Rywalizacja gospodarcza między mocarstwami nabiera tempa. Dostęp do surowców krytycznych jest jednym z kluczowych czynników decydujących w tym wyścigu. Ponieważ na pięciu kontynentach dokonano już podziału na strefy wpływów, poszukuje się nowych zasobów i możliwości ich wydobycia. Do najatrakcyjniejszych medialnie należy eksploatacja Księżyca i asteroid, co jak na razie rozpatrywane jest bez praktycznych doświadczeń.
Dlatego dno oceanów i mórz, które zajmują dwie trzecie powierzchni naszego globu, jest interesujące, choćby tylko z tego powodu, że logika wskazuje, że znajdują się tam podobne złoża bogactw naturalnych, jak na lądzie. Potwierdzają to przybrzeżne poszukiwania gazu ziemnego i ropy naftowej.
Poza tym tylko wydobycie diamentów z dna Oceanu Atlantyckiego w rejonie Namibii zostało opanowane pod względem technologicznym i stało się opłacalnym przedsięwzięciem. Są to zachęcające przedsięwzięcia do głębszej penetracji największych basenów morskich, jakimi są oceany.
Najpoważniejsze dotąd przedsięwzięcie badawczo – wydobywcze przeprowadziła kanadyjska firma Nautilus Minerals, która postanowiła iść śladem przemysłu ropy naftowej i gazu ziemnego wydobywając z dna oceanu bogate zasoby złota, miedzi, cynku i innych cennych metali. Uzyskała ona w 2009 r. pozwolenie środowiskowe na wydobycie tych metali z głębokości 1600 m na Morzu Bismarcka u brzegów Papua Nowa Gwinea. Strefa zamierzonej eksploatacji była bardzo bogata w zasoby poszukiwanych metali: 30,1 proc. Cu, 22,0 proc. Zn, 26,2 g / t Au i 580 g / t Ag w profilach odwierconych otworów w dnie morskim do głębokości 40 m. Posiadała 51 licencji na poszukiwania w Morzu Bismarcka oraz na południowo-zachodnim Pacyfiku, obejmując 107 917 km2, a także 37 wniosków o wydanie pozwolenia na poszukiwania, obejmujących kolejne 88 906 km2.
Nie wiadomo, czy zbyt duży rozmach zamierzeń z tym związanych, czy koszty techniczne i materiałowe, czy tez inne wydatki doprowadziły ją do bankructwa, które nastąpiło w 2018 r., co zniechęciło na Zachodzie następnych chętnych do tego rodzaju podmorskiej ekspansji.
Chiny nie wyróżniały się dotąd praktycznymi badaniami skierowanymi w tym kierunku. Choć generalnie wypowiadały się one za prawem do eksploatacji dna mórz i oceanów. Dopiero w tym roku chiński ekspert Yiming Zhong, zatrudniony w amerykańskim Centrum Wilsona zwrócił uwagę na daleko zaawansowane prace chińskiej marynarki do surowcowej eksploatacji dna oceanów.
Równo rok temu w delcie Rzeki Perłowej China State Shipbuilding Corporation zwodowany został pierwszy w Chinach oceanograficzny statek wiertniczy, który może wydobywać minerały z głębokości 10 000 metrów. Przy jego pomocy Chiny osiągają dominującą pozycję w sprawach, skutków pozyskiwania surowców z dna oceanów. To z kolei pozwala im na ustanawianie norm branżowych w międzynarodowym organie DSM (Deep Sea Mining), który jest luźno regulowany przez niewiążące, dobrowolne standardy.
W ten sposób Chiny przodują w wyścigu wydobycia głębinowego dzięki pięciu kontraktom poszukiwawczym DSM zatwierdzonym przez Międzynarodową Organizację Dna Morskiego (ISA - International Seabed Authority), ISA została utworzona w ramach Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS - United Nations Convention on the Law of the Sea), w celu nadzorowania i regulowania działań DSM. Nie ma jeszcze uniwersalnego standardu ESG dla górnictwa głębinowego.
Zamiast tego firmy ustalają własne wytyczne dotyczące ich ujawniania. Liczne agencje ratingowe oceniają następnie wyniki spółek wydobywczych, stosując własne algorytmy do ważenia różnych kategorii wyników i danych. W lipcu 2023 r. na Jamajce odbyła się 28. sesja Zgromadzenia ISA poświęcona negocjacjom dotyczącym regulacji DSM. Kraje uczestniczące nie uzgodniły jednak żadnych kodeksów górniczych.
Chiny zablokowały dyskusje na temat ochrony ekosystemów morskich i – wraz z Rosją i Koreą Południową – sprzeciwiły się moratorium na DSM, za którym opowiada się wiele międzynarodowych organizacji pozarządowych i coraz większa liczba krajów. Chiny zgodziły się na przeprowadzenie formalnych rozmów na te tematy w przyszłym roku.
Wspomniany chiński ekspert zwraca uwagę na to, że jako państwo nieratyfikujące w ramach UNCLOS i niebędące uczestnikiem ISA, Stany Zjednoczone nie uczestniczą nawet w wyścigu DSM. Bez głosu przy stole Stany Zjednoczone nie mogą kształtować standardów środowiskowych, ani żadnych innych dla DSM, wypychając w ten sposób amerykański kapitał inwestycyjny ze wschodzącego przemysłu.
Na tym tle, trzeba przypomnieć polskie inicjatywy w tej sprawie byłego głównego geologa kraju Mariusza Oriona Jędryska (2016 - 2019). Ze względu na brak środków dla konkurencyjnego uczestnictwa w tym wyścigu, zostały one zaniechane. Celowe byłby powrót do tych koncepcji, ale we współpracy z innymi zaawansowanymi już partnerami.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
