Od zarania dziejów sięgaliśmy po surowce, korzystaliśmy z tego co występuje wokół nas. Świat bez węgla, miedzi, ołowiu, glinu, srebra, ale też piasku, ropy, gazu – nie mógłby istnieć w obecnym kształcie. Obecnie w Polsce działają 7543 zakłady górnicze: podziemne, odkrywkowe, otworowe. To dzięki nim mamy prąd w gniazdkach, ogrzewane, wygodne domy, nowoczesny sprzęt, w tym komputery, smartfony i samochody.
Już 2,5 mln lat temu człowiek po raz pierwszy użył kamienia, polując na zwierzęta czy chcąc zapewnić sobie bezpieczeństwo. Z czasem wykorzystanie minerałów rosło. Rozwój cywilizacyjny, w tym kultura, nie miałby miejsca bez wykorzystania surowców. Do geologii wiele odniesień znajdujemy już w Biblii. Słowo „kamień” pada tam wiele razy, także w kontekście kamieni szlachetnych czy półszlachetnych, a to jest wiedza nawet z XII wieku p.n.e. Już wtedy minerały były wykorzystywane w ozdobach. Z bloków skalnych wybudowano 2500 lat p.n.e. piramidę Cheopsa, posągi Moai na Wyspie Wielkanocnej i kamienny krąg w Stonehenge w Wielkiej Brytanii. Od geologii nie uciekniemy. Nie jesteśmy pierwszą i nie ostatnią generacją, która z surowców korzysta.
Rzadko za to mamy świadomość, z jakich surowców korzystamy każdego dnia. A tymczasem obiad jemy na talerzu z ceramiki, do wykonania której są potrzebne kaolinity. Szklanka i szklany blat stołu to piaski kwarcowe, lodówka - metale. To wszystko surowce. Podobnie jest w medycynie (np. leki), czy w rolnictwie (nawozy, środki ochrony roślin). Nawet w karmie dla psów 40 proc. składu stanowią surowce mineralne.
Ze smartfonów każdego dnia korzysta 2,5 mld ludzi. W ich obudowie znajdziemy aluminium i szkło, które powstały przy użyciu glinu i piasku szklarskiego. Procesory, półprzewodniki, płytki obwodów to m.in. miedź. W baterii znajdziemy kobalt. Cynę wykorzystano do lutowania, a złoto i srebro jest w przewodnikach, przełącznikach i stykach, tantal w kondensatorach elektrolitycznych.
Także węgiel ma wiele zastosowań. Służy nie tylko do produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Jest wykorzystywany przy produkcji gazu opałowego, paliw silnikowych, tworzyw sztucznych, elektroniki, nawozów, kosmetyków, a także w farmacji, metalurgii. Wkroczył nawet na salony w postaci pięknej biżuterii. O ile Unia Europejska konsekwentnie prowadzi politykę dekarbonizacji, to na świecie wydobycie węgla rośnie.
Przeciętny Polak rocznie zużywa prawie 8 t kruszywa! Czyli przez 75 lat życia "górkę" o wadze 600 t! Pod koniec 2018 r. w polskim górnictwie wszystkich branż było zatrudnionych 125 tys. górników. Aż 91 tys. z nich pracowało w zakładach podziemnych. Z tego 75 tys. w czynnych zakładach wydobywających węgiel kamienny i 12 tys. w wydobywających rudy miedzi. Ponad 29 tys. to pracownicy odkrywek, z czego 6,5 tys. w zakładach produkujących węgiel brunatny. 3400 pracowników mają zakłady otworowe, z czego 2,5 tys. wydobywające ropę i gaz. Górnictwo otworowe to oprócz 9 zakładów zajmujących się eksploatacją ropy naftowej i gazu: 2 produkujące sól, 2 – siarkę, 75 – wody lecznicze i termalne oraz solanki, 3 – metan z pokładów węgla.
Surowce wydobywane są spod ziemi, dna morskiego, a wkrótce prawdopodobnie także będziemy mieć do czynienia z górnictwem kosmicznym. Zawód górnika będzie funkcjonował przez następne wieki. Tyle, że zamiast, jak przed wiekami, kuć skały ręcznie, ma i będzie miał do dyspozycji coraz nowocześniejszą technologię.
Eksploatacja to nie tylko niszczenie środowiska. Mamy w kraju dziesiątki miejsc po eksploatacji, które po rewitalizacji znakomicie służą społeczeństwu. Przykład to Wieliczka. Ta kopalnia była obiektem turystycznym już w XVI w., o czym pewnie niewiele osób wie. Z kolei Bochnia jest sanatorium, w którym leczy się dzieci. Zabytkowa Kopalnia Złota w Złotym Stoku zarządzana przez prywatną spółkę to największy pracodawca w mieście. W sezonie zatrudnionych jest tam 110 osób, które obsługują rocznie 200 tys. turystów. W Zabrzu jest odwiedzana przez tłumy turystów kopalnia Guido, w Tarnowskich Górach - Sztolnia Czarnego Pstrąga. W pokopalnianych obiektach powstają centra handlowe, centra rozrywki, kultury, muzea.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
