Szybki i sprawny - w nowoczesnej kopalni

- Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom zakładów górniczych w grupie JSW, z naszej inicjatywy, jako JSW Innowacje, powstał projekt związany ze zwiększeniem prędkości podziemnych kolejek podwieszanych - mówi w rozmowie z Trybuną Górniczą JACEK SROKOWSKI, wiceprezes JSW Innowacje. 

JSW Innowacje chce się angażować w projekt związany z usprawnieniem transportu podziemnymi kolejkami podwieszanymi. Dlaczego?
Wszelkie zakłócenia funkcjonowania transportu podziemnego mają bezpośredni wpływ na całą logistykę produkcji kopalni. Doświadczenia Grupy Kapitałowej Jastrzębskiej Spółki Węglowej pokazują, że inwestycje w usprawnianie transportu przyczyniają się do wymiernego obniżenia kosztów funkcjonowania zakładu górniczego, a więc tym samym do poprawienia wyników ekonomicznych. Sięganie po coraz głębsze i bardziej oddalone i peryferyjne złoża, powoduje wydłużenie czasu dojścia brygad do stanowisk pracy oraz dostarczenia wszystkich niezbędnych materiałów wykorzystanych w procesie produkcyjnym. W tej sytuacji konieczne staje się dążenie do skrócenia czasu transportu do minimum przez wzrost szybkości i sprawności funkcjonowania transportu, co staje się jednym z filarów dobrze funkcjonującego zakładu górniczego.

Jak powstała koncepcja projektu?
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom zakładów górniczych w grupie JSW, z naszej inicjatywy, jako JSW Innowacje, powstał projekt związany ze zwiększeniem prędkości podziemnych kolejek podwieszanych. Patronat nad nim objął prezes Wyższego Urzędu Górniczego, który rozumie istotę i powagę tematyki. Projekt wpisuje się w przyjętą przez Jastrzębską Spółkę Węglową „Strategię rozwoju GK JSW w obszarze innowacji”. Celem jej jest ukierunkowanie działalności w zakresie B+R+I oraz wskazanie działań niezbędnych dla poprawy efektywności, jakości i bezpieczeństwa w jej zakładach.

Wiadomo, że ruch kolejek podwieszanych regulują stosowne przepisy. Czy rozwiązania proponowane w projekcie nie będą z nimi kolidować?
Projekt wymaga nie tylko dużego zaangażowania technologicznego, ale również pewnych zmian w obowiązujących przepisach. Pierwsze przepisy określające zasady ruchu podziemnych kolejek podwieszanych z napędem własnym zostały wydane na podstawie Zarządzenia nr 38 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 10 października 1973 r. Było ono kilkukrotnie nowelizowane i jego aktualny stan prezentuje Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 23 listopada 2016 r. „W sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych”. W dokumencie tym m.in. określono, że szybkość jazdy kolejki przy przewozie ludzi nie powinna przekraczać 2 m/s. Przepisy regulują ponadto skrajnie ruchowe (minimalne odległości pomiędzy kolejką a obudową wyrobiska czy zabudowaną infrastrukturą dołową) oraz inne uwarunkowania pracy kolejek (np. maksymalną siłę wypadkową pochodzącą od kolejki wraz z ładunkiem, jaką można obciążyć pojedyncze odrzwia obudowy). Na przestrzeni lat w górnictwie nastąpił znaczny postęp technologiczny. Stosowane są nowoczesne materiały i technologie, jednak przepisy określające ruch podziemnych kolejek podwieszanych nie uległy znaczącym modyfikacją od wielu lat.

Dlaczego akurat zwiększenie prędkości?
Średnia długość pojedynczej trasy kolejki podwieszanej w kopalniach GK JSW wynosi około 1700 m. Można sobie zatem w bardzo łatwy sposób wyobrazić korzyści, jakie niesie za sobą każde zwiększenie prędkości chociażby tylko związane z transportowaniem materiałów. Przy sprzyjających warunkach można będzie uzyskać znaczący wzrost częstotliwości ruchu kolejki podczas zmiany roboczej. Równolegle, zyskujemy również na obniżeniu nakładów robocizny i całego szeroko rozumianego zabezpieczenia logistycznego przy transporcie dołowym.

Jak będą wyglądać kolejne etapy realizacji projektu?
Pierwszym etapem podjętych działań będzie przeprowadzenie audytu w kopalniach GK JSW. Celem będzie analiza stosowanych rozwiązań tras podwieszanych, ich długości i nachylenia. Należy określić również typy stosowanych obudów, do których owe trasy są mocowane. Istotny przy tym jest fakt, że w ostatnich latach w JSW prowadzone są działania zmierzające do typizacji obudów wyrobisk chodnikowych oraz do wprowadzenia jednolitych systemów szyn kolejek podwieszanych. W kopalniach spółki jest obecnie około 300 km tras, po których poruszają się podziemne kolejki podwieszane, służące zarówno do transportu pracowników, jak i materiałów. Kolejnym krokiem będzie zaangażowanie do projektu środowisk naukowych w celu przeprowadzenia badań wpływu oddziaływania na obudowę wyrobisk oraz na zawiesia tras sił pochodzących od poruszających się z większą prędkością kolejek. Szczególnie istotne będzie przeprowadzenie analiz w warunkach skrajnie niebezpiecznych, np. podczas hamowania awaryjnego, gdzie przeciążenia będą największe. W projekcie występują również inne aspekty, które w sumie będą powodowały konieczność opracowania również nowych wytycznych co do minimalnych odległości elementów kolejki od pozostałych urządzeń umieszczonych w świetle przekroju wyrobiska korytarzowego. Niezbędna będzie również współpraca z producentami kolejek w celu określenia możliwości technicznych jazdy z większą prędkością. Należy zweryfikować wydajności zespołów napędowych oraz odpowiednio zmodyfikować układy zabezpieczające przed przekroczeniem dopuszczalnych prędkości.

Czy zwiększenie prędkości nie będzie niosło za sobą dodatkowego ryzyka?
Jest wysoce prawdopodobne, że nie wszystkie istniejące trasy będą spełniały nowe wymogi. Możliwe, że konieczne będzie wydawanie indywidualnych certyfikatów konkretnym trasom dla ruchu ze większymi prędkościami, które gwarantować będą pełne bezpieczeństwo ich użytkowania. W projekcie wykorzystane będą nowoczesne metody symulacyjne, które pozwalają określić parametry pracy przy zastosowaniu podwyższonych prędkości kolejki. Bardzo ważnym elementem będzie również konieczność niezawodnej sygnalizacji nadjeżdżającej kolejki dla pracowników mogących niespodziewanie pojawić się na trasie. W zakładach JSW funkcjonuje już system mobilnego oświetlenia kolejek podwieszanych, jednak dostosowany on jest do obecnych prędkości. Podstawa to bezpieczeństwo, więc bardzo ważne będzie zweryfikowanie, czy obecne metody ostrzegania się nawzajem operatora kolejki i mogących się pojawić na trasie pracowników są wystarczające. Wszystko okaże się po przeprowadzeniu wspomnianych wcześniej badań. Jedno jest pewne, priorytetem jest bezpieczeństwo i to ono będzie nam dyktować możliwe rozwiązania.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.