekształceń własnościowych”. W opinii Zespołu Przygotowawczego w sprawie podziału kopalni Ziemowit w Lędzinach: „[…] tak jak dla kopalni, z przyczyn obiektywnych, drogi te są w znacznym stopniu ograniczone, tak CLB, jako przedsiębiorstwo państwowe, będzie miało możliwość skorzystania ze znacznie większej ilości form prywatyzacji, przy czym idea przekształceń własnościowych w tego typu jednostce winna koncentrować się nie na maksymalizacji zysku, lecz na utrzymaniu właściwego poziomu technicznego świadczonych usług ekspertyzowych, przy zapewnieniu jednak pełnej opłacalności i rentowności działania”. Ten fakt uznano za jedną z podstawowych przesłanek podziału kopalni.
I tak w 1992 roku na mocy Zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu w wyniku podziału KWK Ziemowit na bazie Centralnego Laboratorium Badawczego zostało utworzone przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego, z siedzibą w Lędzinach. W statucie określono jednostkę jako „kontynuatora tradycji i działalności Centralnego Laboratorium Badawczego JMZPW, utworzonego przy kopalni Wesoła i przeniesionego do kopalni Ziemowit, oraz Centralnego Laboratorium Dozoru Technicznego w Mysłowicach-Brzezince, utworzonego przez UDT i przekazanego na rzecz kopalni Ziemowit, funkcjonującego w nowej strukturze jako Ośrodek Rzeczoznawstwa i Dozoru Urządzeń Górniczych”.
Nowa nazwa firmy odzwierciedlać miała zakres działania nowej jednostki, który wynikał „zarówno z uzyskanych wcześniej uprawnień, jak i pozycji będącej efektem blisko 30-letniej obecności na rynku specjalistycznych usług w górnictwie podziemnym”. W myśl Zarządzenia MPiH przedsiębiorstwo miało „świadczyć usługi i wykonywać związaną z tym działalność pomocniczą dla potrzeb górnictwa podziemnego”. W szczególności były to usługi w zakresie:
• pomiarowo-ekspertyzowym, dotyczącym stanu technicznego i bezpieczeństwa eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych,
• pomiarowo-analitycznym, dotyczącym stanu środowiska pracy i środowiska naturalnego oraz wpływu działalności techniczno-produkcyjnej na jego degradację,
• prognozowania i oceny zagrożeń górniczych związanych z projektowaną, trwającą lub zakończoną eksploatacją złóż zasobów naturalnych,
• działań profilaktycznych zmierzających do eliminowania i minimalizowania występujących zagrożeń,
• organizowania i prowadzenia szkoleń,
• opiniowania wprowadzanych do praktyki przemysłowej norm, wytycznych projektowania i odbioru oraz eksploatacji maszyn i urządzeń.
Lista usług wykonywanych przez przedsiębiorstwo nieustannie poszerza się, obejmując swoim zakresem już nie tylko górnictwo, ale niemal wszystkie branże przemysłowe.
W 2000 roku CBiDGP w efekcie przekształceń własnościowych zaczęło funkcjonować jako spółka skarbu państwa, wpisana w 2009 na listę przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa.
Fragmenty tekstu pochodzą z publikacji „Rzeczoznawstwo w polskim górnictwie. 50 lat działalności rzeczoznawczej”.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
