Jeden z szybów kopalni Pomorzany prezentuje się w zupełnie nowej odsłonie. Wieżę szybową udało się nie tylko uratować, od niedawna jest także oświetlona.
Szyb Chrobry, którego częścią jest 54-metrowa wieża, od 1974 roku pełnił kluczową rolę w kopalni Pomorzany, służąc do wydobywania urobku. Przez 46 lat działalności zakładu na powierzchnię wyjechało nim ponad 90 milionów ton rudy.
Plan likwidacyjny kopalni Olkusz-Pomorzany, przyjęty w związku z zakończeniem wydobycia w 2020 roku z powodu wyczerpania złóż, zakładał, że całe szyby – podobnie jak pozostała infrastruktura związana z kopalnią – zostaną zlikwidowane. Dość szybko wyklarował się pomysł na zagospodarowanie wieży szybowej Dąbrówka. Władze gminy Klucze porozumiały się z władzami ZGH Bolesław, aby było możliwe przeniesienie wieży na Pustynię Błędowską. W ten sposób pojawiłaby się tam dodatkowa atrakcja. Powstaje projekt rozbiórki pozwalający zlikwidować wieżę i podzielić ją na segmenty, a potem odtworzyć na pustyni.
Nieco inaczej potoczyły się losy Chrobrego. Zdając sobie sprawę z symbolicznej wartości obiektu, władze spółki ZGH Bolesław proponowały samorządom różnych szczebli nieodpłatne przekazanie wieży szybowej Chrobry. Przesłano więc list do wojewody małopolskiego, marszałka województwa małopolskiego oraz władz samorządowych – Starostwa Powiatowego w Olkuszu i gminy Olkusz, w którym przedstawiono propozycję nieodpłatnego przekazania wieży szybowej Chrobry wraz z wydzielonym terenem oraz drogą dojazdową przy ulicy Wspólnej. Mimo tych starań i nacisków społecznych, żaden z samorządów propozycją nie był zainteresowany. Nie padł też żaden konkretny i możliwy do realizacji pomysł zagospodarowania tego obiektu.
W obliczu braku partnera górnicza spółka postanowiła samodzielnie sfinansować i zorganizować prace renowacyjne wieży. Dzięki tej decyzji będzie ona przez kolejne lata przypominała o historii wydobycia rud cynku i ołowiu, a także srebra, od którego pochodzi nazwa Srebrne Miasto.
Zrezygnowano z planów rozbiórki
Wielowiekowe tradycje górnictwa rud cynkowo-ołowiowych w rejonie olkuskim sięgają co najmniej XII wieku i były nieprzerwanie kontynuowane aż do czasów współczesnych przez kopalnie Bolesław, Olkusz i Olkusz-Pomorzany. Po wyczerpaniu złóż i zamknięciu tej ostatniej kopalni stały się już historią. Widocznym z daleka śladem tej działalności na powierzchni była właśnie wieża Chrobry.
– Oczekiwania lokalnej społeczności były jednoznaczne – wieża szybowa Chrobry powinna zostać, ponieważ jest symbolicznie ważna dla mieszkańców, spośród których wielu było przecież zawodowo związanych z górnictwem i naszą firmą. Chociaż nie ma żadnego uzasadnienia ze strony technicznej, aby zostawiać ten obiekt po zamknięciu kopalni, zrobiliśmy co w naszej mocy, aby mimo tego wieża pozostała. Byliśmy mocno zdeterminowani, aby znaleźć rozwiązanie. Zrezygnowaliśmy z planów jego rozbiórki, ponieważ uznaliśmy, że za pozostawieniem wieży przemawiają inne względy, nie mniej ważne, i to one ostatecznie wzięły górę. Cały ciężar organizacyjny i finansowy wzięliśmy na siebie, ponieważ czujemy, że lokalna społeczność i jej odczucia związane z przyszłością wieży szybowej są dla nas bezdyskusyjnie wielką wartością – mówił Bogusław Ochab, prezes ZGH Bolesław w Bukownie.
Władze spółki zdecydowały, że na powierzchni ziemi pozostanie sama wieża szybowa, która zostanie odpowiednio zabezpieczona, zakonserwowana i oświetlona. Koszty projektu i jego realizacji były pokryte wyłącznie ze środków spółki.
Można go zobaczyć w różnych odsłonach
Wieża szybowa jest częścią szybu, który nazwano Chrobry. Podobnie jak szyby Dąbrówka i Mieszko, był wykorzystywany do wydobywania na powierzchnię ziemi urobku z kopalni Pomorzany, która rozpoczęła działalność w 1974 r. i w ciągu 46 lat wyjechało z niej ponad 90 mln t rudy. Szyb Chrobry był szybem dwuprzedziałowym, wyposażonym w rurę o średnicy 7,5 metra. Chrobry wyposażony został w dwa wyciągi: klatkowy i skipowy (do transportu urobku). Urządzenie wyciągowe skipowe kopalni Pomorzany było jednym z najbardziej obciążonych urządzeń tego typu, pracujących w przemyśle wydobywczym. Wieża pomalowana jest na tradycyjny dla takich konstrukcji kolor niebieski.
Dzięki stanowisku spółki, historyczny obiekt nie tylko został przez nią ocalony, ale także gruntownie odnowiony oraz podświetlony.
Aby maksymalnie wyeksponować konstrukcję wieży, konieczne było wykonanie szeregu prac, których przeprowadzenie zajęło kilka miesięcy. Zlikwidowano całe nadszybie, czyli zabudowania między powierzchnią ziemi a wieżą. Ze względów estetycznych zdecydowano się także na demontaż niektórych elementów konstrukcyjnych. Kropką nad i jest iluminacja, dzięki której wieża jest widoczna z daleka każdego dnia po zmroku. Kolor oświetlenia jest zmieniany na specjalne okazje. Został opracowany nawet kalendarz iluminacji, dzięki któremu można z wyprzedzeniem zaplanować obserwację Chrobrego, aby zobaczyć go w różnych odsłonach.
– Już po pierwszych próbach iluminacji wieży docierały do nas informacje, że nasza decyzja była właściwa. Mieszkańcom bardzo podoba się zaproponowana przez nas forma zaznaczenia w przestrzeni historycznego dziedzictwa, jakim jest wielowiekowa tradycja górnictwa rud cynku, ołowiu i srebra w regionie. Wieża jest ważnym obiektem, który będzie przypominał kolejnym pokoleniom o olkuskim górnictwie – cieszy się Bogusław Ochab, prezes ZGH Bolesław w Bukownie.
Szyb jest oświetlony każdego dnia od zmroku do godziny 1.00 w nocy.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
