Pod koniec kwietnia przypadać będzie 70. rocznica ustanowienia rezerwatu przyrody Karczówka w Kielcach. Co ciekawe, choć obecnie zapisy ochronne nakazują zachowanie pozostałości po eksploatacji górniczej galeny, to w pierwotnym zarządzeniu tworzącym rezerwat nie ma o tym ani słowa.
Wystarczy się wczytać w zarządzenie Ministra Leśnictwa z 27 kwietnia 1953 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Karczówka. Napisano w nim, że w skład rezerwatu wchodzi 143 oddział lasu pododdziały a,b,c, o powierzchni 27,29 ha w leśnictwie Szczukowskie Górki w nadleśnictwie Kielce.
Jak czytamy w dokumencie, celem utworzenia rezerwatu było zachowanie fragmentu lasu sosnowego, tworzącego piękne krajobrazowo otoczenie budowli z XVI wieku oraz pomnika powstańców z 1863 roku.
Czym jest enigmatycznie wzmiankowana budowla na Karczówce? To kościół pod wezwaniem św. Karola Boromeusza oraz klasztor, w którym od 1957 r. mieszają księża pallotyni. W kościele tym przechowywana jest pokaźna rzeźba patronki górników św. Barbary, wykonana z bryły galeny wydobytej w tutejszej kopalni. Nie ma się co dziwić, że w czasach polskiego stalinizmu, gdy tworzono rezerwat, pominięto sakralną funkcję budowli na szczycie Karczówki.
Kilka lat temu aktem prawnym regulującym status rezerwatu jest zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach z 20 września 2017 r. w sprawie rezerwatu przyrody Karczówka. Zapisano w nim, że rezerwat przyrody Karczówka obejmuje obszar lasu o powierzchni 26,37 ha położony w Kielcach na gruntach Nadleśnictwa Kielce. Obecna powierzchnia rezerwatu różni się więc od pierwotnej.
Cele ochrony tego terenu zostały zredefiniowane poprzez rozporządzenie wojewody świętokrzyskiego nr 37/2005 z 9 czerwca 2005r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Karczówka. W tym akcie prawnym zapisano, że celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie ze względów krajobrazowych walorów estetycznych i rekreacyjnych krajobrazu wzgórza Karczówki. Nie ma tam już mowy o pomniku powstańców, czy budowli otoczonej lasem.
W dalszej części zarządzenia jest mowa o tym, że cele ochrony mają być realizowane poprzez „zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych pozostałości górnictwa galeny w charakterystycznym dla regionu typie górnictwa szparowego”.
Czym są owe szpary, czyli podłużne wgłębienia terenowe? Z wyglądu mogą przypominać pozostałości dawnej fosy czy też okopów żołnierskich. To wyrobiska po eksploatacji odkrywkowej prowadzonej w głąb ziemi na zboczach Karczówki. Najbardziej charakterystyczna szpara znajduje się przy szlaku turystycznym Karczówka - Chęciny. Tą samą trasą prowadzi jednocześnie ścieżka geologiczno-kruszcowo-górnicza, licząca 2,8 km długości 2,8 km, prowadząca m. in. przez dawne pola górnicze rezerwatu Karczówka. Ścieżka ta została otwarta we wrześniu 2012 r.
Karczówka (340 m n.p.m.) to częściowo zalesione wzgórze w Paśmie Kadzielniańskim wchodzącym w skład Gór Świętokrzyskich. Na jej wschodnich zboczach utworzony został ogród botaniczny w Kielcach. O górniczej przeszłości Karczówki przypominają nazwy ulic, położonych na południe od szczytu. Są tam takie ulice, jak Świętej Barbary, Ołowiana, Cynkowa, Pirytowa.
Poza Karczówką w Kielcach i okolicach znajduje się jeszcze kilka innych rezerwatów przyrody, obejmujących tereny pogórnicze. Można tu wymienić dawne kamieniołomy w Ślichowicach, Kadzielni czy też podkielecką Barczę.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
