Mocno zatrzęsło Libiążem, czyli szkody uboczne

W historii kopalni Janina pierwszy raz zdarzył się tak mocno odczuwalny wstrząs górotworu - podkreśla Zofia Mrożek, rzecznik prasowy spółki Tauron Wydobycie. 30 września mocno wstrząsnęło pod powiatem chrzanowskim, w zachodniej Małopolsce. Czy to jednorazowe zdarzenie, czy też zapowiedź czegoś, co może się nie raz, nie dwa powtarzać?

30 września. W Zakładzie Górniczym Janina w Libiążu po odnotowaniu wstrząsu wysokoenergetycznego górotworu przystąpiono do natychmiastowego, zgodnego z ustanowioną na ten wypadek procedurą, wycofania załogi w bezpiecznie miejsce i przystąpiono do przeprowadzenia odpowiednich kontroli wyrobisk górniczych. W wyrobiskach dołowych nie odnotowano strat materialnych.
"Straż przyjmowała zgłoszenia od mieszkańców Chrzanowa, Libiąża i Żarek. To miejsca, w których odnotowano wstrząs o mocy 3,7 stopnia w skali Richtera. Mieszkańcy obawiają się kolejnych tąpnięć i proszą o ograniczenie pracy kopalń" - podała jedna z regionalnych stacji telewizyjnych.

Skutki uboczne
Kopalnia nie ucieka od odpowiedzialności. Każda ludzka działalność ma skutki uboczne. Więcej samochodów na drogach, więcej wypadków. Wyższe plony w rolnictwie, więcej związków chemicznych w ziemi. I tak dalej. I z górnictwem też tak jest. Jak się coś spod ziemi wydobywa, to ziemia może odezwać się tak, że na górze to usłyszą.

- Trzy zespoły specjalistów z zakresu usuwania szkód powstałych na terenie górniczym Zakładu Górniczego Janina na bieżąco szacują skutki wstrząsu, dokonując oględzin budynków i posesji, ustalając zakres i rozmiar powstałych szkód. Najpoważniejsze uszkodzenia odnotowano w Żarkach (gmina Libiąż) w dwóch budynkach: przy ul. Pstrowskiego i Fałata, które zostały wyłączone z użytkowania przez Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Chrzanowie, natomiast dla budynku przy ul. Kadetów wydano tymczasowy nakaz opuszczenia budynku. Pozostałe uszkodzenia dotyczyły spękań i zarysowań tynków ścian, odpadania tynków ścian, uszkodzenia kominów. Zgłaszano również szkody w mieniu ruchomym - uszkodzenia sprzętu agd, rtv, mebli - wylicza Zofia Mrożek.

- Czy w przyszłości należy liczyć się, że do tego rodzaju zdarzenia będą częstsze? - pytam w Tauronie Wydobycie.

Odpowiedź:

- Po przeprowadzonej wnikliwej analizie specjalistów z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach należy przypuszczać, że tak gwałtowne zjawisko dynamiczne ma charakter regionalny i może występować jedynie incydentalnie.

Być może. Jednak 10 października znów ziemią ruszyło. Kopalnia Janina odebrała 25 zgłoszeń od mieszkańców, którzy odczuli w nocy silny wstrząs, do którego doszło 700 metrów pod ziemią, kilka minut po dwudziestej trzeciej.

Na podstawie zaleceń dozoru górniczego i własnych obserwacji w Janinie podjęto decyzję o ograniczeniu o 50 proc. maksymalnego postępu dobowego ściany 729 (z 8 m do 4 m) i prowadzeniu eksploatacji na tej ścianie we wszystkie dni tygodnia, gdyż przerwy w wydobyciu zwiększają ryzyko odprężenia górotworu.

Związani z górnictwem
Burmistrz Libiąża Jacek Latko (na urzędzie od 2008 r.) nie jest zaskoczony tym, że informację o skutkach wstrząsu podały najważniejsze media, w tym i stacje telewizyjne.

- Teraz w Polsce górnictwo nie ma dobrych notowań. Odwrotnie niż w Libiążu. Nasze miasto żyje górniczą tradycją i codziennością. Z grubsza rzecz, biorąc 60 proc. mieszkańców gminy jest związanych zawodowo z górnictwem węgla kamiennego.

Libiąż (w latach 1975-1998 przynależał do województwa katowickiego) ma ponad 17 tys. mieszkańców. Kopalnia Janina (założona w 1907 r.) ma największe w Polsce zasoby operatywne węgla szacowane na 841 009 tys. ton, a w 2003 r. czas eksploatacji oszacowana na... 2004 lata! Co będzie za parędziesiąt lat, tego nie wiadomo. Wiadomo, że większość z trzytysięcznej załogi Janiny, to mieszkańcy gminy i miasta Libiąż.

Dlatego u nas nie złorzeczy się na kopalnię - podkreśla burmistrz, choć w tej czy innej telewizji można było usłyszeć, że jest na odwrót.

- W ubiegłym tygodniu rozmawiałem z prof. Antonim Tajdusiem z AGH i w jego opinii to był najpewniej wstrząs tektoniczny, można rzec naturalny, a nie, jak uważaliśmy na początku, skutek prowadzonej pod miastem eksploatacji górniczej. Gdyby nie było kopalni, to też mogłoby do niego dojść. Prof. Tajduś uważa, że takie zdarzenia nie powinny się powtarzać - relacjonuje burmistrz Latko.

To nie jest tak, jakby się komuś mogło wydawać, że eksploatacja górnicza w Janinie nie ma wpływu na to, co stoi nad obszarem wydobywczym. Burmistrz nie ukrywa, że w 2014 r. odnotowano kilka wstrząsów, których następstwem na powierzchni były stosunkowo niewielkie szkody - pęknięcia ścian itp.

30 września było tak, jak dotąd nie było. W rezultacie mieszkańców trzech domów należało czasowo z nich wykwaterować. Dla bezpieczeństwa.

W tym samym dniu burmistrz Libiąża wydał komunikat do mieszkańców: "W związku z silnym wstrząsem górotworu, który miał miejsce w dniu dzisiejszym, tj. 30.09.2015 r. w godzinach przedpołudniowych (będącego skutkiem prowadzonej eksploatacji górniczej), Urząd Miejski w Libiążu informuje, że wszelkie interwencje w sprawie szkód poniesionych przez mieszkańców należy zgłaszać do Tauron Wydobycie SA".

- Dla mieszkańców tych trzech domów, w których mieszkać się aktualnie nie da, od razu przygotowaliśmy miejsca w hotelu. Zdecydowali się jednak zamieszkać u swych rodzin. Do Działu Szkód Górniczych w Tauronie Wydobycie wpłynęło ponad 230 wniosków o odszkodowanie. Nie są to jakieś wielce poważne uszkodzenia, głównie pęknięcia w tynku, ścianach itp. Najpoważniejsze dotyczą kominów. Nie da się w takich domach palić. Mamy zapewnienie od Taurona, że kominy będą nareperowane jak najszybciej, jak tylko to jest możliwe.

Co się da, to się monitoruje
Janina eksploatuje pokład 207. Zaliczono go do I stopnia zagrożenia tąpaniami. Od 25 listopada 2014 r. prowadzona jest ciągła rejestracja aktywności sejsmicznej Obszaru Górniczego Zakładu Górniczego Janina przez kopalnianą Stację Geofizyki Górniczej.

- Rejestracja prowadzona jest w oparciu o aparaturę sejsmologiczną typu System Obserwacji Sejsmologicznej "SOS" o pojemności 32 kanałów, który składa się z części powierzchniowej i dołowej. W skład części dołowej wchodzą sondy pomiarowe typu DLM2001 i DLM3D, zintegrowane z nadajnikami sygnałów sejsmologicznych służących do przesyłania danych niezależnymi liniami transmisyjnymi. Obecnie kopalnia posiada 11 stanowisk pomiarowych, rozmieszczonych w wyrobiskach górniczych na poziomach 300 m, 350 m oraz w pokładzie 207 - wyjaśnia rzeczniczka Taurona Wydobycie.

I podkreśla, że "stała obserwacja wszystkich zjawisk dynamicznych pozwala na dokonywanie bieżącej analizy aktywności sejsmicznej górotworu, podejmowanie właściwych działań dotyczących profilaktyki tąpaniowej i ocenę stanu zagrożenia tąpaniami". I choć Dział Tąpań ZG Janina współpracuje z AGH w materii oceny stanu zagrożenia tąpaniami oraz z Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach w zakresie monitoringu i weryfikacji aktywności sejsmicznej górotworu, to na naturę nie ma mocnych. Nie ma na razie tak, by można było przewidzieć, że wtedy i wtedy, tu i tu dojdzie do wstrząsu o takie,j a nie innej sile.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.