W związku z wprowadzeniem ustawy o ochronie sygnalistów zarówno firmy prywatne, jak i instytucje publiczne w Polsce stanęły przed nowym obowiązkiem prawnym. Od 25 września 2024 roku, zgodnie z ustawą z dnia 14 czerwca 2024 roku, każda organizacja zatrudniająca co najmniej 50 osób jest zobowiązana do wdrożenia systemu ochrony sygnalistów. Nieprzestrzeganie tego obowiązku może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych. W tym artykule podpowiemy Wam, jakie kary grożą firmom za brak wdrożenia systemu sygnalistów, jakie są terminy na jego wprowadzenie oraz jakie narzędzia mogą ułatwić spełnienie tych wymogów. Zostańcie z nami!
Terminy na wdrożenie systemu sygnalistów w firmach
Ustawa o ochronie sygnalistów, opublikowana w Dzienniku Ustaw 14 czerwca 2024 roku, zaczyna obowiązywać od 25 września 2024 roku. Zgodnie z nowymi przepisami, pracodawcy muszą wdrożyć odpowiednie mechanizmy ochrony sygnalistów, aby zapewnić pracownikom możliwość bezpiecznego zgłaszania wszelkich naruszeń prawa lub wewnętrznych procedur firmy. Wymóg ten dotyczy wszystkich podmiotów, które na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku zatrudniają co najmniej 50 osób (pełnych etatów). Liczba ta obejmuje nie tylko osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, ale również te, które wykonują pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy.
Warto również zaznaczyć, że nawet firmy, które nie spełniają kryterium zatrudnienia 50 osób, mogą dobrowolnie wprowadzić mechanizmy ochrony sygnalistów. Jest to krok zalecany w szczególności dla tych organizacji, które chcą budować transparentne i etyczne środowisko pracy. System taki może być zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny poprzez platformę np. GoWhistle. Wszystkie szczegóły tej platformy i specyfikę takich rozwiązań można łatwo sprawdzić na https://gowhistle.com.
Rodzaje kar za brak wdrożenia ochrony sygnalistów
Nieprzestrzeganie obowiązku wdrożenia systemu sygnalistów może skutkować nałożeniem kar administracyjnych zarówno na podmiot zobowiązany, jak i na osoby zarządzające. Katalog kar jest dość szeroki i obejmuje m.in. kary finansowe, ograniczenie wolności, a w skrajnych przypadkach – karę pozbawienia wolności.
1. Kary finansowe
Najczęstszą formą sankcji za brak wdrożenia procedury ochrony sygnalistów są kary finansowe. Zgodnie z art. 58 ustawy, osoba odpowiedzialna za ustanowienie procedury zgłoszeń wewnętrznych, która nie dopełnia swoich obowiązków lub ustanawia procedury z istotnym naruszeniem wymogów ustawowych, podlega karze grzywny. Ustawa przewiduje grzywnę bez ścisłego określenia zasad jej nakładania, która może wynieść do 45 000 zł. W skrajnych przypadkach, bazując na przepisach ogólnych Kodeksu Karnego, grzywna może przekroczyć nawet milion złotych. Tak wysokie kary mają na celu zniechęcenie pracodawców do ignorowania nowych przepisów.
2. Kara ograniczenia wolności
W przypadku bardziej poważnych naruszeń, gdy dochodzi do systematycznego łamania praw sygnalistów lub brak wdrożenia procedur, skutkuje poważnymi konsekwencjami dla zgłaszających, sąd może orzec karę ograniczenia wolności. Oznacza to, że osoba odpowiedzialna może zostać zobowiązana do wykonywania prac społecznych lub innej formy ograniczenia wolności przez określony czas.
3. Kara pozbawienia wolności
Najpoważniejsze konsekwencje grożą pracodawcom lub osobom zarządzającym, którzy dopuszczają się uporczywego naruszania praw sygnalistów, np. poprzez działania odwetowe wobec osoby zgłaszającej naruszenia. W takich przypadkach sąd może orzec karę pozbawienia wolności do lat 3. Tego typu sankcje mają na celu szczególne zabezpieczenie sygnalistów przed ewentualnym odwetem i zapewnienie im pełnej ochrony prawnej.
Jak firmy mogą spełnić wymogi ustawy? Zewnętrzne narzędzia
Wdrożenie systemu ochrony sygnalistów może być wyzwaniem, szczególnie dla mniejszych firm, które nie posiadają wystarczających zasobów do stworzenia wewnętrznego systemu zgłoszeń. Na szczęście istnieją narzędzia zewnętrzne, które mogą znacząco ułatwić ten proces. Jednym z takich narzędzi jest platforma GoWhistle.com, która oferuje kompleksowe rozwiązania do zarządzania zgłoszeniami sygnalistów.
GoWhistle.com to platforma, która umożliwia pracodawcom łatwe i bezpieczne zarządzanie zgłoszeniami o naruszeniach, jednocześnie zapewniając pełną anonimowość zgłaszającym. System ten jest zgodny z wymogami zarówno polskiej ustawy, jak i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937, co czyni go idealnym rozwiązaniem dla firm chcących szybko i skutecznie wdrożyć wymagane procedury.
Nowe przepisy dotyczące ochrony sygnalistów w Polsce wprowadzają spore zmiany dla pracodawców zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Brak wdrożenia systemu ochrony sygnalistów może skutkować poważnymi konsekwencjami. Firmy które jeszcze nie wdrożyły odpowiednich mechanizmów, powinny niezwłocznie podjąć działania w celu dostosowania się do nowych przepisów, aby uniknąć ewentualnych sankcji. Warto również rozważyć skorzystanie z zewnętrznych platform które mogą znacząco ułatwić ten proces i zapewnić zgodność z wymogami prawnymi.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
