Kierowców wjeżdżających do Bytomia witał niegdyś napis „Bytom - miasto węgla i stali”. Od dwóch dekad niechlubną wizytówką miasta są już nie kopalnie, lecz dziesiątki zrujnowanych budynków oraz puste place pozostałe po wyburzeniach kamienic. Internetową dokumentację bytomskich pustostanów i ruin prowdzi od lat Piotr Studziński. Na prowadzonej przez niego stronie internetowej znajdziemy także niemało obiektów pogórniczych na terenie miasta.
- Jako typowy Ślązak mam w rodzinie osoby, które związały w przeszłości swoje życie zawodowe z kopalnią, w tym z pracą na dole. Nigdy tego nie zazdrościłem i ja osobiście nie chciałbym takiej pracy wykonywać - stwierdza Piotr Studziński.
Strona internetowa www.ruiny.bytom.pl powstała we wrześniu 2009 r. Swego czasu było o niej głośno, gdyż zwróciła ona uwagę na problem degradacji miasta. Bytom został bowiem pozostawiony samemu sobie po tym, jak zdecydowana większość spośród istniejących na jego terenie sześciu kopalń węgla kamiennego przestała fedrować.
- Mając już kilka tysięcy zdjęć, wybrałem takie, które nadają się na oryginalne widokówki pokazujące przedwojenne dziedzictwo Bytomia. Dzięki temu pokazałem coś pozytywnego i dla wielu osób zaskakującego. Na przestrzeni lat miałem okazję spotkać się z trzema osobami pełniącymi funkcję prezydenta miasta. Były to ciekawe rozmowy, które zostawię dla siebie. Do tego dochodzi mnóstwo spotkań z ludźmi mieszkającymi w rozlatujących się kamienicach. Ich opinie były bezcenne. Ktoś pytał o zdjęcia elewacji jednego z budynków, gdyż interesował go remont. Było tego trochę - wspomina Piotr Studziński.
Na stronce umieszczone są zdjęcia zrujnowanych kamienic, szkieletów zbędnych budowli, a także obiektów pogórniczych. W mieście nad rzeką Bytomką zachowało się bowiem niemało obiektów służących w przeszłości przemysłowi wydobywczemu. Część z nich przestała być już ruinami.
- Warto nadmienić, że udało się uratować dużą część zabudowań KWK Rozbark. Jako pierwszą uratowano cechownię zaadaptowaną na cele kulturalne. W 2019 r. rozpoczął się remont budynku nadszybia szybu Bończyk i sąsiadującej z nim dawnej kotłowni. Pomieszczenie nadszybia z elementami neogotyckimi zwraca uwagę swoją wielkością i dużymi ostrołukowymi, trójdzielnymi oknami dekorowanymi zieloną cegłą glazurowaną. Kosztem prawie 11,5 mln zł zostanie ono zaadaptowane na Centrum Sportów Wspinaczkowych i Siłowych. Przy okazji tej inwestycji wyremontowany zostanie także mur oporowy, który podobnie jak reszta zabudowań kopalni wpisana jest do rejestru zabytków. Tuż po rozpoczęciu remontu w lipcu 2019 r. zawalił się przeznaczony do rozbiórki wysoki komin kotłowni, demolując jej fragment - opisuje autor strony www.ruiny.bytom.pl
Amatorsko prowadzona strona internetowa przyniosła pewien pożytek. Materiały ze strony przydały się naukowcom pracującym nad programem Shrink Smart, który dotyczył problematyki kurczenia się miast. Polskimi przykładami były Bytom i Sosnowiec. Witryna była nawet wzmiankowana w publikacji Uniwersytetu Śląskiego na ten temat. Co najmniej kilka, jeśli nie kilkanaście osób wykorzystało materiały Piotra Studzińskiego w swoich pracach magisterskich z zakresu górnictwa, architektury czy ochrony środowiska. Zdarzyło się, że po tym, jak na stronce opublikowane zostało zdjęcie niezabezpieczonej ruiny, to już za kilka dni okna i wejścia były zamurowane.
- Jak widać ktoś z Urzędu Miejskiego czytał, widziałem to zresztą w statystykach odwiedzin strony. Dzięki materiałowi o osobie bezdomnej mieszkającej w opuszczonym budynku udało mi się uzyskać pomoc z opieki społecznej dla tego człowieka - dodaje Piotr Studziński.
Zdaniem bytomianina obecny obraz Bytomia jako miasta w sporej mierze zrujnowanego jest pochodną jego górniczej przeszłości. Konkretnie - eksploatacji prowadzonej bez podsadzki, na zawał.
- Szkody górnicze bezsprzecznie zdemolowały zabudowę miasta. To jest fakt i z tym dyskusji nie ma. Spowodowały one ciąg niekorzystnych zdarzeń. Przykładowo: za PRL występowała szkoda górnicza, budynek remontowano byle jak lub wyłączano z użytkowania. Do opuszczonego budynku wchodzili złomiarze i wynosili, co się da. Budynek niszczał coraz bardziej, w konsekwencji został wyburzony lub zawalił się. Notorycznie niszczeniu ulegały i ulegają nadal drogi oraz infrastruktura podziemna. Powstawały zalewiska, obniżał się poziom wód gruntowych. Do dziś jest problem z odwodnieniem ul. Piłsudskiego, gdzie pięknie wyremontowane kamienice, nieraz podniesione z totalnej ruiny, przy większych opadach są zalewane, a ulica przypomina Wenecję. Konsekwencje wydobycia węgla pod ogromnym obszarem miasta będą odczuwalne jeszcze przez długie lata, a doprowadzenie przedwojennych kamienic do dobrego stanu pochłonie gigantyczne pieniądze - konkluduje Piotr Studziński.
Bytom obok Łodzi i Wałbrzycha uznawany bywa za jedno z trzech miast najbardziej zdekapitalizowanych i zniszczonych w następstwie transformacji ustrojowej i gospodarczej. Skala zniszczenia Bytomia jest jednak o wiele większa. Towarzyszy jej wyludnianie się miasta. O ile w szczytowym momencie rozwoju w 1987 r. w Bytomiu mieszkało ponad 239 tys. osób, to pod koniec marca 2021 r. zameldowanych na stałe było w tym mieście 139 916 osób. To może obrazować, skąd w mieście tyle pustostanów.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
