Podczas pierwszego czytania projektu ustawy o rynku mocy w środę (25 października) wieczorem w Sejmie RP minister energii Krzysztof Tchórzewski odparł atak opozycji, która nazwała go "zakładnikiem spółek energetycznych", posądzała o walkę z OZE i zażądała natychmiastowego odrzucenia projektu.
Wcześniej niż pierwotnie planowano, już przed godz. 20 Krzysztof Tchórzewski zreferował posłom założenia ustawy o rynku mocy, który wprowadza w Polsce dwutowarowy rynek energii elektrycznej. Towarami będą i energia i gotowość do jej dostarczenia w krytycznych okresach. Moce potrzebne do zaspokojenia szczytowego zapotrzebowania na prąd w systemie (powiększone o nadwyżkę bezpieczeństwa) mają być kontraktowane w aukcjach, w których dostawcy energii będą sprzedawali narodowemu operatorowi systemu (PSE) tzw. obowiązek mocowy na określony w umowie czas.
Rynek mocy nie niszczy OZE
- Nie chcemy zwalczać odnawialnych źródeł energii! Chciałbym zdecydowanie zdementować sugestie, które się pojawiają, że rynek mocy jest po to, żeby mocniej zwalczać OZE - mówił z naciskiem minister energii, wyprzedzając krytykę, którą niebawem wylali z mównicy posłowie opozycji.
Najpierw w imieniu klubu PiS Ewa Malik stanowczo poparła projekt resortu:
- Aby państwo polskie mogło wywiązywać się z podstawowego obowiązku, jakim jest zapewnienie stabilnego systemu elektroenergetycznego, konieczne jest pełne bilansowanie przez 365 dni w roku. Obowiązujące zasady muszą przejść korektę. Nie może być tak, że gdy wieje wiatr, to produkcję przejmują OZE, dostając dopłaty, a gdy przestaje wiać, to sytuację ratują źródła konwencjonalne, które musiały stać wcześniej bezczynnie ponosząc koszty. To rodzaj premii - argumentowała posłanka.
PO: PiS chce nowego podatku na potrzeby partii
Zaraz potem Andrzej Czerwiński w imieniu posłów Platformy Obywatelskiej ocenił, że rynek mocy nie jest w Polsce potrzebny, a celem ustawy ma być - zdaniem PO - wprowadzenie nowego podatku na potrzeby partii rządzącej. Zażądał odrzucenia projektu w pierwszym czytaniu.
Wtórowała mu później m.in. posłanka Gabriela Lenartowicz: - To rynek niemocy i utrwalania monokultury i archaicznych rozwiązań! - stwierdziła posłanka ze Śląska, zarzucając ministerstwu brak wizji i strategii oraz zamiar wprowadzenia kolejnego "haraczu".
PSL: Węgiel jest droższy od OZE! Inwestujmy w nowoczesność po węglu
Przeciwna projektowi była też Nowoczesna, a PSL wytykał brak wizji i nieprawidłową ocenę OZE. Poseł Mieczysław Kasprzak przekonywał w imieniu PSL:
- To nonsens twierdzić, że OZE jest drogie! Jest najtańsze, gdy świeci słońce. Dzisiaj węgiel jest droższy od OZE. Musimy znaleźć odpowiedni algorytm. Musimy inwestować w nowoczesność po węglu, możliwości i rezerwy są ogromne! - twierdził ludowiec.
Pozostałe kluby (w tym Kukiz'15) uznały projekt za wart dalszych prac, jednak w dyskusji posłowie PO powtarzali zarzuty o tym, że ustawa "wprowadza wyłącznie komfort dla spółek energetycznych", że brakuje polityki energetycznej i miksu, że rynek mocy wspiera nieprzyszłościowe rozwiązania bazujące na węglu. Straszono jednocześnie importem węgla oraz sprzeciwem Komisji Europejskiej, która rzekomo zaneguje pomysł rynku mocy.
PO: PiS zabija Polaków smogiem
Lidia Gądek (PO) oceniła, że rząd przestał słuchać Polaków, podnosi podatki i "zabija Polaków" smogiem.
Grzegorz Matusiak (PiS) replikował:
- Ile gotowych projektów energetycznych zastał pan w szufladzie obejmując stanowisko? - pytał retorycznie ministra, dodając z przekąsem, że zauważył, iż wielu "ministrów wyszło z cienia" i wykorzystują debatę, żeby zabłysnąć.
W podobnie ironicznym tonie wypowiadał się poseł Krzysztof Sitarski (Kukiz'15):
- Słyszałem kuriozalne opinie, że za chwilę zabraknie nam węgla i będziemy go importować. Muszę więc zapytać, kto wstrzymywał fronty inwestycyjne w kopalniach? Czy to prawda, że gotowość bloków konwencjonalnych będzie stabilizowała niestabilną energetykę OZE? Jak długo, przez ile lat poprzednie rządy szukały chociażby lokalizacji dla polskiej elektrowni jądrowej? - pytał Sitarski minista, przypominając zasadnicze zaniedbania poprzedników w energetyce.
Opłaty nie mogą trafić do budżetu, nie nowy podatek a wyodrębnienie
Odpowiadając po ponad godzinnej turze pytań, Krzysztof Tchórzewski, minister energii, odpierał po kolei zarzuty.
- Opłaty rynku mocy nie mogą zostać wykorzystane na żadne inne cele, bo nie mogą stanowić dochodu budżetu państwa. Jest to jasno wyrażona zasada i wynika ona również z dbałości o to Komisji Europejskiej - mówił o planowanej opłacie mocowej. Podkreślił, że nie jest to nowa opłata ani podatek, ale "wyodrębnienie".
Rynek będzie otwarty, ale pomocy publicznej podwójnie brać nie wolno
Rynek mocy będzie otwarty. Czy producenci OZE mogą wziąć w nim udział? Tak, jeżeli zrezygnują z pomocy publicznej dla OZE.
- Nie zgadzaliśmy się z tym, że rynek mocy jest formą pomocy publicznej, ale w notyfikacji upierała się przy tym Komisja Europejska. W takim razie
przedsiębiorca np. z panelami słonecznymi może brać w nim udział, jeśli nie weźmie wsparcia dla OZE, bo zasadą narzuconą przez UE jest niepowielanie pomocy publicznej - tłumaczył minister, dodając, że po to od początku bardzo duża pomoc publiczna przeznaczana jest w Polsce na OZE, żeby rozwijały się one tak, jak w całej UE.
- Jesteśmy w Unii i nie ma możliwości odejścia od OZE, wypełnimy nasze wszystkie zobowiązania - podkreślał.
Komisja Europejska od ponad roku akceptuje rynek mocy
Tchórzewski wyjaśniał, że proces prenotyfikacji rynku mocy trwa od ponad roku.
- Przedstawiliśmy w Brukseli założenia, a gdy zostały wstępnie zaakceptowane, wówczas nastąpiła praca nad ustawą. Chodzi o to, by KE od początku istniała w tym, co robiliśmy w związku z rynkiem mocy - mówił.
- Mieliśmy słuchać Polaków i słuchamy. I chcemy im zapewnić możliwość pełnego rozwoju gospodarczego. Zapotrzebowanie na moc będzie wzrastało w Polsce szacunkowo o 2 proc. rocznie. Bez rynku mocy trudno będzie nam zapewnić stabilną energię dla przemysłu, gospodarki, gospodarstw domowych - argumentował minister.
Koszt 27 mld zł a korzyści na poziomie 50 mld zł
Według szacunków koszt wprowadzenia rynku mocy do 2029 r. wyniesie prawie 27 mld zł. Natomiast jednocześnie do 2035 r. suma pozytywnych efektów może wynieść ponad 50 mld zł. To m.in. korzyści z mniejszego ryzyka inwestycyjnego, mniejszy koszt pozyskania kapitału na inwestycje budowy elektrowni. Obecnie traktowane są jako przedsięwzięcia bardzo wysokiego ryzyka, a przez to kredytowanie bywa bardzo drogie.
Komfort, którego wkrótce wszystkim może zabraknąć
Co rynek mocy dla przeciętnemu obywatelowi?
- Właściwie to, co przedsiębiorcy. Odbiorcy energii w domach mają duży komfort, którego nawet nie są świadomi - tłumaczył minister.
- Możemy włączyć telewizor, laptop, światło, lodówkę i nie zastanawiamy się czy OZE akurat produkują wystarczająco dużo prądu, czy wieje wiatr, czy świeci słońce. Jednak widać po pewnych oznakach, że zbliża się kłopot dla tego komfortu - ostrzegł Tchórzewski.
Bez rynku mocy nie zaspokoimy wzrostu zużycia energii w Polsce
Wyjaśnił, że policzono wzrost zużycia energii i wyniki są imponujące, bo świadczą o dynamicznym rozwoju gospodarki. Od 2015 do 2016 r. wzrost ten wynosił 2,4 proc., choć wcześniej spodziewano się tylko 1-1,5 proc.
- Dwa ostatnie porównywane lata pokazują, że możemy mieć wkrótce do czynienia ze wzrostem zużycia energii blisko 5 proc.! To 1/20 naszego bilansu! - wyliczał Tchórzewski. Dodał, że jeśli wzrost PKB wyniesie tylko 2,5-3 proc. rocznie, to między 2015 i 2030 r. skumulowany wzrost zużycia prądu elektrycznego wyniesie 20 proc. lub nawet 25 proc.
- Pytanie, czy bez rynku mocy w ogóle jesteśmy w stanie poradzić sobie z tym wyzwaniem? Jeżeli poważnie, odpowiedzialnie patrzymy w naszą przyszłość i chcemy, żeby Polska rozwijała się, to rynek mocy jest niedzowny, musi zostać wprowadzony - podsumował Krzysztof Tchórzewski.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
