Senat w piątek, 14 lipca, poparł wniosek o odrzucenie nowelizacji Prawa geologicznego i górniczego. Nowe przepisy przewidują m.in. zdefiniowanie strategicznych złóż kopalin podlegających szczególnej ochronie.
Za podjęciem uchwały w tej sprawie głosowało 95 senatorów, za było 51, przeciw - 43, a jeden wstrzymał się od głosu. Teraz wnioskiem Senatu o odrzucenie ustawy zajmie się Sejm.
Wniosek o odrzucenie ustawy złożył senator KO Adam Szejnfeld. Wcześniej odrzucenie ustawy rekomendowała senacka Komisja Nadzwyczajna ds. Klimatu, natomiast połączone komisje Środowiska oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności opowiedziały się za przyjęciem ustawy.
Przeciwnicy ustawy wskazują na jej możliwą niekonstytucyjność, naruszenie prawa własności oraz kompetencji samorządów. Chodzi m.in. o nieuznanie gminy za stronę postępowania i wykluczenie samorządu z procesu decyzyjnego, brak możliwości odwołania od decyzji o uznaniu złoża za strategiczne oraz brak odszkodowania dla właścicieli nieruchomości położonych na strategicznych złożach.
Zwolennicy regulacji przekonują, że ustawa wychodzi naprzeciw samorządom, porządkując planistykę i prowadząc do uwolnienia dużej części chronionych obecnie złóż na potrzeby gmin, skupiając się na ochronie złóż uznanych za strategiczne. Ustawa wprowadza też instrumenty ułatwiające transformację energetyczną, dotyczące np. składowania dwutlenku węgla w górotworze, podziemnego magazynowania wodoru czy wykorzystania ciepła Ziemi.
Przedstawiciele rządu nie zgadzają się z zarzutami, że zaproponowane rozwiązania są niezgodne z konstytucją. Jak przekonywali, ustawa nie narusza prawa własności i umożliwi uwolnienie spod ochrony ok. 55 tys. ha spośród ponad 130 tys. hektarów krajowych złóż kopalin. Według rządu, na takie decyzje czeka wiele gmin, które posadowione są na złożach i nie mogą się rozbudowywać. Przypomniał, że na złożach strategicznych będzie można stawiać budowle niezwiązane trwale z gruntem, m.in. instalacje fotowoltaiczne, a także np. tworzyć parki czy infrastrukturę służącą rekreacji.
Według senatorów KO ustawa pozbawia gminy wpływu na decyzje planistyczne na ich terenie, a właścicieli nieruchomości objętych zakazem trwałej zabudowy - prawa do odszkodowania.
Nowe przepisy mają zapewnić ochronę złóż kopalin w Polsce, usprawnić działalność organów nadzoru górniczego, a także wprowadzić definicję złoża strategicznego, które ze względu na swoje znaczenie dla gospodarki lub bezpieczeństwa kraju będzie podlegać szczególnej ochronie prawnej. Nowe przepisy pozwolą również na szersze niż obecnie prowadzenie podziemnego składowania dwutlenku węgla (CCS), także przez podmioty komercyjne. Mają także umożliwić podziemne magazynowanie wodoru.
Zgodnie z nowelą Prawa geologicznego, dane złoże będzie mogło być uznane za strategiczne w drodze decyzji administracyjnej. Złoża, które zostaną udokumentowane, po wejściu w życie nowych przepisów, będą mogły uzyskać status strategicznego po warunkiem spełniania kryteriów (znajdujących się w nowym prawie) oraz w drodze postępowania administracyjnego wszczętego z urzędu przez centralny organ administracji geologicznej. Dla złóż już udokumentowanych obowiązywać będzie dwuletni termin na dokonanie ich przeglądu, czy spełniają one kryteria złóż strategicznych.
Nowela określa też warunki koncesjonowania i wykorzystania surowców, w tym przesłanki do odmowy wydania koncesji. Nowe przepisy liberalizują przepisy dotyczące koncesjonowania działalności, jeśli chodzi o poszukiwanie i rozpoznawanie złóż niektórych kopalin. Dotyczy to m.in. węglowodorów, czyli ropy i gazu, oraz podziemnego, bezzbiornikowego magazynowania substancji i podziemnego składowania odpadów. Ustawa ma również: przeciwdziałać nielegalnej eksploatacji złóż; wprowadzić wsparcie dla przedsiębiorców chcących inwestować w CCS; usuwać wątpliwości interpretacyjne, jeśli chodzi o ochronę złóż kopalin w Polsce; łączyć państwową służbę geologiczną z państwową służbą hydrogeologiczną.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
