W dobie dzisiejszej pandemii i w każdej innej sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, bardzo istotne jest być na bieżąco z najnowszymi informacjami, wytycznymi, obostrzeniami. Te ważne informacje pozwalają nam się dobrze zabezpieczyć, przygotować i podjąć odpowiednie działania.
Nie możemy jednak dopuścić, żeby stały się ważniejsze od nas samych i rujnowały naszą kondycję psychiczną i fizyczną, wpływały na nasz nastrój i wzbudzały coraz większy strach. Bieżący kontakt z informacjami nie oznacza stałego śledzenia doniesień i statystyk przez całą dobę, ale sprawdzenie, co się dzieje w zaplanowanym czasie, np. dwa razy dziennie, rano i po południu. A co najistotniejsze w tej sytuacji, to czerpanie informacji z zaufanych źródeł.
Fake news to specyficzna forma przekazu, która ma swój cel.
Postęp technologiczny przynosi nam wiele korzyści i daje wiele możliwości. Musimy sobie jednak zdawać sprawę, że w tak trudnych sytuacjach kryzysowych, które obejmują cały świat, pojawia się setki tysięcy artykułów w ciągu jednej doby. W związku z tym, ciężko jest odróżnić tzw. fake news od prawdziwej, istotnej wiadomości. Bywa, że bezkrytycznie podchodzimy do ich treści, przekazujemy je sobie nawzajem nieświadomi zagrożeń. W natłoku informacji i napływających ciągle nowych bodźców nie jesteśmy w stanie ich wszystkich przefiltrować i poddać krytycznej analizie – to tzw. stres informacyjny. Ceną jest nasz spokój, a racjonalne myśli zdominowane przez pojawiające się emocje schodzą na drugi plan.
Komunikaty silnie nacechowane emocjonalnie najskuteczniej nas przyciągają. Zwłaszcza te wiadomości o negatywnym zabarwieniu prowokują w nas myśl, że nawet jeśli to nie jest prawda, to lepiej uważać. Fake news to celowa, specyficzna forma przekazu. Kiedy mamy stały kontakt z tego typu wiadomościami, żyjemy w ciągłej gotowości, żeby zapobiec temu, co ewentualnie mogłoby się wydarzyć, a to z kolei znacznie uszczupla nasze energetyczne rezerwy. Staramy się zapobiec czemuś, co może wcale nie mieć miejsca.
Musimy sobie uświadomić, że spiskowym narracjom i nieprawdziwym wiadomościom najlepiej służy środowisko, w którym występuje strach, lęk, niepewność i panika.
Fałszywe treści i ich konsekwencje
Są osoby i organizacje, które mają wytyczony swój własny cel, dla którego podsycają te emocje i zachowania. Wykorzystują również uczciwych ludzi do swoich niecnych zamiarów i w świetle pandemii dokonują kradzieży danych, okradają starszych ludzi podając się za policjanta i prosząc o przelanie swoich środków pieniężnych w celu ich zabezpieczenia lub podszywają się pod inne służby.
Duże zamieszanie i niepokoje wzbudzają coraz to nowe fake newsy typu „noszenie maseczek jest groźne dla zdrowia” i inne tego typu, które są ważne dla naszego zdrowia, zwłaszcza jeśli poparte są jeszcze nierzetelnie zacytowaną wypowiedzią lub wyrwanymi zdaniami z kontekstu jakiegoś autorytetu w danym temacie. Stoją również w konflikcie z rządowymi zaleceniami, powodując nasz wewnętrzny dysonans. Dotyka to sfery medycznej w kontekście doniesień w sprawie wynalezienia szczepionki lub leku, kolejnych fal zagrożenia koronawirusem czy liczby wykonywanych testów w różnych państwach, ale również wszystkich innych sfer powiązanych z pandemią, dotyczących np. pracodawców, zamknięcia granic czy zapasów żywności.
Jak się bronić? Sprawdzaj i weryfikuj!
Musimy się przed tym szkodliwym procederem chronić i zawsze zwracać uwagę, skąd pochodzi dana informacja i czy artykuł, który czytamy, ma wyraźnie zaznaczone źródło. Istnieją wiadomości wysyłane ze stron, które przypominają znane serwisy, a nimi nie są. Zatem sprawdźmy adres, co uchroni nas nie tylko przed fałszywą wiadomością, która zainfekuje nasze myśli, ale także ochroni nasze urządzenia przed zainfekowaniem złośliwym oprogramowaniem. Zweryfikujmy treść i sprawdźmy, czy inne znane serwisy i źródła również taką informację podają. To, że wiele osób zapoznało się z tą informacją w mediach społecznościowych, nie oznacza, że jest ona wiarygodna.
Niepotwierdzone naukowo informacje dotyczące koronawirusa powinny zostać przez nas zignorowane. W szczególności nie powinniśmy dzielić się postami, wpisami czy filmami, jeżeli – podobnie jak w przypadku artykułów – nie mają one wskazanego rzetelnego źródła, a jest możliwość, że potrafią wyrządzić ogromne szkody odbiorcom. Zdjęcia czasem dotyczą zupełnie innych wydarzeń, są wycięte z całości lub poddane przeróbce, miejmy tego świadomość. To samo dotyczy nagrań wideo. Czasem stare wiadomości, tylko lekko zmodyfikowane, ponownie wracają do sieci i nadaje się im drugie życie.
Zweryfikujmy źródło informacji i nie dajmy się zwieść teoriom spiskowym, nieujawnionym jeszcze badaniom itp. Sprawdźmy stopkę redakcyjną, czy istnieje autor, redaktor naczelny, właściciel portalu. Jeśli wiadomość jest anonimowa lub nie jest podane jej źródło, bądźmy krytyczni. Strach przed koronawirusem bije rekordy wejść na strony internetowe, dlatego też należy unikać artykułów, które swoim tytułem wprowadzają w błąd odbiorcę i podchodzić do każdej wiadomości z odpowiednim dystansem.
Pomyśl, zanim przekażesz – zwróć uwagę na szokujące nagłówki, które są tak skonstruowane, żeby zdobyć popularność w sieci. Nie przekazuj ich dalej, jeśli nie masz pewności, co zawierają. Tu również pojawia się działalność botów, które przekazują bardzo duże ilości kontrowersyjnych treści. Bądźmy ostrożni i nie poddawajmy się bezwiednie natłokowi informacyjnemu.
Specjalne strony poświęcone koronawirusowi
Główny Inspektorat Sanitarny oraz Serwis Rzeczypospolitej Polskiej utworzyły specjalne strony poświęcone koronawirusowi. Znajdziemy tam aktualne i rzetelne informacje na temat wirusa SARS-CoV-2, choroby COVID-19 oraz wszelkie komunikaty rządowe. Odwiedzając te serwisy, będziemy na bieżąco zarówno z przebiegiem pandemii, jak i z działaniami, które podejmują aktualne władze, aby jej przeciwdziałać.
Anna Bentkowska
psycholog z Departamentu Wsparcia HR Polskiej Grupy Górniczej
Na Wasze pytania specjaliści czekają pod e-mailem: psycholog@nettg.pl
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
