Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która spełnia ogólne warunki wymagane do przyznania tego świadczenia, czyli:
• przez okres co najmniej 180 dni pobierała zasiłek dla bezrobotnych, nadal jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna,
• w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
• złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
• złoży wniosek w ciągu 30 dni od ustania zatrudnienia, w tym prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej, jeżeli w okresie pobierania zasiłku wykonywała inną pracę zarobkową lub zatrudnienie w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo była zatrudniona w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a wykonywanie jednej z tych ustało po upływie sześciomiesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Warunki szczególne, zindywidualizowane, m.in. uzależnione od stażu pracy, wieku, przyczyn rozwiązania stosunku pracy.
Pierwsza grupa osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych to osoby, z którymi stosunek pracy lub stosunek służbowy został rozwiązany z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy oraz:
• w myśl art. 2 ust. 1 pkt. 1 ustawy:
• kobieta — ukończyła 56 lat życia i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat,
• mężczyzna — ukończył 61 lat życia i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 25 lat.
W myśl art. 2 ust. 1 pkt. 6 ustawy:
do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego
- kobieta posiadająca okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 34 lata,
- mężczyzna posiadający okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 39 lat.
Za przepisy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy uważa się przepisy ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. nr 158, poz. 1121 ze zm.).
Do drugiej grupy osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego należą te osoby, z którymi stosunek pracy lub stosunek służbowy został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym byli zatrudnieni przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy oraz w myśl art. 2 ust. 1 pkt. 2 ustawy:
• kobieta, która ukończyła 55 lat życia i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat,
• mężczyzna, który ukończył 60 lat życia i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat.
W myśl art. 2 ust. 1 pkt. 5 ustawy:
• kobieta posiadająca okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat,
• mężczyzna posiadający okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 40 lat.
Za rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, rozwiązanie tego stosunku nastąpiło z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844 ze zm.) lub zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy, w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników:
• rozwiązanie tego stosunku nastąpiło z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,
• nastąpiło wygaśnięcie tego stosunku w przypadku śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy,
• rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy — z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.
Kolejna grupa osób uprawnionych do świadczeń przedemerytalnych to osoby wymienione w art. 2 ust. 1 pkt. 3 ustawy, które do dnia ogłoszenia upadłości prowadziły nieprzerwalnie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i za ten okres opłacały składki na ubezpieczenie społeczne oraz do dnia upadłości:
• kobieta, która ukończyła 56 lat życia i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat,
• mężczyzna, który ukończył 61 lat życia i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 25 lat.
Warunek nieprzerwalnego prowadzenia działalności gospodarczej musi być spełniony do dnia ogłoszenia upadłości, tj. do dnia, w którym sąd wydał postanowienie w tej sprawie.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 4 ustawy — osoba, która zarejestrowała się we właściwym Powiatowym Urzędzie Pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, uzyska prawo do świadczenia przedemerytalnego w przypadku, gdy do dnia, w którym ustało prawo do renty:
• kobieta, która ukończyła 55 lat życia i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat,
• mężczyzna, który ukończył 60 lat życia i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 25 lat.
Ustanie prawa do renty oznacza utratę dalszych uprawnień do tego świadczenia i może nastąpić np. wskutek upływu okresu, na który była przyznana, i niezgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie prawa do renty albo też wskutek orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, albo komisji lekarskiej ZUS o zdolności do pracy.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje również osobom wymienionym z art. 2 ust. 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, są to osoby o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest:
• kobieta posiadająca okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat,
• mężczyzna posiadający okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 25 lat.
W tym co najmniej dziesięcioletni okres zatrudnienia w zakładach wymienionych w załącznikach nr 2 i 3 do ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. oraz w przedsiębiorstwach powstałych w wyniku przekształcenia, podziału lub połączenia tych zakładów lub przedsiębiorstw korzystających z ich majątków do czasu zaprzestania produkcji wyrobów zawierających azbest i oczyszczania tych zakładów z azbestu. Przy ustaleniu tego okresu uwzględnia się okresy przebyte do 31 grudnia 1999 r.
Za okres ten uważa się również okresy zatrudnienia w innych przedsiębiorstwach, jeżeli pracownik był oddelegowany i wykonywał stale prace na terenie zakładów wskazanych w załącznikach 2 i 3 do wymienionej wyżej ustawy. Do dziesięcioletniego okresu zatrudnienia nie wlicza się okresu urlopu bezpłatnego oraz pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy oraz świadczeń pieniężnych na wypadek choroby i macierzyństwa.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje tylko tym osobom, które w dniu 28 września 1997 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r., były zatrudnione w zakładach wymienionych do załącznika 2 i 3 lub oddelegowane do tych zakładów, a rozwiązanie stosunku pracy z ostatnim pracodawcą nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia.
We wszystkich przedstawionych przypadkach prawo do świadczenia przedemerytalnego uzależnione jest od przebycia odpowiednich okresów uprawniających do emerytury, a więc okresów ustalonych zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy emerytalnej są to okresy składkowe, nieskładkowe i uzupełniające.
Świadczenie przedemerytalne przysługuje na wniosek osoby zainteresowanej nie wcześniej niż od następnego dnia po złożeniu wniosku wraz z kompletem wymaganych dokumentów. Brak jakiegokolwiek dokumentu uzasadniającego przyznanie świadczenia przedemerytalnego wyłącza możliwość przyznania tego świadczenia od daty wcześniejszej niż od następnego dnia po dniu, w którym zostanie przedłożony ostatni wymagany dokument.
Wniosek o świadczenie przedemerytalne należy złożyć w ZUS w terminie nieprzekraczającym 30 dni od wydania przez Powiatowy Urząd Pracy dokumentu poświadczającego 180—dniowy okres pobierania zasiłków dla bezrobotnych lub złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w okresie nieprzekraczającym 14 dni od ustania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia albo od ustania zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub publicznych, gdy zatrudnienie to ustanie po upływie sześciomiesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Wysokość zasiłku jest kwotą stałą dla wszystkich i wynosi 991,39 zł brutto, z wyjątkiem świadczeń dla osób wymienionych w art. 2 pkt. 4, których świadczenie nie może być wyższe niż ostatnio otrzymywana renta. Kwota ta podlega waloryzacji na zasadach i w terminach przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje w przypadku zaistnienia jednej z okoliczności wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r., a więc:
• na wniosek osoby pobierającej świadczenia przedemerytalne,
• w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury,
• z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2013r. poz. 1440 z późn. zm),
• z dniem nabycia prawa własności lub objęcia w posiadanie nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział przekracza 2 ha przeliczeniowe,
• wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.
Poradnik został przygotowany przy współpracy oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Chrzanowie.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
