Od kilkunastu lat, pomimo spadku polskiego eksportu węgla, obserwujemy znaczącą międzynarodową ekspansję firm górniczego zaplecza. Czy polska technika górnicza i górnicza nauka będą dziedzinami, które przeżyją górnictwo węglowe?
Eksport polskich maszyn i urządzeń górniczych jest kierowany nie tylko do Europy, ale i części Azji, a spółki zaplecza górniczego systematycznie umacniają swój potencjał na tych rynkach. To pozwoliło im na harmonijny rozwój i zbudowanie wartości, a wykorzystanie zaplecza technologicznego dało impuls do poszerzenia oferty produktowej. Natomiast jeśli mówimy o eksporcie polskich spółek surowcowych, to z pewnością rynek europejski bardzo mocno się dla nich kurczył. To przesłanka do tego, by potencjał polskiego górnictwa bardziej dopasować do potrzeb energetyki zawodowej i rodzimego rynku. Z drugiej strony rynek niemiecki co roku zwiększa import węgla, w związku z tym wydaje się, że polskie spółki - i mam tu na uwadze Węglokoks - powinny tę lukę lepiej wypełniać, szukając odbiorców za naszą zachodnią granicą. Rodzime górnictwo nie wybiera się jeszcze na emeryturę. Jastrzębska Spółka Węglowa, która produkuje węgiel koksujący wpisany na listę surowców krytycznych UE, umacnia swoją pozycję. Niedługo nastąpi otwarcie nowej kopalni Bzie-Dębina, a ostatnie raporty giełdowe, opublikowane przez JSW wskazują, że do eksploatacji oddano pięć kolejnych ścian. To potwierdza, że JSW zrealizuje plany wydobycia na ten rok.
Okres dekoniunktury był niezwykle trudny dla przemysłu okołogórniczego. 180-dniowe terminy płatności i niechęć banków do kredytowania zachwiały płynnością wielu przedsiębiorstw. Czy dzisiaj, na progu spowolnienia, należy myśleć o mechanizmach wspierających tę gałąź przemysłu?
Wydłużone terminy płatności wprowadzono w okresie transformacji i głębokiej restrukturyzacji spółek wydobywczych, m.in. dzięki temu instrumentowi górnictwo przeszło przez trudny okres naprawczy. W związku z tym drastyczne czy nagłe skracanie terminów płatności jest niemożliwe. Zauważmy, że wiele zakładów górniczych szuka dobrych firm okołogórniczych, które potrafiłyby nadrobić zaległości inwestycyjne powstałe w latach 2012-2015. Tych zaniechań nie da się zniwelować w ciągu roku czy dwóch. Na pewno wydłużone terminy płatności są zjawiskiem niekorzystnym dla zaplecza górniczego, ale skracając je musimy mieć na uwadze wyższą wydajność firm świadczących usługi. W moim przekonaniu powiązanie tych dwóch elementów wpłynie na to, że firmy lepiej wywiązujące się z kontraktów będą mogły liczyć na skracanie terminów płatności. Myślę, że to racjonalny instrument buforujący obie strony: zamawiającego i zleceniobiorcę.
Czy firmy zaplecza powinny rozwijać kompetencje w innych branżach przemysłu?
Dobrym obszarem, w którym spółki zaplecza znajdują swoje miejsce, są nowe technologie, pozwalające na produkcję ekologicznych paliw XXI wieku. Doskonałym przykładem takiej działalności jest Główny Instytut Górnictwa. Na terenie Śląska funkcjonują instytuty naukowo-badawcze i wyższe uczelnie, z potencjału których należy mądrze korzystać, by budować wartość w oparciu o produkty poszukiwane na rynku w perspektywie najbliższej dekady. Mam na myśli produkcję wodoru, przetwórstwo węgla na ekologiczne paliwa, produkcję gazu syntezowego czy poszukiwanych produktów chemicznych. W związku z takimi wyzwaniami wokół największych spółek górniczych tworzymy jednostki innowacyjne, które w moim przekonaniu będą doskonałym elementem transformacji spółek wydobywczych, spółek okołogórniczych i całego sektora energetycznego. To niewątpliwie wyzwanie, które będzie budowało nową wartość śląskiego przemysłu.
W dobie niedoboru kadr spółki węglowe i firmy zaplecza rywalizują o pracowników. Czy jest recepta na rozwiązanie tego problemu?
Najlepszym rozwiązaniem jest podnoszenie wydajności i efektywności oraz budowanie siły przedsiębiorstwa poprzez wdrażanie rozwiązań organizacyjnych i technicznych. Pozwala to na podzielenie się wygenerowanym zyskiem z załogą, powoduje, że pracownicy czują się bezpiecznie i nie szukają rozwiązań ryzykownych. Bo zmiana miejsca pracy zawsze będzie elementem ryzykownym. Nigdy do końca nie wiemy, czy nowy pracodawca będzie stabilny w dłuższej perspektywie.
Międzynarodowym Targom Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego towarzyszą w tym roku targi Ekospalanie i Ekotechnologie. Polski przemysł powinien przyzwyczaić się do takiego mariażu?
Obserwujemy proces ekspansji nowoczesnych technologii skierowany na czyste wykorzystywanie paliw stałych. Funkcjonujące programy chroniące środowisko pozwalają na coraz powszechniejsze stosowanie kotłów piątej generacji dla wypełnienia norm jakościowych powietrza. Tak naprawdę już niedługo nie będzie nieefektywnego, szkodzącego środowisku spalania węgla w klasycznych piecach. To będzie zjawisko dynamicznie wychodzące z naszej przestrzeni. Myślę, że to kwestia najbliższych 4-5 lat. Ten czas musimy wykorzystać na to, by proces transformacji i wykorzystania paliw stałych uwzględniał tzw. energetykę rozproszoną i ciepłownictwo, bo w tym obszarze jest bardzo dużo do zrobienia.
Polski węgiel przestanie się kojarzyć z brudnym paliwem?
Zawsze będzie czarny, bo taką ma naturę, ale przestanie się kojarzyć z brudem. Nasze zaplecze technologiczne mocno pracuje nad wdrożeniem rozwiązań pozwalających na czyste spalanie. Nie tylko w piecach przydomowych, ale też systemowo w ciepłownictwie. Węgiel spalany w taki sposób nie jest szkodliwy ani dla najbliższego środowiska, ani dla klimatu.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
