Historia Jastrzębskiej Spółki Węglowej doskonale pokazuje przemiany, jakie zachodziły w polskim górnictwie. W tym roku JSW będzie świętować 30 lat swojej działalności. Do życia została powołana w 1993 r. wraz z sześcioma innymi spółkami węglowymi. Poza nią były to: Bytomska, Gliwicka, Nadwiślańska, Rudzka, Rybnicka Spółka Węglowa oraz Katowicki Holding Węglowy. Z tego grona pozostała tylko Jastrzębska.
JSW działa od 1 kwietnia 1993 r. To wtedy podpisano akt przekształcenia siedmiu przedsiębiorstw państwowych (kopalń) w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa. W skład spółki weszły Kopalnie Węgla Kamiennego: Borynia, Zofiówka, Jastrzębie, Moszczenica i Pniówek oraz Krupiński w Suszcu i Morcinek w Kaczycach. Pierwszym prezesem JSW był Maciej Czernicki. Szefował spółce od 1 kwietnia 1993 r. do 29 maja 1995 r. W sumie przez 30 lat spółka miała 23 prezesów. Obecnie jej sternikiem jest Tomasz Cudny, który w 2022 r. został wybrany na kolejną kadencję.
Pierwsze lata JSW to rozwój i przekształcenia Grupy Kapitałowej. Powstały m.in. Jastrzębska Spółka Ubezpieczeniowa (1995 r.), Jastrzębska Agencja Turystyczna (1997 r.), Przedsiębiorstwo Gospodarki Maszynami (1998), Centrum Informatyki ROW (1998). Pojawiła się także konieczność likwidacji kopalni Morcinek. JSW została upoważniona do tego przez ministra Skarbu Państwa.
Zmiany w górnictwie i spółce
Przekształcenia w rodzimym górnictwie na przełomie XX i XXI w. objęły także JSW. Z oferty Górniczego Pakietu Socjalnego w spółce skorzystało od początku jego obowiązywania 5135 osób, z czego 2374 były na urlopach górniczych, 25 korzystało z zasiłku socjalnego, a 2736 odeszło po wzięciu jednorazowej odprawy. W 2001 r. wszedł w życie nowy instrument osłonowy, pakiet aktywizujący, skierowany do pracowników powierzchni. Obejmował on bezpłatne szkolenie, doradztwo zawodowe, pomoc w znalezieniu pracy i odprawę aktywizującą.
Wydobycie JSW w dziesiątym roku funkcjonowania wyniosło 13 645 tys. t węgla. Dobowo kopalnie spółki wydobywały ponad 54 tys. t. Dzięki nowej ustawie górniczej spółka weszła w rok 2004 z czystym kontem, pozbywając się większości starych długów. Stało się to za sprawą umorzenia zobowiązań w wysokości 881 mln zł, w tym ok. 162 mln w stosunku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W 2005 r. JSW stała się posiadaczem 88 proc. udziałów w Koksowni Przyjaźń.
Odpowiedzialność załogi
Kolejną ważną datą w historii spółki jest 4 stycznia 2008 r. Wówczas w jej struktury włączono kopalnię Budryk. W chwili przyłączenia do JSW SA w kopalni Budryk trwał strajk rozpoczęty 17 grudnia 2007 r. Strajk zakończył się 31 stycznia, a więc po 46 dniach.
Jako już pełnoletnia, czyli w 18. roku swojej działalności, JSW zadebiutowała na Giełdzie Papierów Wartościowych. Było to 6 lipca 2011 r. Przygotowania do debiutu nie były łatwe. Poprzedziły je m.in. negocjacje ze związkami zawodowymi. Na otwarciu notowań akcje kosztowały 140,5 zł, czyli 3,31 proc. więcej niż cena sprzedaży w ofercie publicznej, którą ustalono na 136 zł. Ponadto w 2011 r. w skład JSW weszły Wałbrzyskie Zakłady Koksownicze Victoria.
W 2015 r. w JSW miało miejsce historyczne porozumienie. 16 września 2015 r. zarząd spółki oraz Reprezentatywne Organizacje Związkowe podpisały porozumienie, które dotyczyło ograniczenia części świadczeń na rzecz pracowników spółki, co miało istotny wpływ na poprawę płynności finansowej JSW w okresie najbliższych trzech lat. Porozumienie pozwoliło uniknąć spółce bankructwa.
Lata 2016-2017 przyniosły przekazanie wybranych kopalń do Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Jesienią 2016 r. trafiła tam część ruchu Jas-Mos, a w marcu 2017 r. kopalnia Krupiński.
Bolesne doświadczenia
W 2018 r. spółka świętowała swoje 25-lecie. Gala z tej okazji odbyła się 19 kwietnia w sali koncertowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. W roku jubileuszu JSW została silnie doświadczona. 5 maja 2018 r. w ruchu Zofiówka, 900 m pod ziemią, w pokładzie 409/3-4, doszło do silnego tąpnięcia. W jego wyniku zginęło pięciu górników, a dwóch zostało rannych. Ciało ostatniego z górników zostało odnalezione w 11. dobie akcji.
W 2019 r. JSW powiększyła swoją grupę kapitałową o Przedsiębiorstwo Budowy Szybów. Ruszyła także nowa kopalnia spółki Bzie-Dębina. Pierwsza ściana w kopalni została uruchomiona w marcu 2022 r. Obecnie jest ona częścią kopalni Borynia-Zofiówka-Bzie. Ostatnie lata przyniosły JSW rekordowe wyniki. Spółka w minionym roku została jednak kolejny raz boleśnie doświadczona.
20 kwietnia w KWK Pniówek doszło do wybuchów metanu. Dziewięciu pracowników uległo wypadkom śmiertelnym, siedmiu ciężkim, a 26 powodującym czasową niezdolność do pracy. Ponadto w zaizolowanej ścianie N-6 pozostało siedmiu pracowników uznanych za poszukiwanych.
W chwili, gdy prowadzona była akcja na Pniówku, w położonej w Jastrzębiu-Zdroju kopalni Zofiówka także doszło do katastrofy. 23 kwietnia w rejonie chodnika nadścianowego D-4a o godz. 3.39 wystąpił wstrząs o energii 4,0 x 106 J, który doprowadził do uszkodzenia wyrobiska. Jednocześnie doszło do gwałtownego wydzielenia się metanu. O godzinie 3.40 dyspozytor ruchu zakładu górniczego rozpoczął prowadzenie akcji ratowniczej, w ramach której poszukiwano 10 pracowników. Niestety żaden z nich nie przeżył. Działania zakończono 27 kwietnia o godz. 15.50. Jak wskazano, przyczyną wypadku zbiorowego było oddziaływanie skutków tąpnięcia na pracowników przebywających w wyrobisku.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
23 Prezesów, a przewodniczący zz solidarność ciągle ten sam, niezastąpiony 63 letni Sławomir. W państwie prawa ten człowiek to szara eminencja polskiego górnictwa.