Wbrew obiegowym opiniom Polska wcale do górnictwa nie dokłada. Branża węgla kamiennego odprowadza do budżetu państwa i budżetów gmin znacząco większe pieniądze, niż otrzymuje w formie centralnych dotacji.
Ale po kolei. W projekcie budżetu państwa na 2016 r. na dział "górnictwo i kopalnictwo" przewidziano środki w wysokości 570 mln zł, z czego na górnictwo węgla kamiennego 463,531 mln zł. Z pieniędzy tych, corocznie zarezerwowanych w budżecie, finansuje się m.in. odwadnianie wyrobisk kopalń zlikwidowanych, by nie stanowiły zagrożenia dla pracujących zakładów, fizyczną likwidację majątku nieprodukcyjnego oraz świadczenia dla emerytów i rencistów górniczych z kopalń zlikwidowanych. To ustawowy obowiązek państwa.
Kolejne 902 mln zł trafią do górnictwa - a dokładnie do Spółki Restrukturyzacji Kopalń - z rezerwy celowej. Pieniądze te przeznaczone są na zadania związane z obecnie prowadzoną restrukturyzacją, a więc zagospodarowaniem majątku przekazywanego przez spółki węglowe i instrumenty osłonowe dla osób odchodzących z pracy w kopalniach.
Branża płatnikiem netto
Tymczasem z danych katowickiego Oddziału Agencji Rozwoju Przemysłu wynika, że w 2015 r. górnictwo w formie podatków i opłat odprowadziło do Skarbu Państwa i budżetów gmin 6,5 mld zł. Jednocześnie ubiegłoroczna pomoc państwa dla branży przeznaczona m.in. na likwidację kopalń, naprawę szkód górniczych i osłony socjalne dla odchodzących z górnictwa wyniosła łącznie 716,1 mln zł.
W przypadku Kompanii Węglowej kwota zapłaconych w 2015 r. podatków i opłat przekroczyła 2,7 mld zł. Jak wyjaśnia rzecznik prasowy spółki Tomasz Głogowski, aż 1,269 mld zł stanowiły zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, 843 mln zł wynosił podatek VAT od towarów i usług, a 307,9 mln zł podatek od osób fizycznych.
Wśród 34 różnych podatków i opłat uiszczanych przez górnictwo są jeszcze m.in. opłata za odbiór odpadów komunalnych, wynagrodzenie za informację geologiczną i górniczą, podatek akcyzowy, podatek od nieruchomości, podatek leśny, a także opłata eksploatacyjna czy opłata za gospodarcze korzystanie ze środowiska. Kompania odprowadza jeszcze dodatkowo opłatę prolongacyjną i zobowiązania restrukturyzowane wobec ZUS. Rok 2015 nie był dla Kompanii Węglowej rekordowy pod względem zapłaconych zobowiązań. Cztery lata wcześniej wysokość danin wyasygnowanych przez spółkę przekroczyła 4,4 mld zł, w tym sam VAT sięgnął 1,6 mld zł. Pod względem wysokości wpłat na ZUS najcięższe dla Kompanii były lata 2012-2013. Spółka nie tylko odprowadziła corocznie ponad 1,8 mld zł zobowiązań aktualnych, ale dodatkowo musiała jeszcze spłacić po 169 mln rocznie zobowiązań odziedziczonych po dawnych spółkach węglowych.
Rygorystyczne przepisy
Jak wyjaśnia Tomasz Głogowski, analiza regulowanych przez Kompanię podatków i pozostałych zobowiązań publicznoprawnych wskazuje, że w wartościach bezwzględnych obciążenie z tego tytułu na przestrzeni ostatnich lat maleje.
- Nie jest to jednak wynik zmiany przepisów, które zmierzałyby do zmniejszenia obciążeń podatkowych, lecz pochodna coraz to gorszych wyników finansowych. Przykładem może być choćby podatek od towarów i usług. Stawka podatku nie uległa zmianie na przestrzeni ostatnich lat, a jedynie zmalała wartość sprzedawanego węgla, co przełożyło się na zmniejszenie podstawy opodatkowania, a w konsekwencji na relatywnie niższą wartość zapłaconych podatków. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku podatku dochodowego od osób prawnych, czy też wpłat z zysku. W tym ostatnim przypadku ujemne wyniki finansowe spółki miały wpływ na stratę podatkową, a w efekcie zaniechanie wpłat do budżetu - tłumaczy rzecznik.
Niezmiennie największy udział w zobowiązaniach publicznoprawnych mają przez wszystkie lata te obciążenia fiskalne, które są pochodną zatrudnienia. Narzuty na wynagrodzenia w postaci wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a także pobierane z wynagrodzeń składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz podatek dochodowy od osób fizycznych, to niezmiennie ponad 60 proc. regulowanych corocznie zobowiązań. Co gorsza zobowiązania te są sztywne i nie ma możliwości, aby Kompania Węglowa mogła liczyć na ich zmniejszenie. Do zobowiązań publicznoprawnych dokładają się również zobowiązania objęte restrukturyzacją, które zostały przejęte w 2004 r. od spółek węglowych. Ich skala powoduje, że nie zostały one dotychczas w całości spłacone.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
