Powiększa się grono czworonożnych ratowników górniczych. Do Brutusa, Hebana i Kristi dołączyła niedawno Ebra – owczarek niemiecki oraz Redi – owczarek belgijski. Podobnie jak Brutus ćwiczą pod czujnym okiem Alana Szydy, górnika z kopalni Jastrzębie-Bzie (JSW).
– Wspaniałe psiaki. Nosy mają, że hej. Cały czas są w pogotowiu. Oczywiście nie dyżurują w stacji ratownictwa, ale w razie konieczności są w stanie w jak najszybszym czasie pojawić się na miejscu akcji – zapewnia Szyda.
Przypomnijmy, Brutus – owczarek niemiecki – ma już za sobą udział w akcji ratowniczej w ruchu Zofiówka kopalni Borynia-Zofiówka. Podobnie jego współplemieniec Heban, którym opiekuje się Szymon Wieczorek. W maju 2018 r. psy uczestniczyły w poszukiwaniach górników zaginionych w wyniku tragicznego tąpnięcia. Pięciu z nich poniosło śmierć. Heban wskazał wówczas kierunek poszukiwań.
Nie boją się ciemnych wyrobisk
– Były to okolice 50 m chodnika, który zamienił się w zawalone rumowisko. Heban nie chciał wejść w rejon. 20 m dalej znaleziono ostatniego górnika – wspomina Alan Szyda.
Od tamtego czasu psy biorą udział w comiesięcznych ćwiczeniach w warunkach dołowych. Odbywają się one w ruchu Zofiówka kopalni Borynia-Zofiówka.
– W najbliższym czasie planujemy odbywać ćwiczenia także w kopalni Jastrzębie-Bzie. Psy muszą mieć możliwość ćwiczenia w warunkach kopalnianych. Rury, siatki, porozwalane kotwy, lutnie, tego nie da się zaimprowizować na powierzchni. Redi i Brutus potrafią działać, nie boją się ciemnych wyrobisk. Ale nie wiemy jeszcze, czy dałyby sobie radę w trakcie skomplikowanej akcji ratowniczej. Na dole nacisk kładziemy na pokonywanie przeszkód. Wciąż obserwujemy i badamy reakcje zwierząt na różne bodźce zewnętrzne. Nie ma na ten temat żadnej dostępnej literatury fachowej, żadnych badań. Musimy zatem być cierpliwi. Na pewno stężenie gazów, temperatura i wilgoć nie pozostają bez wpływu na ich działanie. Pamiętajmy, że psa nie można wyposażyć w ratowniczy kombinezon i aparat ucieczkowy. Na ćwiczeniach psy radzą sobie różnie – raz lepiej, raz gorzej. Ale przyczyną zróżnicowanych zachowań równie dobrze może być samopoczucie psa, które akurat danego dnia jest gorsze. Dlatego tak ważny jest systematyczny trening – ocenia Alan Szyda.
Psy są szkolone również w kompleksie Reise w Górach Sowich. Fot. Krystian Krawczyk
Siedmioletnia Kristi, owczarek belgijski, będąca pod opieką Jarosława Dwornika, też nie ma problemów z podjęciem tropu w warunkach kopalni węgla kamiennego. Ćwiczyła w bytomskim Bobrku. Z bazy do strefy zagrożenia na poziomie 540 dotarła bez problemu. To właśnie tam, we wnęce, za pompami wysokiego ciśnienia, znajdowali się poszukiwani górnicy.
Górnicze psy ratownicze odbywają także ćwiczenia na powierzchni i pod ziemią w innych warunkach, m.in. w kompleksie Reise w Górach Sowich. Na terenie kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych Niemcy wydrążyli w okresie II wojny światowej liczne tunele i sztolnie. Psy świetnie się tam czują. Zdaniem Alana Szydy, lepiej niż w kopalni węgla kamiennego, mimo że w tamtejszych wyrobiskach wyraźnie czuć siarkę.
– Mamy sporo wezwań do biedaszybów pod Wałbrzychem. Chodzi o zaginionych. Był, kopał, widzieli go jeszcze godzinę temu, a teraz go nie ma. Zniknął, przepadł jak kamień w wodę. Iść po niego w głąb dzikiego wyrobiska? Ryzykować życie? – te pytania zadają sobie inni kopacze. Lepiej zawiadomić policję. A ta zawiadamia nas. W warunkach biedaszybów psy radzą sobie bardzo dobrze. Najczęściej akcja kończy się wykluczeniem danego terenu z poszukiwań. To sygnał dla ekip poszukiwawczych, że należy kontynuować je w innych miejscach – opowiada opiekun psów.
Akcje na powierzchni
Owczarki niemieckie Brutus i Heban są szkolone do poszukiwania zwłok ludzkich. Redi szuka osób żywych, tzw. górnym wiatrem.
Ostatnio w Rybniku poszukiwano zaginionego Sławomira K. Policja wyznaczyła teren działania. Odnaleziono jedynie jego but i portfel z dowodem osobistym. Wszelki ślad po mężczyźnie zaginął. Na miejscu pojawiła się m.in. Ebra. Pracowała kilka godzin, ale bezskutecznie. Można za to z bardzo wysoką dozą prawdopodobieństwa przypuszczać, że zaginiony, żywy lub martwy, nie przebywa w przeszukanym przez psy rejonie.
Zupełnie inaczej potoczyła się głośna akcja w Grodzisku Mazowieckim. W poszukiwaniach pięcioletniego Dawida Ż. brały udział Brutus i Ebra.
– Zwierzęta znalazły zwłoki chłopca. Były ukryte w zaroślach, nieopodal stawu przy autostradzie A2. Jak się później okazało, dziecko zginęło z rąk własnego ojca, który następnie popełnił samobójstwo. Po takich akcjach na powierzchni znów wracamy na dół kopalni i trenujemy do znudzenia. Czasem zastanawiam się, które pokolenie tych psów będzie najlepiej radzić sobie w warunkach podziemnych. Drugie, a może trzecie? – mówi Alan Szyda.
Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza Jastrzębie – Ratownictwo Podziemne działa od kilku lat. Najczęściej z jej usług korzysta policja.
– Nie wystawiamy żadnych rachunków. Pomagamy, gdy zachodzi taka potrzeba. Wciąż też staramy się odpowiedzieć na pytanie, czy pies może zostać członkiem górniczego zastępu ratowniczego. Polskie ratownictwo górnicze nie przewiduje udziału psów w akcjach ratowniczych. Sposób ich wykorzystania na dole nie został określony w żadnym obowiązującym prawie. Dlatego ratownicy górniczy i przewodnicy psów sami wypracowują kanony postępowania z czworonogami – zwraca uwagę Alan Szyda.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
