Wychowanie, które pachniało węglem

Kilka lat temu na placu kościoła pw. św. Apostołów Filipa i Jakuba w żorskim śródmieściu stanęła ławeczka, na której przysiadła śląska rodzina złożona z ojca, matki i dwójki dzieci. Rzeźba powstała na zlecenie ks. Stanisława Gańcorza, który w ten sposób chciał przypomnieć o wartości, jaką przedstawiają silne rodzinne więzi. Tymczasem naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego pokazują, jak bardzo ta rodzina zmieniła się na przestrzeni ostatniego stulecia. Ma ona już niewiele wspólnego z dawnym, tradycyjnym wzorcem.

Trzeba się cofnąć do przełomu XIX i XX wieku, kiedy to nastąpił dynamiczny rozwój górnośląskiego górnictwa. Jak zauważa dr Grzegorz Odoj z Zakładu Teorii i Badań Antropologicznych Uniwersytetu Śląskiego, praca w przemyśle stwarzała określone normy zachowań, nawyki, postawy, kreując charakterystyczny styl życia.

Baba ma siedzieć w domu
- Kopalnie i przemysł górnośląski były nie tylko podstawą utrzymania, zapewnieniem egzystencji żyjącym tu ludziom, ale też czynnikiem kulturotwórczym. Przemysł, zwłaszcza górniczy, określał rytm egzystencji lokalnych społeczności, kształtował ich wewnętrzną strukturę - mówił antropolog podczas konferencji naukowej „Węgiel – archetyp Górnego Śląska”.

W górnośląskiej rodzinie istniał podział obowiązków. Mężczyzna, głowa rodziny, pracował zawodowo, zapewniając utrzymanie żonie i dzieciom. Żona zajmowała się gospodarstwem domowym i wychowaniem potomstwa. Tradycyjny układ: pracujący mąż, niepracująca żona dominował od XIX wieku aż do okresu transformacji po 1989 r.

Kobieta, która pracowała przed zamążpójściem, po wyjściu za mąż bardzo często porzucała pracę. W tradycyjnym środowisku górników funkcjonowało wśród mężczyzn takie określenie: „nie po to żech się żenił, żeby nie mieć doma baby”. Z tym związana była symbolika statusu mężczyzny, którego stać było na to, aby utrzymać żonę i potomstwo.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM.
Szczegóły: nettg.pl/premium

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.