Debata „Rola CBAM w strategii energetyczno-gospodarczej Unii Europejskiej i Polski” odbyła się w Katowicach, 29 listopada, w ramach IV Konferencji Śląski Ład. Została zorganizowana przez Grupę Europejskich Konserwatystów i Reformatorów. Gospodarzem spotkania była posłanka do Parlamentu Europejskiego Izabela Kloc, która jest równocześnie sprawozdawcą projektu rozporządzenia dotyczącego CBAM w Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii PE.
Jak przekonywał na wstępie prof. Ryszard Legutko, współprzewodniczący Europejskich Konserwatystów i Reformatorów w Parlamencie Europejskim, dotychczasowa polityka klimatyczna UE przyniosła szereg negatywnych zjawisk, a jednym z nich jest tzw. ucieczka emisji.
Uzależnienie od importu
– Europejski rynek uzależnił się od importu produktów, które są tańsze, ponieważ wyprodukowano je bez klimatycznych danin. Teraz na własnej skórze odczuwamy tego skutki. Ogromne problemy przeżywa europejska branża motoryzacyjna, ponieważ brakuje importowanych z Azji półprzewodników – powiedział Legutko. – Unia Europejska próbuje przeciwdziałać negatywnym skutkom zjawiska ucieczki emisji. Jednym ze środków zaradczych ma być CBAM. Jedni wiążą z tym mechanizmem ogromne nadzieje, inni przestrzegają przed jego katastrofalnym wpływem na unijną i globalną gospodarkę. Prawda zapewne leży gdzieś pośrodku – dodał.
Negatywną opinię na temat proponowanego mechanizmu przedstawił czeski polityk i eurodeputowany Alexandr Vondra.
– Osobiście jestem przekonany, że CBAM w takiej formie, w jakiej został zaproponowany, ma potencjał do uczynienia więcej szkody niż pożytku. Niezbędna jest wstępna ocena oddziaływania tego rozwiązania – argumentował Czech.
Eurodeputowany prof. Zdzisław Krasnodębski przypomniał, że ostateczny kształt rozwiązania będzie zależał m.in. od Parlamentu Europejskiego, który jego zdaniem zaostrza jeszcze zapisy dotyczące kwestii klimatycznych.
– Już podniosły się krytyczne głosy w tej sprawie – podkreślił Krasnodębski. Jak dodał, chodzi tu o stanowiska Światowej Organizacji Handlu czy USA, które skrytykowały nowy mechanizm jako przejaw protekcjonizmu gospodarczego.
Szansę na wzmocnienie konkurencyjności widzi w nowym mechanizmie wiceminister aktywów państwowych Piotr Pyzik. Jak wyliczył, chodzi tutaj o producentów wyrobów stalowych oraz nawozów, a więc w przypadku spółek Skarbu Państwa o Grupę Węglokoks oraz Grupę Azoty.
– Ustalenia wysokości opłat tej daniny na poziomie opłat za emisję CO2, które obowiązują w UE, spowodowałyby zrównanie cen produktów wytworzonych w UE z produktami importowanymi. Producenci unijni, w tym nasi, nie traciliby swojej pozycji konkurencyjnej. Miałoby to także pozytywny wpływ na realizację działań z zakresu umów sprawiedliwej transformacji – mówił Pyzik.
Trzy wymiary
Wiceminister aktywów państwowych wyliczył, że CBAM znalazłby odbicie w trzech wymiarach.
– Pierwszy to kwestia konkurencyjności gospodarki UE, a co za tym idzie naszych przedsiębiorców. Następna kwestia – to relatywny wpływ na klimat. Natomiast trzecia rzecz – dla nas niezwykle istotna, bo nasza transformacja, zwłaszcza na Górnym Śląsku, będzie transformacją cywilizacyjną – to pozytywny wpływ na transformację w wymiarze społecznym – powiedział Pyzik.
Tomasz Heryszek, prezes Węglokoksu, wrócił do najnowszej historii i przypomniał, że jeszcze na początku tego stulecia kraje UE produkowały więcej stali niż Chiny. W ciągu 20 lat ta proporcja radykalnie się zmieniła, a obecnie Chiny produkują pięciokrotnie więcej stali niż Europa. Zwrócił również uwagę na to, że sam transport jednej tony stali wyprodukowanej np. w Chinach wiąże się z gigantycznym śladem węglowym.
– Dlatego patrzymy z wielką nadzieją w przyszłość, na ten mechanizm, który może spowodować, że odrodzi się w Europie przemysł maszynowy, stalowy, przetwórczy, generujący nie tylko potężne wpływy do budżetu, ale też miejsca pracy – powiedział Heryszek.
Poseł Adam Gawęda podkreślił, że instrumenty proponowane obecnie przez UE w ramach polityki klimatycznej powodują, że Polska, która jest krajem w znacznej mierze uzależnionym od surowców kopalnych, będzie musiała jeszcze bardziej przyspieszyć procesy transformacyjne.
Dominik Kolorz, przewodniczący śląsko-dąbrowskiej Solidarności przypomniał, że pomysł podatku węglowego narodził się m.in. w strukturach związkowych. Jak dodał, od tego czasu proponowane rozwiązania i realia znacząco się zmieniły.
– Biorąc pod uwagę obecny system i obecne uwarunkowania w Unii Europejskiej myślę, że ten podatek nie jest dobrym rozwiązaniem. Z dwóch powodów. Po pierwsze, jeżeli może być tak, że pula darmowych uprawnień ma być zlikwidowana, to skuteczność tego podatku będzie odwrotna od celu, ponieważ w końcowym efekcie spowoduje to sytuację tego typu, że wszystko docelowo będzie droższe. Po drugie śmiem wątpić, żeby te potężne gospodarki światowe, które tak naprawdę narzucają, m.in. Europie, swoje uzależnienie w ciągłości dostaw, zgodziły się na taki podatek – argumentował związkowiec.
– Myślę, że szansą dla polskiej gospodarki i gospodarki UE jest naprawdę głęboka reforma systemu ETS. Podobny system istnieje w Australii, jednak jest to system zachęt, który opiera się na tym, że jak przedsiębiorstwa w trakcie dekady emitują tyle samo emisji, to płacą wyższą cenę za emisję CO2; gdy ją redukują, to płacą mniej, a jak podwyższają emisję, to płacą jeszcze więcej. To może być droga do normalności klimatycznej – dodał Kolorz.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
