Mimo znaczącego zmniejszenia wydobycia węgla w ciągu minionych 20 lat, ilość wydzielającego się z wyrobisk górniczych metanu maleje w bardzo powolnym tempie, m.in. z powodu eksploatacji węgla z coraz głębiej położonych pokładów.
W 2024 r. funkcjonowało 19 czynnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny, z czego w trzech zakładach eksploatowano pokłady niemetanowe. Wydobycie węgla kamiennego w 2024 r. wyniosło ok. 43,7 mln t, w tym z pokładów metanowych: 36,9 mln t, co stanowi 84,4 proc. wydobycia. Z niemetanowych natomiast – 6,8 mln t, co stanowi 15,6 proc. wydobycia.
Z górotworu objętego wpływami eksploatacji wydzieliło się w ub.r. 722,1 mln m sześc. metanu. W porównaniu z 2023 r. zanotowano spadek łącznej wartości metanowości bezwzględnej kopalń węgla kamiennego o 30,0 mln m sześc. W 2024 r. wydobycie węgla kamiennego wyniosło 43,7 mln t, co w świetle ilości wydzielonego metanu w przeliczeniu na tonę wydobytego węgla (metanowość względna) daje wartość 16,5 m sześc. na tonę. Jest to najwyższy wynik w ostatnich 30 latach – podkreślono w raporcie Wyższego Urzędu Górniczego o zagrożeniach metanowych w 2024 r.
Do kopalń o najwyższej metanowości bezwzględnej w 2024 r. należały: ruch Szczygłowice kopalni Knurów-Szczygłowice (JSW), kopalnia Pniówek (JSW) oraz ZG Brzeszcze (PKW). Z kolei ilość metanu ujętego odmetanowaniem w 2024 r. wyniosła 275,8 mln m sześc., przy efektywności odmetanowania wynoszącej 38,2 proc. Największą ilość metanu w 2024 r. ujęto w ruchu Szczygłowice kopalni Knurów-Szczygłowice (JSW) oraz w ZG Brzeszcze (PKW) i kopalni Budryk (JSW). Z kolei w rankingu efektywności odmetanowania najlepiej było w ruchu Szczygłowice (55,91 proc.), kopalni Sośnica (53,53 proc.) oraz w czechowickiej Silesii (51,87 proc.).
W 2024 r. we wszystkich kopalniach prowadzących eksploatację i stosujących odmetanowanie ujęty gaz wykorzystywano do celów gospodarczych. Zagospodarowano też 191,5 mln m sześc. ujętego metanu (w 2023 r. było to 200,9 mln m sześc.). Średnia efektywność wykorzystania ujętego metanu w minionym roku wyniosła 69,4 proc. Dla porównania w 2023 r. było to 70,9 proc. Średni poziom wykorzystywania ujętego metanu w ostatniej dekadzie wynosi 63,8 proc.
Najwyższą efektywność wykorzystania ujętego metanu osiągnięto w ruchu Wujek kopalni Staszic-Wujek (PGG) – 100 proc. W ZG Brzeszcze (PKW) natomiast było to 98,3 proc., a w kopalni Pniówek (JSW) 96,5 proc. Szkopuł jednak w tym, że w ruchu Wujek ujęcie metanu było wręcz śladowe i wyniosło 0,47 mln m sześc. w całym roku. Natomiast w ZG Brzeszcze 36,65 mln m sześc. na rok, a w pawłowickim Pniówku 26,03 mln m sześc. na rok.
W 2024 r. emisja metanu do atmosfery wyniosła łącznie 530,6 mln m sześc., w tym w powietrzu wentylacyjnym (szybami) 446,3 mln m sześc. i ze stacji odmetanowania kopalń (niewykorzystana część) – 84,3 mln m sześc.
Dane te, jak podkreślono, podano na podstawie informacji posiadanych przez WUG. Przez ostatnie kilkanaście lat informacje dotyczące wydobycia – dla zachowania spójności – opierane były na danych pozyskiwanych z Agencji Rozwoju Przemysłu. WUG otrzymał z ARP również wielkości wydobycia za ub.r.
Warto przy okazji odnotować dla porównania, że w 2023 r. wydobycie węgla kamiennego wyniosło 47,5 mln t, co w świetle ilości wydzielonego metanu w przeliczeniu na tonę wydobytego węgla (metanowość względna) dało wartość 15,8 m sześc. na tonę.
Najwyższą efektywność wykorzystania ujętego metanu osiągnięto w ZG Brzeszcze (PKW) – 99,6 proc., Jas-Mos-Jastrzębie III (98,1 proc.) oraz w ruchu Staszic kopalni Staszic-Wujek (PGG) – 96,0 proc. Najwyższą efektywnością odmetanowania w 2023 r. mógł się pochwalić ruch Wujek kopalni Staszic-Wujek. Był to wynik na poziomie 54,14 proc. Na drugim miejscu tego rankingu plasował się ZG Brzeszcze (PKW) z wynikiem 52,49 proc. Trzecie miejsce zajęło PG Silesia z wynikiem 50,78 proc. Przy czym poziom odmetanowania w ruchu Wujek wynosił wówczas 2,42 mln m sześc. na rok, w ZG Brzeszcze – 46,04 mln m sześc. na rok, zaś w PG Silesia – 11,99 mln m sześc. także na rok.
Przypomnijmy, że dyrektywa metanowa zakłada ustanowienie dopuszczalnych poziomów emisji metanu w ilości 5 t na 1000 t wydobywanego węgla od 2027 r. i 3 t metanu na 1000 t wydobywanego węgla od 2031 r. Emisje te liczone będą na poziomie operatora kopalni, co pozwoliłoby spółkom posiadającym więcej kopalni uśrednić emisje. Założono także dodatkowy element w postaci zamiany kar za emisję metanu na opłaty i możliwości wykorzystania ich na inwestycje w wychwytywanie metanu w kopalniach. Eksperci jednak wskazują, że efektywność odmetanowania na poziomie nieprzekraczającym 40 proc. to zdecydowanie za mało. Pożądane są wyniki przekraczające poziom 40 proc., i to z naddatkiem. Osiąga je coraz więcej kopalń, np.: ruch Szczygłowice, kopalnia Sośnica, ZG Brzeszcze, PG Silesia czy też kopalnia Budryk.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
