Wzrost cen surowców energetycznych na światowych rynkach ma przełożenie na ceny dóbr

- Zaproponowane przez Rząd obniżki stawek akcyzowych są korzystne dla przeciętnego konsumenta i przedsiębiorcy – mówi w rozmowie z portalem netTG.pl Gospodarka i Ludzie dr JACEK MATAREWICZ, ekspert Business Centre Club ds. podatku VAT, akcyzy oraz prawa karnoskarbowego, adwokat i doradca podatkowym, partnerem w Kancelarii Ożóg Tomczykowski.

 Do konsultacji trafił rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej. Co on zakłada?
Czasowe obniżenie stawek akcyzowych na energię elektryczną i niektóre paliwa silnikowe, tj. olej napędowy, biokomponenty stanowiące samoistne paliwa, benzynę silnikową, gaz skroplony LPG oraz zwolnienie dla energii elektrycznej wykorzystywanej przez gospodarstwa domowe i czasowe wyłączenie z opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej sprzedaży paliw.

Obniżone stawki akcyzy mają obowiązywać od 20 grudnia 2021 r. do 31 maja 2022 r. Stanowi to część pakietu obniżek stawek VAT i akcyzy w ramach tzw. „tarczy antyinflacyjnej”, mającej przeciwdziałać lawinowo wzrastającej w ostatnich miesiącach inflacji.

Jak obniża stawek akcyzowych wpłynie na budżet ?
Nowelizacja będzie miała znaczny wpływ na budżet krajowy w 2022 r. i częściowo w 2021 r. Koszt dla budżetu wprowadzenia obniżek akcyzy to wpływy mniejsze o ok. 1,327 mld zł tj. akcyza wraz z podatkiem VAT.

Czy na takie rozwiązanie pozwala prawo unijne?
Projekt jest zgodny z prawem unijnym. Przepisy prawa unijnego nie pozwalają na wyzerowanie danin obciążających energię i paliwa, natomiast przewidują tzw. minima akcyzowe, czyli minimalne stawki akcyzy na poszczególne wyroby akcyzowe. Przepisy określające minimalne stawki zawiera m.in. Dyrektywa Rady 2003/96/WE w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej.

Stawki wskazane w ustawie nowelizującej wyrównują akcyzowe minima. Wcześniej Polska korzystała z wyższych niż minimalne stawek akcyzowych na wyroby energetyczne. Więcej wątpliwości, dotyczących zgodności z prawem UE, dotyczy zapowiadanej obniżki VAT na energię elektryczną.

Zgodnie z art. 97 dyrektywy 2006/112/WE stawka podstawowa nie może być niższa niż 15 proc.. Natomiast zgodnie z art. 98 dyrektywy 2006/112/WE państwa członkowskie mogą stosować jedną lub dwie stawki obniżone. W załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE wskazano towary i usługi, które mogą zostać objęte ulgową stawką VAT. Państwa członkowskie nie mają w tym zakresie pełnej swobody i nie mogą preferencyjnie z perspektywy stawki VAT traktować pewnych towarów, np. energii elektrycznej czy paliwa.

Czy zaproponowane przez rząd obniżki stawek akcyzowych są dla nas korzystne?
Generalnie, projekt wydaje się być korzystny dla przeciętnego konsumenta, czy przedsiębiorcy gdyż w założeniu czasowe obniżki akcyzy na przedmiotowe paliwa silnikowe mają doprowadzić do zahamowania wzrostu cen paliw na stacjach paliw, a zatem również pomóc w walce z inflacją.

Ceny paliw przekładają się również na koszty dostaw różnych dóbr, w tym żywności, dlatego czasowe zahamowanie wzrostów cen paliw może przełożyć się na niższe ceny nie tylko na stacjach benzynowych, ale również w sklepach spożywczych.

W uzasadnieniu nowelizacji rząd podkreśla się, że: „wzrost cen surowców energetycznych na rynkach światowych jest główną przyczyną wzrostu inflacji w Polsce i innych krajach unijnych”. Ma rację?
Trudno zgodzić się z tym stwierdzeniem. Bezsporne jest, że wzrost cen surowców energetycznych na światowych rynkach ma przełożenie na ceny dóbr. W końcu wzrost cen paliw powoduje wzrost kosztów produkcji, a w konsekwencji wzrost cen płaconych przez konsumenta. Sama inflacja to jednak pojęcie zdecydowanie szersze. Inflacja to wzrost cen, a co za tym idzie spadek siły nabywczej pieniądza. Rosnące ceny surowców energetycznych nie są jedyną przyczyną galopującej polskiej inflacji. Wzrost cen nie dotyka bowiem tylko sektora energetycznego.

Co zatem jest powodem tak dużej inflacji?
Należy zauważyć, że na inflację w Polsce wpłynęło także: zwiększenie podaży pieniądza przez jego emisję przez Narodowy Bank Polski; wzrost popytu (producenci nie są w stanie dostosować struktury produkcji do struktury popytu konsumentów). W tym kontekście wpływ wywarła również pandemia COVID-19. Mówi się nawet o odłożonym popycie z roku 2020, który zadziałał ze zdwojoną siłą w momencie pełnego otwarcia gospodarki w 2021 r.

Inną przyczyną jest niezrównoważony budżet, w tym przede wszystkim ukrywanie rzeczywistych wydatków państwa pokrywanych w coraz większej mierze poprzez fundusze celowe, których nie wlicza się do wydatków budżetu państwa. Zrównoważony budżet w Polsce w roku 2020 to fikcja, do czego odnosi się raport Najwyższej Izby Kontroli z 9 czerwca 2021 r. pt.: „Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2020 r.” oraz liczni ekonomiści.

A inne powody?
To wadliwa struktura gospodarki, zbyt niskie stopy procentowe i brak reakcji na pierwsze symptomy inflacji kilka miesięcy przed pierwszą podwyżką stóp procentowych.

Zatem tłumaczenie inflacji jedynie wzrostem cen surowców energetycznych na rynkach światowych jest niepełnym obrazem funkcjonowania polskiej gospodarki, a czasowe obniżenie akcyzy na wyroby energetyczne nie zwalczy dalszego jej wzrostu.
Jednak niespotykanym elementem nowelizacji jest wprowadzenie nakazu zamieszczania przy kasie rejestrującej w lokalu przedsiębiorstwa, w którym dokonywana jest sprzedaż paliw silnikowych, czytelnej informacji o obniżeniu podatku akcyzowego na paliwa silnikowe oraz o niepodleganiu tych paliw opodatkowaniu podatkiem od sprzedaży detalicznej.

Projekt takiej informacji ma zostać ogłoszony przez Radę Ministrów w drodze obwieszczenia. To przerzucanie na biznes prywatny kosztów rozpowszechniania propagandy i uprawiania polityki. Nie każdy przedsiębiorca ma chęci angażować się w promowanie tej czy innej opcji politycznej.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.