Premier Donald Tusk na otwarciu targów górniczych w Katowicach (10 września) powiedział, że "Polska będzie dalej stawiać na węgiel i inwestować w przemysł wydobywczy węgla". Jest to deklaracja wielce pozytywna. Choć pod wieloma względami budzi ona tak zwane mieszane uczucia.
Przede wszystkim dlatego, że premier używając słowa "dalej" wskazał na to, że dotychczasowa polityka w tej sprawie będzie kontynuowana. Nie budzi to entuzjazmu, gdyż "stawianie" na węgiel odbywa się akurat w przeddzień wielkich antyrządowych demonstracji, na czele z górniczymi związkami zawodowymi.
Premier znany jest ze swojej zręczności politycznej i umiejętności pozyskiwania potrzebnych mu środowisk w odpowiedniej chwili i w odpowiednim miejscu. Tak też jest i tym razem. Premier jest w Katowicach wśród górników. Mówi im to, co chcą oni usłyszeć. Mówi dobrze i właściwie określa zobowiązania rządu względem górnictwa. Jego zdaniem podstawę dla polskiej energetyki będzie stanowić eksploatacja węgla kamiennego, brunatnego i gazu łupkowego. Tymczasem we wszystkich tych trzech branżach górniczych sytuacja nie jest najlepsza. Kwestie trudności i problemów, które stoją przed górniczym przemysłem premier dyskretnie pominął. Czy powróci do nich przy innej okazji, to się jeszcze okaże. Na razie zapowiedziana kontynuacja dotychczasowej pod tym względem polityki nie napawa optymizmem.
Państwowe kontra prywatne
Z wypowiedzi premiera wynika, że górnictwo węgla kamiennego i brunatnego nadal pozostanie w rękach Skarbu Państwa. Od dawna wiadomo, że przede wszystkim odnajduje on skarby w górnictwie, drenując je niemiłosiernie. Gwarancjami sprawnej tego rodzaju operacji są rady nadzorcze i zarządy spółek węglowych nominowane przez rządowych decydentów, którzy są formalnymi ich właścicielami. Kontynuacja tego stanu powoduje, że koszta wydobycia polskiego węgla zamiast obniżać się w czasach kryzysu rosną, lub są tylko na tym samym poziomie.
Tymczasem z niedalekiej Rosji napływają do nas miliony ton tańszego i całkowicie sprywatyzowanego węgla. Przebywa on do nas z Syberii pokonując tysiące kilometrów i jest jeszcze tańszy od tego wydobywanego tu na miejscu. Rządowi "specjaliści" w kółko opowiadają bajki o stratach jakie ponosi górnictwo polskie w wyniku dojścia górników do przodka. Zabiera to blisko 50 procent czasu przeznaczonego na pracę.
Drugim podobnym zaklęciem jest wołanie o obniżenie kosztów wydobycia. To "obniżanie" ma nastąpić pod groźbą zamykania "trwale nierentownych kopalń". Jest to zasadniczo jedyne lekarstwo jakie proponuje się na spadek wydatków. Nie wnikając w skomplikowaną technikę i technologię pracy każdej kopalni, trzeba zauważyć, że podnoszone problemy są wręcz małostkowe i prymitywne w stosunku do światowych wyzwań przed jakimi staje polskie górnictwo.
I tak w kółko powtarza sie te narzekania, zasadniczo nic nie robiąc dla ich trwałego usunięcia. Tymczasem, ani słowa nie wspomina się o prywatyzacji tego górnictwa, choćby właśnie na wzór rosyjski. Dlaczego akurat taki? Ano w rosyjskim górnictwie (91 kopalń podziemnych i 132 odkrywkowe) zatrudnia się tyle samo górników, co w górnictwie polskim. Różnica ta jest o tyle istotna, że rosyjskie górnictwo wydobywa pięć razy więcej węgla i co roku zwiększa jego eksploatację przeciętnie o około 5 procent. Czyli dokładnie przeciwnie niż w Polsce. Widać z tego, że rosyjskie prywatne górnictwo na głowę bije polskie państwowe spółki węglowe.
Gaz łupkowy?
Zapowiedź premiera, że jednym z priorytetów będzie oparcie polskiej energetyki o gaz łupkowy, tchnie fantazją. Jak wiadomo gazu tego na ternie Polski o jakichś określonych zasobach nie stwierdzono. Owszem są to pojedyncze nawet pozytywne jego wystąpienia. To tylko sygnał, że mogą być też jego poważne zasoby. Ponieważ w tej fazie poszukiwań trzeba brać pod uwagę wszystkie możliwości, może go po prostu też nie być wcale. Jak zatem można opierać polską energetykę o wirtualne zasoby, istniejące na razie tylko w wyobraźni polityków. To, że inni je odkryli, nie oznacza wcale, że u nas musi się to powtórzyć. Brak pod tym względem umiaru i ostrożności jest nadal złym doradcą premiera i branży, która ma być oparta na tak złudnych prognozach. Mogą się one sprawdzić, ale z równym powodzeniem nic z tego może nie wyjść.
Inwestycje górnicze?
Premier zapewnił też, że będą inwestycje w sektorze górniczym. To chyba nic nowego. Wszak górnictwo, aby istnieć musi stale inwestować. Inwestycje górnicze będą, ale zapewne tak jak dotychczas realizowane z środków własnych. To żadna nowina. Domyślać się trzeba, że rząd chce przeznaczyć na ten cel jakieś specjalne fundusze. Jest to wielce mało prawdopodobne z bardzo wielu powodów.
Po pierwsze partia polityczna na czele której stoi premier opowiada się za ekologią, za normami UE i ograniczeniem roli węgla. Nie jeden raz dawała ona tego dowody. I zapewne kierunek ten nadal będzie kontynuowany.
Po drugie budżet jest pusty i nie ma skąd wziąć na ten cel pieniądze.
Po trzecie rząd nie dysponuje żadnymi gremiami kompetentnymi w tej sprawie. Wypowiedź premiera również to potwierdza. Ministerstwo Gospodarki, do którego należy strategiczne zarządzanie górnictwem węgla kamiennego i brunatnego, tak naprawdę obu tymi branżami interesuje się tylko okazyjnie i zdawkowo. Trudno na jego stronach internetowych znaleźć jakieś wiadomości na ten temat. A przecież chyba za pośrednictwem tegoż ministerstwa miałyby nastąpić owe mityczne inwestycje.
Premier chce dobrze
Jak wiadomo, dobrymi chęciami wybrukowane jest piekło. Ta przypowieść akurat pasuje do wypowiedzi premiera. Zapewne szczerze chce on dobrej kondycji dla polskiego górnictwa. Chcieć jednak, a móc to całkiem dwie różne sprawy. Rola górnictwa, jego położenie społeczne, gospodarcze i polityczne są w tak już trudnej sytuacji, że aby cokolwiek pozytywnego dla niego uczynić trzeba je najpierw przynajmniej poprawić. Przeciwników zneutralizować i dokonać zasadniczych zmian w strukturze jego zarządzania na najwyższym szczeblu państwowym. Na to wszytko się jednak nie zanosi i mimo miłych słów premiera pod adresem górnictwa węgla kamiennego i brunatnego chyba wszystko zostanie po staremu. Jeżeli premier rzeczywiście chce dobrze, to musi porozmawiać na ten temat nie z górnikami w Katowicach, ale ze swoim ministrem gospodarki w stolicy.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
