W piątek (16 sierpnia) Rosja złożyła oficjalny wniosek w ONZ o uznanie Morza Ochockiego za rosyjskie morze wewnętrzne. Nie byłoby z tym żadnego problemu, gdyby nie jednoczesny dostęp do niego japońskiej wyspy Hokkaido.
Rosyjskie media donoszą, że dyplomatom udało się namówić Japonię, aby nie stawiała przeszkód. Są to nowe i znaczące fakty, zmieniające układ sił na Dalekim Wschodzie. To mało gościnne i zamarzające w zimie morze jest jednym z najbogatszych łowisk rybnych. Trwa międzynarodowy spór o prawa do połowów. Jednak coraz więcej danych wskazuje na to, że coraz mniej chodzi o ryby, a coraz bardziej o wyłączność do poszukiwań na nim ropy i gazu ziemnego. Światowa polityka, przesuwając za sprawą Chin swoje centrum znad Atlantyku w kierunku Pacyfiku, obejmuje też Morze Ochockie. Od 20 lat gospodarka chińska potrzebuje coraz więcej surowców energetycznych i metali. Ich dostawy z najodleglejszych zakątków świata stają się coraz bardziej ryzykowne, drogie i zawodne. Chiny i ich azjatyccy partnerzy starają się je wyeliminować poprzez pewniejsze ich dostawy z pobliskiego rejonu rosyjskiego Dalekiego Wschodu.
Gaz i ropa naftowa
Od północy morze to otoczone jest półwyspem Kamczatka, a od południa wyspą Sachalin oraz japońską wyspą Hokkaido i Wyspami Kurylskimi. Na wyspach tych liczne są wulkany, występują tu częste trzęsienia ziemi, a na morzu fale tsunami. Nieprzebrane bogactwa Sachalinu wskazują na to, że pod dnem Morza Ochockiego znajdują się równie bogate zasoby ropy i gazu ziemnego.
Pomimo równie niegościnnego klimatu wyspa Sachalin obok Kraju Nadmorskiego, jest aktualnie najszybciej rozwijającym się regionem Dalekiego Wschodu. Decydują o tym zagraniczne i rosyjskie inwestycje, związane z eksportem skroplonego gazu oraz jego dostawami rurociągami do Władywostoku. Po drugiej stronie Morza Ochockiego, na półwyspie Kamczatka po bogactwach tych nie ma już śladu. Cały półwysep zbudowany jest ze skał wulkanicznych. Na początku tego roku wybuchły tu cztery wulkany jednocześnie. Teraz wulkan Szywielucz co kilka dni wyrzuca popiół na wysokość ok. 6 km! Pomiędzy Kamczatką a Sachalinem jest basen Morza Ochockiego, który zajmuje powierzchnię ok. 1,5 mln km kw. (prawie pięć razy więcej od powierzchni Polski). Bogactwa Sachalinu niejeden raz mogą się powtórzyć jeszcze pod jego dnem. Jest więc o co walczyć. Tym bardziej, że o zbyt tych surowców do wszystkich intensywnie rozwijających się krajów azjatyckich nie ma się co martwić.
Dwa spory
Kraj Kwitnącej Wiśni pozbawiony jest wszelkich bogactw naturalnych, tak potrzebnych do funkcjonowania przemysłu. Jakoś dotąd radzono sobie, sprowadzając wszystko, co było potrzebne, z całego świata. Teraz możliwości te, przynajmniej potencjalnie stają się coraz mniejsze. Spór z Chinami o wyspy Senkaku staje się coraz bardziej stanowczy zarówno w wymiarze dyplomatycznym, jak i militarnym. Japonia, podobnie zresztą, jak z Chiny poszukuje bliskich i pewnych dostaw. Gwarantuje je przede wszystkim Rosja z pobliskiej wyspy Sachalin oraz ze wspólnych inwestycji poszukiwawczych na Morzu Ochockim. Pod koniec maja Rosnieft i japońska spółka akcyjna INPEX podpisały umowę o budowie platformy wiertniczej w rejonie Magadanu na Morzu Ochockim. Szacuje się, że znajdujące się tu złoże ropy naftowej zawiera ok. 1,2 mld baryłek, co w przybliżeniu odpowiada trzyletniemu zapotrzebowaniu Japonii na ten surowiec. Udział kapitałowy Japonii ma wynosić ok. jednej trzeciej całego przedsięwzięcia.
W przeciwieństwie do Chin podobnym umowom z Rosją nie przeszkadza prowadzony z nią spór o Wyspy Kurylskie i o dostęp Japonii do Morza Ochockiego. Należy przypuszczać, że wynika to z interesu obu stron. Dla Rosji Wyspy Kurylskie stanowią problem ekonomiczny, a nie polityczny. Dlatego godzi się na rozmowy i układy, które oddając ich suwerenność Japonii pozwolą jej zachować udziały w ewentualnych przyszłych odkryciach. Japonia mając do czynienia z mocarstwem militarnym o światowym znaczeniu, też woli pójść na tego rodzaju ustępstwa i uzyskać Kuryle i dostęp do rosyjskich surowców. Na tego rodzaju rozwiązania wskazuje zapowiedziana wizyta japońskiego ministra ds. terytoriów północnych Ichity Yamamoto. Ma on odwiedzić dwie z czterech wysp, które od II wojny światowej pozostają poza kontrolą rządu japońskiego. Jest oczywiste, że dochodzi ona do skutku za zgodą Rosji. Japońskie dzieci z Fukushimy spędzają wakacje na Sachalinie. Natomiast Chiny prowadzą całkiem odmienną politykę względem Japonii. Czując się coraz bardziej hegemonem na Dalekim Wschodzie, żądają bezwzględnych ustępstw w sprawach wysp Senkaku. Żądania te skierowane są przeciwko Japonii, mają charakter prestiżowy i z tego powodu niebezpieczne. Tym bardziej, że wszelkie prognozy dotyczące występowania w tym rejonie gazu i ropy naftowej nie zostały jeszcze w żaden sposób potwierdzone. Być może nie ma tam w ogóle tych surowców. Są tylko amerykańskie prognozy. Wydają się one jednak być przysłowiową "kością niezgody" rzuconą pomiędzy państwa rywalizujące z USA państwa na tym terenie.
Wybrzeże Morza Ochockiego
Ono przede wszystkim decyduje o możliwościach wykorzystania jego bogactw. Tu sytuacja wygląda najgorzej. Wybrzeże od strony stałego lądu podzielone jest pomiędzy dwa okręgi: Chabarowski na południu i Magadan na północy. Ten pierwszy jest bardzo dziwny. Jego stołeczne miasto - Chabarowsk (580 tys. ludności) leży nad Amurem, na granicy z Chinami, w miejscu, gdzie rzeka skręca z kierunku wschodniego na północny. Aktualnie zalewane jest przez powódź stulecia, mającą charakter wręcz apokaliptyczny. Do Morza Ochockiego jest stąd 800 km. Ciąży ono wszystkimi swoimi interesami do Władywostoku (580 tys.), z którym łączy je kolej Transsyberyjska. Jedyną większą miejscowością portową na liczącym sobie 800 km długości wybrzeżu Morza Ochockiego w tym regionie jest Ochock (5.5 tys.), od którego pochodzi nazwa tego morza. Komunikacja obu tych miast z lądem stałym jest wielce problematyczna. Magadan z najbliższym Jakuckiem, który znajduje się w odległości 2000 km, łączy "autostrada". Cudzysłów przy autostradzie jest uzasadniony tym, że w miesiącach letnich z powodu roztopów jest ona nieprzejezdna. Ochock odwrotnie z powodu zamarzania morza w zimie ma przynajmniej wielce utrudnioną łączność z innymi rejonami. Jedynym sprawnym i niezawodnym środkiem komunikacji jest samolot. Jedyne w tym rejonie lotnisko znajduje się około 50 km na północ od Magadanu, w miejscowości Sokoł. Sam Magadan ma ponurą sławę miasta w którym wyładowywano katorżników i zesłańców do kopalń złota w rejonie Kołymy. Tu w latach 1940-41 przywieziono ok. 12 tys. Polaków, z których prawie nikt już nie powrócił.
Dziś nad miastem góruje pomnik poświęcony ich pamięci. Miasto to założone zostało w końcu lat 20. minionego wieku, Jeszcze w 1989 r. liczyło sobie ok. 150 tys. mieszkańców, obecnie już poniżej 100 tys. Dość powszechnie uważa się, że poza eksploatacją złota, rybołówstwem i bazą rosyjskiej floty wojennej nic więcej tutaj nie ma. O tym, że jest inaczej, świadczą liczne protesty mieszkańców domagających się zaniechania otwartych przeładunków węgla kamiennego. Zwykle silny tutaj wiatr niesie czarny pył na kilometry od portu. W obrębie Kołymy znajduje się kilkanaście obszarów węglonośnych, które eksploatowane są odkrywkowo. Węgiel ten stanowi podstawę energetyki Magadanu oraz statkami dostarczany jest w tym celu do innych nadmorskich osad i miejscowości. Skala jego wydobycia nie jest znana, ale jest to rząd kilkunastu milionów ton.
Japońska oferta
Gigantycznych trudności komunikacyjnych, które występują nad Morzem Ochockim, Rosja nie jest w stanie pokonać samodzielnie w krótkim czasie. Wynika to zarówno z niezwykłych wymagań technicznych, jak i kolosalnych nakładów finansowych. Bogata Japonia jest zainteresowana uruchomieniem dostaw ropy i gazu z dna Morza Ochockiego, ale i węgla z pobliskich złóż. Jakie inne surowce oprócz złota zostaną tu jeszcze odkryte pokaże czas. W każdym razie Japonia jest przekonana, że Rosja może jej zagwarantować bezpieczeństwo energetyczne. Dlatego wszystko wskazuje na to, że odzyska ona swoje Kuryle, a w basenie Morza Ochockiego pojawią się nowe inwestycje.
Polska szansa
Dziwnym zrządzeniem losu w czasach PRL, a nawet podczas zaborów, polscy uczeni z zakresu surowców cenieni byli na całym świecie. Teraz, jakby poza problemami węglowymi Górnego Śląska świat dla nich nie istniał. Najgorsze, że brak pod tym względem inicjatywy studialnej, badawczej czy choćby wymiany doświadczeń zarówno z rosyjskim, jak i japońskim partnerem. Jeżeli nawet biznes nie jest już możliwy, to nauka zawsze ma szansę. Utoruje ona drogę dla lepszych i zdolniejszych, czego należy sobie tylko życzyć.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
