Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w kopalni pełną odpowiedzialność ponosi pracodawca. Nie pracownik, który złamał przepisy, nie nadzór górniczy, nie społeczni inspektorzy pracy. Stan bezpieczeństwa w kopalni warunkowany jest nakładami poniesionymi na jego zapewnienie, przestrzeganiem przepisów i zwykłym (nie)szczęściem, na które dwa wcześniejsze nie mają wpływu.
To ten trzeci czynnik sprawił, że w ruchu Śląsk prowadzona jest akcja ratunkowa, którą niektórzy chcieliby przerwać. "Po co jest ten odwiert i ile kosztuje?" - pyta internauta w komentarzach na nettg.pl w 7. dniu akcji ratunkowej w ruchu Śląsk. Inny w tym samym czasie stwierdza jednoznacznie: "Nie oszukujmy się, górnicy nie żyją. Akcja prowadzona jest tylko po to, aby z tzw. Kart Udziału w Akcji zarobić dużo grosza. Cały sztab, ratownicy, czyli wszyscy, co to niby coś robią, dostaną bardzo duże pieniądze".
W kosztach wydobycia tony węgla tkwią nie tylko nakłady poniesione na zapobieganie wypadkom. Również i wydatki wynikające z tytułu zaistniałych wypadków. BHP kosztuje.
Zgodnie z zapisem w Holdingowym Układzie Zbiorowym (w tym zakresie opracowanym m.in. na podstawie rozporządzenia ministra gospodarki "w sprawie ratownictwa górniczego" z 12 czerwca 2002 r.) pracownikowi niebędącemu ratownikiem, ale uczestniczącemu w akcji ratowniczej za każdą godzinę udziału w niej przysługuje 0,7 proc. średniego wynagrodzenia krajowego, czyli ok. 27 zł, czyli 216 zł specjalnego dodatku. W przypadku ratowników górniczych wynosi on 385 zł. W jednym i drugim przypadku dochodzi zwykłe wynagrodzenie płatne jak za dniówkę.
W Śląsku akcja ratunkowa nie wstrzymała wydobycia. Jesienią 2014 r. w ruchu Wesoła (też należącym do KHW) w podobnej sytuacji trzeba było wstrzymać produkcję. Koszty zwiększają nie tylko akcje ratownicze jako takie, ale także straty w produkcji zaistniałe wskutek wydarzenia.
Profilaktyka kosztuje
Gdy się schodzi z wydobyciem coraz głębiej, to koszty bezpieczeństwa pracy muszą rosnąć. Potwierdzą to nie tylko w nadzorze górniczym. Działanie w takich warunkach geologiczno-środowiskowych to wymusza. Dla postronnego obserwatora, który o górnictwie usłyszy, niestety najczęściej przy okazji tragedii lub strajków, BHP w kopalni kojarzy się z taśmociągiem przystosowanym do przewozu ludzi, maską przeciwpyłową na twarzy umorusanego górnika i zastępem ratowników z aparatami oddechowymi na plecach.
Tymczasem wydatki na profilaktykę - o czym przypomina dr Jan Rzepecki z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - obejmują: koszty zatrudnienia pracowników bhp, koszty zakupu środków ochrony indywidualnej i zbiorowej oraz środków czystości, koszty zakupu i prania ubrań roboczych, koszty przeprowadzenia audytów, badań lekarskich, pomiarów środowiska pracy, koszty szkoleń bhp przeprowadzanych przez osoby (firmy) zewnętrzne.
Dwa miliardy na BHP
Z informacji otrzymanych z WUG o "Nakładach na BHP w kopalniach węgla kamiennego w latach 2009-14" wynika, że w ub. roku w tonie węgla wydobytego koszty prewencji wypadkowej wynosiły: 52,13 zł w JSW, 42,10 zł w Kazimierzu-Juliuszu, 33,1 zł w KHW, 24,76 zł w KW, 20,38 zł w Siltechu, 14,86 zł w Tauronie Wydobyciu i 12,03 zł w Bogdance. Z grubsza rzecz biorąc: im trudniejszy dostęp do pokładów węgla, tym wyższy udział wydatków na BHP w cenie tony węgla.
W liczbach ilustrujących ile łoży się na BHP w przeliczeniu na pracownika, ranking wygląda inaczej: 9948 zł - JSW, 22611 - Bogdanka, 21278 - KHW, 17418,5 - Siltech, 15620 - KW, 12624 - Tauron Wydobycie, 6756 - Kazimierz-Juliusz.
Udział wydatków na BHP w tzw. kosztach ogólnych w cytowanym okresie jest różny, przeważa tendencja wzrostowa. W poszczególnych spółkach w 2014 r. wynosił: 10,1 proc. - KHW, JSW, 8,5 - Kazimierz-Juliusz, 8,41 - KW, 8,09 - Siltech, 5,67 - Bogdanka, 5,6 - Tauron Wydobycie. W sumie wymienione firmy wydały w 2014 r. na BHP bez mała 2 mld zł.
Wypadek wypadkowi nierówny
Co jeszcze wliczane jest w "nakłady finansowe na cele BHP". Nie tylko tzw. środki ochrony osobistej. Również utrzymanie służby pomiarowej. Wiercenie otworów badawczych, wyprzedzających i odwadniających. Utrzymanie służby tąpaniowej. Pomoc powypadkowa dla poszkodowanych w wypadkach przy pracy...
Koszty generuje zapobieganie wypadkom, tworzą je także wypadki. Duże akcje ratunkowe, duże wydatki. Suma kosztów generowanych przez jednostkowe zdarzenia mniejszego kalibru też jest spora. Przykład: stacja przenośnika taśmowego wciągnęła nogę pracownika, górnikowi trzeba było amputować stopę. Został inwalidą, przeszedł na rentę. Stracił. Ten wypadek kosztował także kopalnię 935 tys. zł.
Wspomniany dr Rzepecki od lat prowadzi prace pilotażowe nad wdrożeniem metody obliczania społecznych kosztów wypadków przy pracy w polskiej gospodarce. Jak wypadek śmiertelny w zależności od branży, w której doszło do niego, wpływa na poziom owych "społecznych kosztów"? Przypadek pierwszy z życia wzięty: zginął pracownik w zakładzie energetycznym. Straty przedsiębiorstwa zaistniałe w tym przypadku - prawie 80 tys. zł. Przypadek drugi, także z realu: zginął górnik, trzech innych przebywało na L4 od 4 do 6 miesięcy. Wskutek tego nieszczęścia w kopalni doszło do wstrzymania pracy na 127 dni. "Społeczny koszt" szedł w dziesiątki milionów...
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
To co z ruchem Śląsk skoro pieniądze na kolejne akcje można by zainwestować w inny sposób ???
...dopóki pracodawca będzie wynajmował i opłacał polskich prawników - dopóty będzie ponosił koszty każdego wypadku. Ja bym targał po sądach tych pracowników, którzy przyczynili się do powstania wypadku a tym samym narazili pracodawcę na koszty - wtedy by każdy uważał zanim zrobi coś głupiego. A te plakaty niby są OK - choć wyglądają infantylnie
Chcę odnieść sie do stwierdzenie "znawcy" tematu, który twierdzi że chdzi tylko o pieniądze wypłacane za akcję. Trzeba mieć nie wiem jak popaprane w głowie i sumieniu (a raczej napewno go nie mieć)żeby coś takiego wymyśleć PALANCIE. W polskim górnictwie i retownictwie po ludzi idzie się zawsze i do końca,chć w innych nie. Ta pewność że zawsze po mnie przyjdą koledzy, że nie zwątpią w cel takiego myślenia i działania wiale razy pozwoliła górnikom przetrwać i powrócić. Piszę w niedzielę,pewnie byłeś PALANCIE dzisiaj w kościele.