Dokładnie 43 lata temu, 21 sierpnia 1980 r. w Fabryce Zmechanizowanych Obudów Ścianowych Fazos w Tarnowskich Górach wybuchł strajk. Załoga upomniała się o prawa pracownicze. Wybrzmiały postulaty. Był to pierwszy robotniczy protest na Górnym Śląsku latem w 1980 r.
Obok postulatów płacowych i socjalnych, zostały wyraźnie w jego czasie wyartykułowane żądania o charakterze ogólnospołecznym i solidarnościowym z zakładami pracy protestującymi na Wybrzeżu. Z początku dyrekcja zakładu nie odniosła się do nich. Zaczęto zastraszać działaczy związkowych. Tymczasem postulaty zakładowe rozszerzone o sprawy ogólnospołeczne, na które nie było odpowiedzi władz i tak zapadła decyzja o ogłoszeniu strajku.
Zakładowa Solidarność przygotowała rezolucję z wyrazami poparcia dla strajkujących w Gdańsku, a szczególnie dla ich postulatu wolnych związków zawodowych. Warto dodać, że strajk w Fazosie był pierwszym takim wystąpieniem pracowników śląskich zakładów. Rozpoczął falę protestów w całym województwie katowickim. Stał się też zaczynem do tworzenia w Tarnowskich Górach silnych struktur NSZZ Solidarność. W mieście powstała wkrótce MKZ, związana początkowo z Bytomiem.
Później jednak doszło do usamodzielnienia się tarnogórskich organizacji związkowych i powołania Podregionu NSZZ Solidarność Tarnowskie Góry.
„Rozwiązanie kryzysu nastąpiło rano 22 sierpnia 1980 r., miało jednak charakter kompromisowy. Strajkujący postanowili zawiesić protest na tydzień. Do tego czasu władze miały zrealizować i wyjaśnić wysuwane przez nich postulaty. Załoga zapowiedziała wznowienie strajku 1 IX 1980, gdyby tak się nie stało. Sporządzono rezolucję. Znalazły się w niej powyższe ustalenia oraz wyrazy poparcia dla robotników Wybrzeża i ich dezyderatów, w tym powołania niezależnych związków zawodowych. Władze pod naciskiem załogi wyraziły zgodę na opublikowanie tego dokumentu w radiu i telewizji, ale był to tylko zabieg taktyczny i ostatecznie do emisji nie doszło. 22 VIII 1980 r. przed godziną jedenastą Fazos przystąpił do pracy. W tym też dniu wysłano do Gdańska dwóch delegatów, którzy mieli pozyskać informacje na temat tego, co się tam faktycznie dzieje i dostarczyć do Stoczni Gdańskiej im. Lenina wspomnianą rezolucję.
Tylko jeden z nich dotarł do celu i spotkał się przedstawicielami trójmiejskiego MKS. 25 VIII 1980 powrócił do Tarnowskich Gór. Podczas spotkania z załogą, w obecności dyrektora fabryki, przedstawił listę 21 postulatów gdańskich oraz odezwę tamtejszego MKS na temat niezależnych związków zawodowych. Do końca sierpnia wyjaśniona została sprawa sposobu realizacji postulatów zakładowych w Fazosie. Znaczną ich część spełniono. W sprawie żądań ogólnospołecznych tłumaczono się wciąż jednak brakiem odpowiednich kompetencji. Do wznowienia strajku nie doszło, ponieważ zawarte w Szczecinie i Gdańsku porozumienia tamtejszych MKS-ów ze stroną partyjno-rządową robotnicy tarnogórskiej fabryki uznali za spełnienie własnych żądań. 3 IX 1980 dyrekcja zakładu zawarła porozumienie z przedstawicielami tworzących się już w fabryce niezależnych związków zawodowych” – czytamy w Encyklopedii Solidarności
Tarnogórzanie pamiętają o tamtych ważnych dla całego kraju wydarzeniach. Tegoroczne uroczystości rozpoczęły się od mszy św. w kościele pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła. Następnie delegacje NSZZ Solidarność, przedstawiciele Sejmu RP, władz wojewódzkich i samorządowych oraz mieszkańcy miasta złożyli kwiatów pod tablicą pamiątkową przy dzwonnicy Tarnogórskich Gwarków, a także pod tablicą znajdująca się w Ratuszu na Rynku.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
