Jerzy Zagórski, ekspert Przeglądu Geologicznego, co miesiąc na łamach tego miesięcznika publikuje przegląd najnowszych wiadomości, wydarzeń i informacji o wydobyciu oraz poszukiwaniu gazu ziemnego oraz ropy naftowej w kraju i na świecie. Specjalistyczne ujęcie tego tematu nie zawsze znajduje oddźwięk w środkach masowego przekazu. Grudniowy numer tego czasopisma* w dziale "Wiadomości Gospodarcze" podaje bardzo istotne informacje dotyczące wydobycia węglowodorów w Polsce i na świecie.
Świeca
Na początek analizuje on wydawałoby się całkiem marginalną sprawę spalania nadmiernych ilości gazu ziemnego podczas prac poszukiwawczych. Spalany jest on w tzw. "świecy", którą można czasem oglądać z okien samochodu lub pociągu przejeżdżając w pobliżu wierceń poszukiwawczych za gazem i ropą naftową również na terenie naszego kraju. Z wysoko na maszcie wiertniczym ustawionej rury widoczny jest kilkumetrowej wielkości płomień palącego się gazu. Czyni się to z powodu braku możliwości jego zagospodarowania w na ogół dziewiczym terenie pod względem infrastruktury gazowej umożliwiającej jego odprowadzenie do celów gospodarczych. Pozornie wydawać się może, że proporcjonalnie są to ilości gazu nie większe niż zapalenie zapałki w stosunku do godzinami płonącego ognia. Z przedstawionej analizy wynika jednak, że są to ilości bardzo poważne.
Sama Rosja w latach 2005 - 2010 roku spalała w ten sposób od ok. 35,2 do 58,2 miliarda metrów sześciennych gazu rocznie, czyli średnio więcej niż spala go cała Polska (ok. 12-14 mld m sześciennych). Inni już znacznie mniej spalają w ten sposób wydobywany gaz ziemny. Łącznie tylko dla siedemnastu pierwszych krajów na świecie wydobywających gaz ziemny cyfry te w ciągu dziesięciu pierwszych lat obecnego wieku wahają się od 171 do 139 miliardów metrów sześciennych gazu ziemnego rocznie. W ten sposób bezproduktywnie spala się ilość gazu ziemnego wystarczającego na zaopatrzenie dziesięciu krajów na świcie takich jak Polska. Przeciętnie stanowi to około 5 proc. wielkości światowego jego wydobycia. Z tym, że dla Rosji wielkość ta oscyluje w granicach ok. 10 proc.
Autor zwraca uwagę, że problem ten jest jednak do opanowania. Dla przykładu podaje on ograniczanie jego spalania u liczących się producentów gazu, takich jak Holandia, Norwegia czy Wielka Brytania. W Holandii jeszcze w 2007 r. spalano 19 milionów metrów sześciennych, obecnie spalanie jest zerowe. W Norwegii spala się 0,3 miliarda przy wydobyciu 103,7 miliardów metrów sześciennych. W Wielkiej Brytanii spalanie wynosi 0,9 mld m3 gazu. Nowym rozwiązaniem, stanowiącym odpowiedź na specyfikę złóż podmorskich, jak np. w Zatoce Gwinejskiej, są statki typu FONG (Floating Oil and Natural Gas), będące pływającymi przetwórniami ropy i gazu z możliwością magazynowania do czasu odbioru surowców przez tankowce.
Najnowszą konstrukcją jest zamówiony przez Shella w Korei Południowej statek Prelude. Statek ma 488 m długości i 74 m szerokości i będzie największą jednostką tego typu. W 2016 r. ma rozpocząć produkcję gazu skroplonego na morzu, 200 km od wybrzeży Australii. Innym sposobem jest wykorzystanie turbin gazowych - turbiny instalowane na platformach wiertniczych i eksploatacyjnych napędzają generatory, dostarczając niezbędną energię elektryczną. To podejście jest popularne na norweskich platformach na Morzu Północnym. Ilości bezproduktywnego spalania gazu ziemnego nie są zauważalne przez instytucje monitorujące skutki ocieplenia klimatu i wpływu dwutlenku węgla wydzielanego w czasie spalania tego gazu. Są to wielkości porównywalne dla spalania węgla kamiennego i brunatnego przeciwko, którym prowadzona jest globalna akcja o zaprzestanie ich eksploatacji.
Rosja
Wbrew życzeniowym prognozom mediów o wyczerpywaniu się zasobów gazu w Rosji podano do wiadomości o rozpoczęciu eksploatacji złoża Bawanienkowo na półwyspie Jamał o zasobach 4,9 biliona metrów sześciennych. Już w roku 2013 wydobycie z 60 otworów eksploatacyjnych osiągnie 46, a docelowo 117 miliardów metrów sześciennych rocznie, co odpowiadać będzie skali 17 proc. wydobycia gazu w tym kraju.
Szacuje się, że w rejonie tego półwyspu istnieją jeszcze zasoby gazu w wielkości ok. 26,5 biliona metrów sześciennych. Gaz występuje tu w dwóch stosunkowo płytkich poziomach kredy. Pierwszy horyzont gazonośny występuje na głębokości 620 - 700 metrów, a drugi 1200 - 2000 metrów. Inwestycji tej towarzyszy budowa gazociągu Bawanienkowo - Uchta o długości 1240 km i linia kolejowa o długości 572 km. Trwa budowa połączenia Uchta - Griazowiec i modernizacja odcinka Griazowiec - Wyborg stanowiącego łącznik z gazociągiem Nord Stream. Nastąpiło też przyśpieszenie inwestycji umożliwiających eksport gazu ziemnego na kierunku wschodnim do Chin i Japonii. Wschodni Program Gazowy ma zapewnić rozwój Wschodniej Syberii. Część tego gazu ma być skierowana na eksport do rejonu Azji i Pacyfiku. Najważniejszym źródłem gazu w tym projekcie będzie złoże Czajandinskoje położone na północ od Irkucka w pobliżu ujścia rzeki Witim do Leny. Zasoby tego złoża ocenia się w skali ok. 36 miliardów metrów sześciennych gazu. Trasa nowej magistrali pobiegnie z Kowykty przez Czajandinskoje, Skoworodino, Błagowieszczeñsk, Chabarowsk do Władywostoku. Do 2017 r. nakłady na to zadanie wyniosą 38,4 mld USD.
Polska
Do roku 2000 wydobycie ropy naftowej wahało się w granicach ok. 200 tys. ton. Po oddaniu do eksploatacji złoża Baranówko - Mostno - Buszewo (BMB) nastąpił wzrost produkcji ropy naftowej. Teraz jest kolejny wzrost wydobycia ropy związany z oddaniem do eksploatacji następnego na Niżu Polskim złoża ropy i gazu Lubiatów - Międzychód - Grotów.
Udokumentowane wydobywalne zasoby ropy naftowej w rejonie Lubiatów - Międzychód - Grotów wynoszą 7,25 mln ton. Zasoby gazu ziemnego oceniono na 7,3 mld m3 Eksploatacja będzie prowadzona siedmioma odwiertami na złożu Lubiatów, trzema odwiertami na złożu Międzychód i czterema odwiertami na złożu Grotów. Docelowo z 14 otworów będzie wydobywane 400 tys. t ropy rocznie. Odbiór techniczny instalacji nastąpił 18 października 2012 r. Koszt inwestycji wyniósł 1,7 mld złotych.
Nie powiodły się wiercenia FX Energy w rejonie Kutna, gdzie spodziewano się zasobów gazu ziemnego w skali około 100 miliardów metrów sześciennych. Otwór Kutno - 2 osiągną docelowa głębokość 6577 m. Uzyskane parametry gazu były tu zbyt niskie dla jego opłacalnej eksploatacji i otwór ten zostanie zlikwidowany. Zawarta została umowa o współpracy między LotosPetrobaltic i CalEnergy Resources Poland, która ma być początkiem wspólnych działań prowadzących do utworzeniu spółki celowej, która zajmie się zagospodarowaniem złóż gazu B4 i B6 na Bałtyku. W pierwszym etapie w latach 2013 - 2014 będą wykonane badania sejsmiczne, następnie zostanie opracowany projekt zagospodarowania i koszty te pokryje CalEnergy. Przewiduje się, że 51 proc. udziałów w spółce obejmie Lotos Petrobaltic, a 49 proc. CalEnergy. Obecnie Petrobaltic eksploatuje złoże ropy naftowej B3 i przygotowuje do eksploatacji złoże B8. W 2011 r. na Morzu Bałtyckim wydobyto 149 tys. t ropy i 16 mln m3 gazu. Łącznie ze wszystkich krajowych złóż w 2011 roku wydobyto 602 tys. ton ropy naftowej i 5,6 mld metrów sześciennych gazu ziemnego.
Inne wydarzenia
Prezentowany raport o wydobyciu ropy i gazu ziemnego zwraca uwagę na sytuację w Afganistanie. Chiński koncern CNPC uzyskał w 2011 r. trzy koncesje eksploatacyjne w północno-zachodnim Afganistanie: Kashkari, Bazarkhami i Zamarudsay. W obrębie bloku Kashkari znajduje się złoże ropy Angot, na którym CNPC prowadzi eksploatację na warunkach 25-letniego kontraktu production-sharing. Wydobycie z otworu AN-8 rozpoczęto 20 października 2012 r., uzyskano wydajność 265 t/d ropy. Ropa jest wstępnie oczyszczana w instalacji pilotażowej na miejscu i transportowana cysternami do rafinerii w Turkmenistanie. W przyszłości CNPC zamierza wybudować w Afganistanie nową rafinerię. Złoże Angot w basenie Amu Darii zostało odkryte w 1967 r. i jest jedynym złożem w Afganistanie eksploatowanym bez przerwy. Raport ten omawia również nowe poszukiwania i odkrycia gazu ziemnego oraz ropy naftowej w USA. Przedstawia też starania jakie czyni się na Łotwie i na Węgrzech w celu zaopatrzenia tych krajów w wystarczające im ilości ropy naftowej i gazu ziemnego.
* Jerzy Zagórski - Wiadomości Gospodarcze. Aktualia gazu ropy naftowej i gazu ziemnego. Przegląd Geologiczny, vol. 60, nr 12, 2012.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
