W trakcie dyżuru pojawiło się wiele różnych pytań dotyczących ustalania prawa do świadczeń górniczych i ich wysokości

Przypomnijmy, ustawa tzw. zmieniająca, z 1 października 2021 r., o zmianie ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego oraz innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2071), umożliwia skorzystanie z prawa do urlopu górniczego i urlopu dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej, którzy są zatrudnieni w kopalniach i zakładach górniczych lub ich oznaczonych częściach. Chodzi o tych, którzy w okresie likwidacji podmiotu, rozpoczętej przed 1 stycznia 2019 r. lub w okresie od 1 grudnia 2021 do 31 grudnia 2023 r., nie posiadali uprawnień emerytalnych.

I tej właśnie problematyce poświęcona była kolejna konsultacja telefoniczna przygotowana przez redakcje „Górniczej” i portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie wraz ze specjalistami z chorzowskiego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

– W trakcie dyżuru pojawiło się wiele różnych pytań dotyczących ustalania prawa do świadczeń górniczych i ich wysokości, a także potwierdzenia uprawnień do świadczeń. Dlatego muszę wyraźnie podkreślić, że na podstawie uzyskanych informacji telefonicznych nie da się w sposób wiążący ustalić, czy dana osoba spełnia warunki do emerytury górniczej. W każdym przypadku sprawa wymaga przeprowadzenia pełnej analizy dokumentacji, która powinna być dołączona do wniosku o ustalenie prawa do emerytury górniczej. Uprawnienia w sprawie świadczeń emerytalnych rozpatrujemy wyłącznie na podstawie formalnie złożonego wniosku. Przy rozpatrzeniu wniosku ZUS zbada dokumenty potwierdzające charakter i okres zatrudnienia, dokona również niezbędnych obliczeń i w decyzji wskaże przepracowany okres pracy górniczej – podkreśla Barbara Muc, koordynator ds. komunikacji społecznej i edukacji w chorzowskim ZUS.

Pytania jednak padały, a konsultanci starali się jak zwykle na wszystkie wyczerpująco odpowiedzieć.

 Kwota bazowa
– Jaki miesiąc jest najkorzystniejszy do złożenia wniosku o emeryturę górniczą – luty, marzec czy lipiec? – brzmiało jedno z nich.

– W przypadku nabycia uprawnień do emerytury górniczej wysokość tej emerytury jest ustalana na tak zwanych starych zasadach, co oznacza, że do wyliczenia jej wysokości przyjmuje się m.in. okresy składkowe, okresy nieskładkowe oraz obowiązującą w dniu zgłoszenia wniosku kwotę bazową. Kwota bazowa to corocznie ustalane przeciętne wynagrodzenie, jakie obowiązuje od 1 marca każdego roku kalendarzowego, ogłoszone przez prezesa GUS. Emerytury przyznane od marca danego roku, są wyliczane od nowej kwoty bazowej – padła odpowiedź.

Czytelnik z Rudy Śląskiej chciał się dowiedzieć, „czy to prawda, że od stycznia będzie mógł doliczać staż do emerytury górniczej tylko raz w roku”?

– Obecnie obowiązujące przepisy umożliwiają ponowne ustalenie wysokości emerytury i renty na skutek doliczenia okresów składkowych nie częściej niż raz w roku. Jednak ograniczenie to nie ma zastosowania, jeśli w danym roku kalendarzowym ustało ubezpieczenie – brzmiała odpowiedź.

Sporo pytań dotyczyło samego składania wniosku o urlop górniczy oraz czasu oczekiwania na odpowiedź ze strony ZUS.

– Wniosek o ustalenie okresu brakującego do nabycia prawa do emerytury dla celów urlopu może złożyć wyłącznie Spółka Restrukturyzacji Kopalń. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w terminie do 60 dni powinien wydać zaświadczenie, w którym ustali brakujący okres do emerytury – potwierdzili konsultanci.

Ponownie pytano o warunki przechodzenia na górniczą emeryturę.

– A zatem, ile lat pracy pod ziemią należy udowodnić, aby uzyskać prawo do emerytury górniczej i czy to prawda, że wystarczy 15 lat takiej pracy? – dopytywał Bartłomiej z Siemianowic Śląskich.

– Aby skorzystać z uprawnień do emerytury górniczej w wieku 50 lat, należy spełnić łącznie dwa warunki, tj.: wykazać co najmniej 15 lat pracy górniczej i posiadać 25 lat pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej. Okres 15 lat dotyczy lat pracy górniczej liczonej pojedynczo, natomiast łączny okres 25 lat może uwzględniać w wyliczeniu okresy, które przy ustalaniu prawa do emerytury podlegają zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym. Do pracy równorzędnej zaliczamy: zatrudnienie na stanowiskach wymagających kwalifikacji inżyniera lub technika w zakresie górnictwa w urzędach górniczych, jeżeli zatrudnienie jest związane z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących prace górnicze, pod warunkiem, że uprzednio pracownik przepracował w tych podmiotach co najmniej 10 lat pod ziemią albo na stanowiskach dozoru lub kierownictwa ruchu, zatrudnienie przy innych pracach nie dłużej niż 5 lat, do których pracownik wykonujący pracę górniczą przeszedł w związku z likwidacją kopalni, zakładu górniczego lub innego podmiotu wykonującego pracę górniczą. Z okresów pracy górniczej i równorzędnej odlicza się wszystkie okresy niezdolności do pracy w związku z chorobą przypadające po dniu 14 listopada 1991 r., za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenia rehabilitacyjne oraz inne absencje, m.in. nieobecności nieusprawiedliwione, urlopy zdrowotne, krwiodawstwo itp. – wyjaśniono obszernie.

 Przeliczanie emerytury
– Czy będę mógł przeliczyć emeryturę po przeliczeniu nowych zarobków uzyskanych po przyznaniu emerytury? – zapytał Czytelnik z Bytomia.

– Zgodnie z przepisami ustawy zmieniającej, od 1 stycznia 2022 r. (ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych ustaw z 24 czerwca 2021 r., Dz.U. 1621) został uchylony art. 110 i 110a ustawy emerytalnej. Nie oznacza to jednak, że osoba, która po przyznaniu emerytury lub renty osiągnęła przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, pozbawiona została możliwości przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem tego przychodu. Jeśli osoba uprawniona do emerytury lub renty zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia od przeliczonej podstawy wymiaru, uwzględniającej przychód przypadający w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, wówczas przeliczymy to świadczenie na podstawie art. 111 ustawy emerytalnej. Oznacza to, że podstawę emerytury lub renty ustalimy z uwzględnieniem przychodu uzyskanego: w kolejnych 10 latach kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury lub renty, z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia o ponowne ustalenie wysokości emerytury lub renty obejmujących także przychód uzyskany po przyznaniu świadczenia pod warunkiem, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego. Podstawę wymiaru oraz wysokość świadczenia obliczymy przy zastosowaniu kwoty bazowej ostatnio przyjętej do obliczenia świadczenia – brzmiała odpowiedź.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.